دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات60
تعداد شماره‌ها2,088
تعداد مقالات16,792
تعداد مشاهده مقاله45,965,192
تعداد دریافت فایل اصل مقاله25,746,095
حاحی ده آبادی, احمد, نارستانی, مهدی. (1403). واکاوی فقهی موضوع حد مسکر و مجازات تکرار آن در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، از احتیاط بی‌مورد تا احتیاط ننمودن. سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(47), 147-170. doi: 10.22054/jclr.2025.66998.2468
احمد حاحی ده آبادی; مهدی نارستانی. "واکاوی فقهی موضوع حد مسکر و مجازات تکرار آن در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، از احتیاط بی‌مورد تا احتیاط ننمودن". سامانه مدیریت نشریات علمی, 12, 47, 1403, 147-170. doi: 10.22054/jclr.2025.66998.2468
حاحی ده آبادی, احمد, نارستانی, مهدی. (1403). 'واکاوی فقهی موضوع حد مسکر و مجازات تکرار آن در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، از احتیاط بی‌مورد تا احتیاط ننمودن', سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(47), pp. 147-170. doi: 10.22054/jclr.2025.66998.2468
حاحی ده آبادی, احمد, نارستانی, مهدی. واکاوی فقهی موضوع حد مسکر و مجازات تکرار آن در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، از احتیاط بی‌مورد تا احتیاط ننمودن. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 12(47): 147-170. doi: 10.22054/jclr.2025.66998.2468

واکاوی فقهی موضوع حد مسکر و مجازات تکرار آن در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، از احتیاط بی‌مورد تا احتیاط ننمودن

فصلنامه پژوهش حقوق کیفری
مقاله 5، دوره 12، شماره 47، تیر 1403، صفحه 147-170    اصل مقاله (1.35 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jclr.2025.66998.2468
نویسندگان
احمد حاحی ده آبادی* 1؛ مهدی نارستانی2
1گروه حقوق، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، تهران، ایران
2استادیار گروه حقوق دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
چکیده
استعمال و استفاده‌‌ی مسکر از گناهانی است که در آیات و روایات متعددی زشتی و حرمت آن بیان و تأکید شده و مجازات شرب آن هشتاد ضربه شلاق بیان ‌شده است. پس از انقلاب، قانونگذار بر اساس اصل چهارم قانون اساسی به جرم‌انگاری این جرم در قانون حدود و قصاص و مقررات آن مصوب ۱۳۶۱ و قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ و قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ پرداخت. قانون اخیر نسبت به دو قانون سابق تغییراتی را در این زمینه ایجاد نموده که اهم آنها حدانگاری مصرف مسکر بجای خصوص خوردن و آشامیدن و حکم به قتل برای تکرار این جرم حدی در بار چهارم به ‌جای بار سوم است. در این پژوهش با بهره‌گیری از منابع و آرای فقهی به تحلیل نکات مرتبط به تحقق موضوع حد مسکر و مجازات تکرار شرب یا مصرف مسکر پرداخته شده است. در مجموع با توجه ‌به مبانی فقهی به نظر می‌رسد هر دو تغییر نادرست است و تغییر اول احتیاط ننمودن در جایی است که باید احتیاط نمود و تغییر دوم احتیاط بی‌جاست در جایی که نباید احتیاط نمود.
کلیدواژه‌ها
آشامیدن مسکر؛ تکرار حد؛ خوردن مسکر؛ مصرف مسکر
مراجع
 

  • باقری، ابراهیم (محقق)، شرح جامع و کاربردی قانون مجازات اسلامی، حدود، دوم، (قم: نشر قضا، مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه، 1397 ش).
  • بروجردى، آقا حسین، منابع فقه شیعه (ترجمه جامع أحادیث الشیعة) اول،( تهران: 1386 ق).
  • بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى، دوم، (تهران:1375 ش).
  • جمعى از پژوهشگران زیر نظر شاهرودى، سید محمود هاشمى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، اول، (قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، 1426 ه‍ ق).
  • خراسانى، على محمدى، شرح تبصرة المتعلمین، (بی تا)، بی نا.
  • خمینى، سید روح اللّه موسوى، توضیح المسائل، بی نا، (1426 ه‍ ق)،
  • فتحی، حجت الله ، کتاب شرح مبسوط قانون مجازات 1392، حدود 2، اول، (قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى،1393).
  • خزاعی، میثم، ریاحی، جواد، زرگریان، طه، «ارزیابی مفهوم شرب مسکر با نگرشی به مادة 264 قانون مجازات اسلامی» ، مطالعات فقه امامیه، دوره 92، شماره 1، پاییز و زمستان، صفحه83-110 (1392).
 

