دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات60
تعداد شماره‌ها2,060
تعداد مقالات16,630
تعداد مشاهده مقاله44,477,389
تعداد دریافت فایل اصل مقاله25,202,341
جعفری ندوشن, علی اکبر, شیرزاد, امید. (1403). سرنوشت قانون اساسی مشروطه در دوره پهلوی اول. سامانه مدیریت نشریات علمی, 26(85), 197-228. doi: 10.22054/qjpl.2024.75386.2925
علی اکبر جعفری ندوشن; امید شیرزاد. "سرنوشت قانون اساسی مشروطه در دوره پهلوی اول". سامانه مدیریت نشریات علمی, 26, 85, 1403, 197-228. doi: 10.22054/qjpl.2024.75386.2925
جعفری ندوشن, علی اکبر, شیرزاد, امید. (1403). 'سرنوشت قانون اساسی مشروطه در دوره پهلوی اول', سامانه مدیریت نشریات علمی, 26(85), pp. 197-228. doi: 10.22054/qjpl.2024.75386.2925
جعفری ندوشن, علی اکبر, شیرزاد, امید. سرنوشت قانون اساسی مشروطه در دوره پهلوی اول. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 26(85): 197-228. doi: 10.22054/qjpl.2024.75386.2925

سرنوشت قانون اساسی مشروطه در دوره پهلوی اول

پژوهش حقوق عمومی
دوره 26، شماره 85، اسفند 1403، صفحه 197-228
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjpl.2024.75386.2925
نویسندگان
علی اکبر جعفری ندوشن1؛ امید شیرزاد* 2
1دانشیار حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی و تاریخ دانشگاه یزد، یزد، ایران
2استادیار حقوق عمومی، دانشکده حقوق، علوم سیاسی و تاریخ، دانشگاه یزد، یزد، ایران
چکیده
تصویب قانون اساسی مشروطه و متمم آن را می­توان از دستاوردهای مهم نهضت مشروطه ایران در اواخر عصر قاجار تلقی کرد. سندی که با وجود همه چالش‌های نظری و عملی که بر سر تصویب و تثبیت آن وجود داشت، توانست برای نخستین بار نظم حقوقیِ نوینی بر حکمرانیِ ایرانی حاکم کند و زمینه تحدید قدرت و تضمین ­حقوق و آزادی­های ­اساسی ملت را فراهم سازد. بررسی سیر تحول و تطور این سند در مقطع تاریخی بعدی – پهلوی اول- می­تواند به تبیین تاریخِ حقوق اساسی و بازشناخت تاریخ معاصر ایران­ یاری رساند. از این منظر در این مقاله ­سرنوشت قانون ­اساسی ­مشروطه در دوره پهلوی اول تحلیل و بررسی می‌شود و سیر بازنگری قانون ­اساسی و نیز تغییر و تضعیف ­آن به ­سبب سازوکارِ تفسیر را بررسی ­نموده است. یافته‌های­ تحقیق حاکی ­از آن است که در دوران پسامشروطه علی ­رغم کم­رنگ شدن استبداد، حفظ تمامیت سرزمینی و نائل شدن ایران به مظاهری از زیست مدرن و برخی ترقی‌ها، همچنان مناقشات میان نظم سنتیِ اقتدارگرا و نظم دموکراتیک تداوم یافته و با چیرگیِ اقتدار رضاشاهی، حکومت قانون اساسی تا حدودی به محاق رفته است. این چیرگی و به تبع آن نقض قانون اساسی، هم در فرآیند انتقال ­قدرت از قاجار به پهلوی در 1304 شمسی و هم در مقاطع 1310 و 1317 بابت تفسیر اصولی از قانون­ اساسی توسط مجلس ­شورای­ ملی تحقق یافته است.
کلیدواژه‌ها
قانون اساسی مشروطه؛ پهلوی اول؛ مجلس شورای ملی؛ استقلال قضایی
مراجع
  • آبراهامیان، یرواند، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل­محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، چاپ یازدهم (تهران: نشر نی، 1384).
  • آخوندزاده، میرزا فتحعلی، مقالات، به کوشش باقر مؤمنی (تهران: نشر آوا، 1351).
  • بهار (ملک الشّعرا)، محمدتقی، تاریخ مختصر احزاب سیاسی در ایران از انقراض قاجاریه، چاپ چهارم، جلد دوم (تهران: انتشارات امیرکبیر، 1371).
  • بهنود، مسعود، از سید ضیاء تا بختیار، چاپ پنجم (تهران: انتشارات جاویدان، 1370).
  • حقدار، علی اصغر، مجلس اول و نهادهای مشروطیت، چاپ دوم (آنکارا: نشر باشگاه ادبیات، 1395).
  • دولت آبادی، یحیی، حیات یحیی، جلد چهارم (تهران: انتشارات ابن سینا، 1328).
  • زرنگ، محمد، تحوّل نظام قضایی ایران، جلد اول (تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1381).
  • صدیق، عیسی، یادگار عمر، جلد دوم (تهران: چاپخانه سازمان سمعی و بصری هنرهای زیبای کشور، 1338).
  • طلوعی، محمود، پدر و پسر، ناگفته‌ها از زندگی و روزگار پهلوی­ها، چاپ دوم (تهران: نشر علم، 1372).
  • عاقلی، باقر، داور و عدلیه، چاپ اول (تهران: انتشارات علمی، 1369).
  • غنی، سیروس، ایران، برآمدن رضاخان و برافتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها، ترجمه حسن کامشاد (تهران: انتشارات نیلوفر، 1377).
  • فروغی، محمدعلی، حقوق ­اساسی یعنی آداب مشروطیت دول، به کوشش علی اصغر حقدار (تهران: نشر کویر، 1382).
  • قاضی، ابوالفضل، بایسته­های­حقو­ق اساسی، چاپ بیست ویکم (تهران: نشر میزان، 1387).
  • کرامت، قاسم، استقلال ­قضایی در نظام­ حقوقی ایران و اسناد بین‌المللی (تهران: نشر دادیار، 1392).
  • مجموعه قوانین سال‌های 1312-1300 (تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، 1388).
  • مرادخانی، فردین، خوانش حقوقی از انقلاب مشروطه ایران، چاپ اول (تهران: نشر میزان، 1396).
  • مکّی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران؛ انقراض قاجاریه و تشکیل سلسله دیکتاتوری پهلوی، جلد سوم (تهران: انتشارات امیرکبیر، 1357).
  • ملکیف، ا.اس.، استقرار دیکتاتوری رضاخان در ایران، ترجمه سیروس ایزدی، چاپ اول (تهران: شرکت سهامی کتب جیبی، 1358).
  • نائینی، میرزا محمدحسین، تنبیه الاُمه و تنزیه الملّه (با مقدمه و توضیح محمود طالقانی) چاپ هشتم (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1361).
  • نظری، علی اشرف، مدرنیته و هویت سیاسی در ایران، چاپ اول (تهران: نشر میزان،1390).
  • نواریی، فرشته، تحقیق در افکار میرزا ملکم­خان ناظم الدّوله (تهران: انتشارات کتاب‌های جیبی فرانکلین، 1352).
مقاله­ ها

