تعداد نشریات | 55 |
تعداد شمارهها | 1,839 |
تعداد مقالات | 14,675 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,785,331 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,757,835 |
پدیده کوتهنگری در اقتصادهای نفتی با سرمایه ناکافی | ||
پژوهشنامه اقتصادی | ||
مقاله 2، دوره 13، شماره 51 - شماره پیاپی 4، دی 1392، صفحه 19-51 اصل مقاله (402.8 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
گلروز رمضانزاده ولیس* 1؛ فرشاد مومنی2 | ||
1کارشناس ارشد توسعه اقتصادی و برنامهریزی، دانشگاه علامه طباطبایی | ||
2دکترای اقتصاد و عضو هیأت علمی دانشگاه علا مه طباطبایی | ||
چکیده | ||
پدیده نفرین منابع با این تصور عمومی که ثروت منابع طبیعی باعث رشد اقتصادی میشود، در تضاد است. در این بین، اینکه چرا کشورهای درحالتوسعه صادرکننده نفت پس از سود بردن از بزرگترین انتقال ثروت که تاکنون بدون جنگ رخ داده است، گرفتار زوال اقتصادی و تباهی سیاسی شدهاند، بهعنوان یکی از مسایل مطرح در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و بهرهگیری از چهارچوب نظریه نهادگرایی، به بررسی سازه ذهنی «کوتهنگری» در بین تصمیمگیرندگان و سیاستگذاران این جوامع و آثار و عواقب زیانبار آن و همچنین راهکارهای برونرفت از این آثار منفی پرداختهایم و برای بررسی چگونگی پیدایش و استمرار این عارضه از دو «تبیین تاریخی» و «اقتصادسیاسی» استفاده کردهایم. در مجموع، براساس دلایل ارایه شده مبتنیبر این دو تبیین، مهمترین و تأثیرگذارترین عامل را ضعف ساختار نهادی یافتهایم. همچنین مورد ایران، بهعنوان دولتی نفتی با تجربه دو شوک درآمد نفتی دهههای 1350 و 1380 مورد بررسی قرار گرفته است و با ردگیری ریشههای تاریخی و اقتصاد سیاسی مشاهده میشود که یافته تحلیلی پژوهش در این کشور نیز صدق میکند. در این ارتباط در کنار دیگر گزینههای پیشنهادی، اصلاح نظام بودجهریزی و مالیاتی، بهعنوان راهکارهایی برای بهرهبرداری کارا از درآمدهای حاصل از رونق نفتی برای توسعه بلندمدت، پیشنهاد شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
کوتهنگری؛ درآمدهای نفتی؛ سرمایه ناکافی؛ نهادگرایی؛ اقتصاد سیاسی؛ رانتجویی | ||
مراجع | ||
آقاپور، علی و فاطمه پهلوان (1386)، آیندهنگری، مبانی، ضرورتها و روششناسیها، فصلنامه علمی و پژوهشی راهبردی، شماره 9. الله قلی، محیا (1390)، اثر نهادها در تبدیل نفرین منابع به موهبت، آثار بودجهای رونق اقتصادی: مقایسه تطبیقی دو شوک درآمدی دهههای 1380-1350 بر اقتصاد ایران، تهران، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده اقتصاد. خیرخواهان، جعفر (1385)، بلای منابع، تهران، اقتصاد و جامعه، شماره 7. کاتوزیان، محمدعلی همایون (1388)، نظریه اقتصاد سیاسی کشورهای صادرکننده نفت از کتاب نه مقاله در جامعهشناسی تاریخی ایران: نفت و توسعه اقتصادی، ترجمة علیرضا طیب، تهران، نشر مرکز، چاپ سوم. کاتوزیان، محمدعلی همایون (1390)، ایران، جامعه کوتاهمدت و 3 مقاله دیگر، ترجمة عبدالله کوثری، تهران، نشر نی. کاتوزیان، محمدعلی همایون (1380)، تضاد دولت و ملت: نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمة علیرضا طیب، تهران، نشر نی. کارل، تری لین (1388)، معمای فراوانی، رونقهای نفتی و دولتهای نفتی، ترجمة جعفر خیرخواهان، تهران، نشر نی. کاوسی، محمد (1387)، فرصتها و مشکلات ناشی از درآمد نفتی در اقتصاد ایران، سایت اینترنتی آفتاب. مؤمنی، فرشاد (1386)، مجله چشمانداز (ارزیابی فرشاد مؤمنی از سخنان رییسجمهوری در زمینه مسایل اقتصادی کشور). مؤمنی، فرشاد (1387)، نحوه مواجهه با مازاد درآمد نفتی در سه تجربه جهش قیمت نفت، تهران، اقتصاد و جامعه، سال پنجم، شماره 17 و 18. نورث، داگلاس سی (1385)، نهادها و تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمة محمدرضا معینی، تهران، انتشارات سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور، چاپ دوم. نورث، داگلاس سی، جان والیسی و باری وینگاست (1385)، چهارچوب مفهومی برای تغییر تاریخ مکتوب بشری، ترجمة جعفر خیرخواهان، اقتصاد سیاسی تحول همهجانبه، شماره 3. نورکس، راگنار (1348)، مسایل تشکیل سرمایه در کشورهای توسعهنیافته، ترجمة عبدالله زندیه، تهران، انتشارات مؤسسه تحقیقاتی دانشگاه تهران. کوزنتس، سایمون (1372)، رشد نوین اقتصادی، ترجمة مرتضی قرهباغیان، تهران، انتشارات خدمات فرهنگی رسا.
Arthur, W.Brain (1988), Self-Reinforcing Mechanisms in Economics, In Philip Anderson, Kenneth J.Arrow, and David Pines (eds.), The Economy as an Evolving Complex System. Reading, MA.: Addison-Welsey. Auty, Richard (1993), Sustaining Development in Mineral Economics: The Resource Curse Thesis, London and New York: Routledge. Bruton, H.j (1998), Reconsideration of Input-subsititution, journal of Economic Literature, vol.23. Chang, H.j (1994), The Political Economy of Industrial Policy, Sant Martins Inc. Douglass, C.North (1990), Institution, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Press. Douglass, C.North (1994), Autobiography, In: Nobel Prizes,1993, Tore Fransmyr(ed), Nobel Foundation, Stockholm. Karl, terry lynn (2004), Oil-Led Development: Social, Political, and Economic Consequences, Encyclopedia Of Energy, Volume 4. Mahdavy,Hossein (1970), The Patterns and Problems of Economic Development in Rantier States: The Case of Iran, in Micheal A.Cook, ed., Studies in the Economic History of the Middle East, London, Xford University Press. Williamson, O.E (2005), Transaction Economics, In: C.Mesnard & M.Shir (eds), Handbook of New Insituational Economics, Springer. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,630 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,132 |