ب. عربی

  • اردبیلى، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان،دوره‌‌ی 14 جلدی، اول، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1403 ه‍ ق).
  • اردبیلى، سید عبد الکریم موسوى، فقه الحدود و التعزیرات، دوره‌‌ی 4 جلدی، دوم،( قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید رحمه الله،1427 ه‍ ق).
  • اصفهانى، حسین بن محمد راغب، مفردات ألفاظ القرآن، اول، (لبنان – سوریه: دار العلم - الدار الشامیة، 1412 ه‍ ق).
  • اصفهانى، شیخ الشریعة، فتح اللّه بن محمد جواد نمازى، إفاضة القدیر فی أحکام العصیر، اول(قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1410 ه‍ ق).
  • ایروانى، باقر، دروس تمهیدیة فی الفقه الاستدلالی على المذهب الجعفری،دوره‌‌ی 3جلدی، دوم، (قم: موسسه الفقه للطباع و النشر، 1385ش).
  • آبى، فاضل، حسن بن ابى طالب یوسفى، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، دوره‌‌ی 2 جلدی، سوم، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417 ه‍ ق).
  • تبریزى، جعفر سبحانى، الحج فی الشریعة الإسلامیة الغراء، اول، (قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام، 1424 ه‍ ق).
  • تبریزى، جواد بن على، أسس الحدود و التعزیرات، اول، (قم: دفتر مؤلف،1417 ه‍ ق).
  • حائرى، سید على بن محمد طباطبایى، ریاض المسائل، اول، (قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام،1418 ه‍ ق).
  • حلّى، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، دوم، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1410 ه‍ ق).
  • حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، اول، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1410 ه‍ ق).
  • حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، اول، (تهران: مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى،1411 ه‍ ق).
  • حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، اول، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1413 ه‍ ق).
  • حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، دوم، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1413 ه‍ ق).
  • حلّى، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، اول، (قم: مؤسسه اسماعیلیان،1387ه‍ ق).
  • حلّى، یحیى بن سعید، الجامع للشرائع، اول، (قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیة، 1405 ه‍ ق).
  • خامنه‌اى، سید على بن جواد حسینى، أجوبة الاستفتاءات، اول، (قم: دفتر معظم له، 1424 ه‍ ق).
  • خوانسارى، سید احمد بن یوسف، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، دوم، (قم: مؤسسه اسماعیلیان،1405 ه‍ ق).
  • خویى، سید ابو القاسم موسوى، مبانی تکملة المنهاج، اول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره، 1422 ه‍ ق).
  • زنجانى، سید موسى شبیرى، کتاب نکاح، اول، (قم: مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز. 1419 ه‍ ق).
  • سبزوارى، سید عبد الأعلى، مهذّب الأحکام، چهارم، (قم، مؤسسه المنار – دفتر مولف،1413 ه‍ ق).
  • سیستانى، سید على حسینى، منهاج الصالحین، پنجم، (قم: دفتر مولف، 1417 ه‍ ق).
  • طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، ، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، اول، (تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1390 ه‍ ق).
  • طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، دوم، (لبنان: دار الکتاب العربی،1400 ه‍ ق).
  • طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، الخلاف، اول، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407 ه‍ ق).
  • طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، چهارم، (تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407 ه‍ ق).
  • عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، اول، (قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1409 ه‍ ق).
  • عاملى، شهید اول، محمد بن مکى، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، اول، ( لبنان: دار التراث - الدار الإسلامیة، 1410 ه‍ ق).
  • عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، اول، (قم: کتابفروشى داورى، 1410 ه‍ ق).
  • عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، اول، (قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413 ه‍ ق).
  • عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على، حاشیة المختصر النافع، اول، (قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1422 ه‍ ق).
  • قمّى، سید صادق حسینى روحانى، منهاج الصالحین، (بی نا، بی تا).
  • قمّى، صدوق، محمّد بن على بن بابویه، المقنع، اول، (قم: مؤسسه امام هادى علیه‌السلام، 1415 ه‍ ق).
  • قمّى، صدوق، محمّد بن على بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، دوم، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413 ه‍ ق).
  • قمّى، محمد مؤمن، مبانی تحریر الوسیلة - کتاب الحدود، اول، (تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، 1422 ه‍ ق).
  • کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب، الکافی،دوره‌‌ی 8 جلدی، چهارم، (تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407 ه‍ ق).
  • گلپایگانى، سید محمد رضا موسوى، الدر المنضود فی أحکام الحدود، دوره‌‌ی 3 جلدی، اول، (قم: دار القرآن الکریم، 1412 ه‍ ق).
  • لنکرانى، محمد فاضل موحدى، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحدود، اول، ( قم: مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم السلام، 1422 ه‍ ق).
  • نجفى، صاحب الجواهر، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دوره‌‌ی 43 جلدی، هفتم، (بیروت – لبنان: دار إحیاء التراث العربی،1404 ه‍ ق).
Reference

 Bagheri, Ibrahim (mohaghegh), sharh  jame and  karbardi of the Islamic Penal Code, hadud, 2nd, (Qom: Qada Publishing House, Judiciary Legal Jurisprudential Research Center, 1397 AH). (in Persian)

Borujerdi, Agha Hussein, menabe fagheh shye،(Comprehensive Translation of Shiite Hadiths) 1st, (Tehran: 1386 AH). (in Persian)

Bostani, Fouad Afram, fareang abjady̱, 2nd, (Tehran: 1375 AH). (in Persian)

A group of researchers under the supervision of Shahroudi, Seyyed Mahmoud Hashemi, farhang fagheh motabagh mazzehab hal beyt, 1st, (Qom: Institute of Islamic Jurisprudence Encyclopedia on the School of Ahl al-Bayt (peace be upon them), 1426 AH). (in Persian)

Khorasani, Ali Mohammadi, sharh tabsre olmotelmin, (Bita), Bina. (in Persian)

Khomeini, Sayyid Ruhollah Mousavi, tozih olmsael, Bina, (1426 AH), (in Persian)

Fathi, Hojjatollah, ketab sharh mobasoot ghanon mojazat 1392, hadud 2, Part 1, (Qom: Islamic Jurisprudence Encyclopedia Institute, 1393). (in Persian)

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 190
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 56


login