  • حبیب­زاده، توکل و مصطفی منصوریان، «تحلیلی بر تغییر قانون ­اساسی خارج از تشریفات رسمی ­مصرح در آن»، دانش­ حقوق عمومی، سال پنجم، شماره 13، (1395).
  • جعفری ندوشن، علی ­اکبر و توکلی،آفرین، «بررسی مبانی حقوقی و تاریخیِ تطورات قانون ­اساسی ­مشروطه»، پژوهش­های علوم­ تاریخی، سال 12، شماره 3، (1399).
  • خلیلی، محسن، «مقایسه مسأله بازنگری در دو قانون اساسی مشروطیت و جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه متین، شماره 6، (1378).
  • محسن خلیلی، «مجلس شورای ملیدر نقش راهرویی برای بنیادگذاری سلطنت مطلقه»، اسناد بهارستان، دوره1، شماره 3، (1390).
  • سلطانی، سید ناصر و سلیم زاده کاکرودی، فائزه، «بازنگری در قانون اساسی به مثابه اصل نانوشته»، پژوهش حقوق عمومی، سال ۲۵، شماره80 ، (1402).
  • علی­صوفی، علیرضا و محمدرضا صادقی، «کنش­های فراقانونی در بازتفسیر اصل 82 متمم قانون­اساسی مشروطه دردوران رضاشاه»، فصلنامه دولت­پژوهی، سال ششم، شماره 25، (1400).
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 331


login