| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,211 |
| تعداد مقالات | 17,984 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,236,552 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,908,141 |
حقیقت نَفْس و روح در قرآن و حکمت اسلامی | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 3، دوره 7، شماره 25، شهریور 1395، صفحه 55-82 اصل مقاله (556.38 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2016.7085 | ||
| نویسنده | ||
| صالح حسنزاده | ||
| دانشیار دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران | ||
| چکیده | ||
| در بررسی تاریخ علوم اسلامی، به موضوعهایی مشترک میان حکمت اسلامی و قرآن برمیخوریم که گاهی سبب برخورد و بحث بسیاری در میان اصحاب عقل، تفسیر و نقل گردیده است. یکی از این مسائل، مسئلة روح و نَفْس است که میان این دو بینش، یعنی تفسیر و حکمت اسلامی مورد بحث و برخورد قرار گرفته است. بر این اساس، دربارة آفرینش و حقیقت نَفْس و روح در میان اندیشمندان مسلمان سه دیدگاه وجود دارد: 1ـ روح مجرّد انسان پیش از بدن او آفریده شده است و برخی روایات با تعیین زمان، تقدّم وجودی روح بر بدن را تأیید میکنند.2ـ روح مجرّد و بدن مادّی همزمان آفریده شدهاند و از لحظهای که جسم انسان استعداد پذیرش روح یافته، خداوند روح مجرّد وی را آفریده، متعلّق به بدنش نموده است.3ـ روح انسان، جسمانیالحدوث و روحانیالبقاء است؛ به این معنی که روح مجرّد آدمی، نه پیش از جسم او آفریده شده است و نه همزمان با آن، بلکه روح در طلیعة پیدایش، یک امر مادّی است که همراه با بدن طبیعی وی پدید آمده است و با تحوّل جوهری تکامل یافته، به مرحلة تجرّد روحانی رسیده است. در این مقاله برآنیم که با تکیه بر معانی نَفْس و روح در قرآن و حکمت اسلامی، به استقبال این بحث و نزاع رفته، به این پرسش پاسخ دهیم که قرآن و حکمت اسلامی دربارة روح و نَفْس چه نظری دارند؟ برای این منظور، نخست به روش مطالعة کتابخانهای به سِیر مفاهیم نَفْس و روح در قرآن و میان فلاسفه میپردازیم و آنگاه بعد از بیان، بررسی و تحلیل دیدگاهها، برخی از آنها را نقد میکنیم. | ||
| کلیدواژهها | ||
| حقیقت؛ نَفْس؛ روح؛ قرآن؛ حکمت اسلامی | ||
| مراجع | ||
|
ابنبابویه قمی، محمّدبن علی. (1371). إعتقادات الإمامیّة. ترجمة محمّدعلی حسنی محمّد. چ1. تهران: انتشارات اسلامیّه. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1414ق.). الإعتقادات. چ2. قم: المؤتمر العالمی للشّیخ المفید. ابنسینا، حسین بنعبدالله. (1363). المبدا و المعاد. به اهتمام عبدالله نورانی. چ1. تهران: مؤسّسة مطالعات اسلامی. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1375). الإشارات والتّنبیهات. ج1و2. شرح و تحقیق خواجه نصرالدّین طوسی. چ1. قم: نشرالبلاغه. ـــــــــــــــــــــــــــــــ . (1404ق.). الشّفاء (الطّبیعیّات). تحقیق سعید زاید ودیگران. قم: مکتبة آیةالله المرعشی ـــــــــــــــــــــــــــــــ . (1364). النّجاة من الغرق فی بحر الضّلالات. با ویرایش محمّدتقی دانشپژوه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1382). الأضحویّة فی المعاد. تحقیق حسن عاصی. تهران: شمس تبریزی. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1383). دربارة نَفْس. تصحیح موسی عمید. همدان: دانشگاه بوعلی سینا. اردبیلی، سیّد عبدالغنی. (1385). تقریرات فلسفة امام. ج 3. تهران: مؤسّسة تنظیم و نشر آثار امام(ره). ارسطو. (۱۳۷۸). دربارة نَفْس. ترجمة علیمراد داودی. تهران: انتشارات حکمت. ــــــــ . (۱۳۷۹). متافیزیک (مابعدالطّبیعه) ارسطو. ترجمة شرفالدّین خراسانی. تهران: انتشارات حکمت. بلاغی، حجّت. (بیتا). از هر چمن گلی. (در بردارنده قصیدة عینیّة ابنسینا). تمیمی آمدی، عبدالواحدبن محمّد. (1410ق.). غرر الحکم و دُرَر الکلم. قم: دار الکتاب الإسلامی. جامعالأحادیث 3. قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. جوادی آملی، عبداللّه. (1376). تفسیر موضوعی قرآن کریم. چ1. قم: اسراء. حسنزاده آملی، حسن. (1362). دروس معرفت نَفْس. تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی. حسینی اردکانی، احمدبن محمّد. (1375). مرآتالأکوان. تحریر شرح هدایة ملاّصدرای شیرازی. مقدّمه، تصحیح و تعلیق عبدالله نورانی. تهران: میراث مکتوب. خامنهای، سیّد محمّد. (1387). روح و نَفْس. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. خراسانی، شرفالدّین. (۲۵۳۶). از سقراط تا ارسطو. تهران: انتشارات دانشگاه ملّی ایران. سهروردی، شهابالدّین یحیی. (1366). حکمةالإشراق. ترجمه و شرح سیّد جعفر سجّادی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1375). مجموعه مصنّفات. تصحیح و مقدّمه هنری کربن، سیّد حسین نصر و نجفقلی حبیبی. ج1. تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی. شهرزوری، شمسالدّین. (1372). شرح حکمةالإشراق. مقدّمه و تحقیق حسین ضیائی تربتی. تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی. ــــــــــــــــــــــــــــــ . (1383). رسائل الشّجرةالإلهیّة فی علوم الحقایق الربّانیّة. مقدّمه، تصحیح و تحقیق از نجفقلی حبیبی. تهران: مؤسّسة حکمت و فلسفة ایران. شریف، محمّد نظامالدّین احمد. (1363). انواریّه. ترجمه و شرح حکمةالإشراق سهروردی. مقدّمه از حسین ضیائی. تهران: امیرکبیر. صدرای شیرازی، محمّدبن ابراهیم. (1383). اسفار. ج 8. تعلیقات مرحوم سبزواری. تصحیح علیاکبر رشاد. اِشرافِ سیّد محمّد خامنهای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1339). المیزان فی تفسیر القرآن. ج1. قم: مؤسّسة مطبوعات اسماعیلیان. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1417ق.). المیزان فی تفسیرالقرآن. قم: دفتر نشر اسلامی جامعة مدرّسین حوزة علمیّه. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1376). اصول فلسفه و روش رئالیسم. حاشیة مرتضی مطهّری. تهران: انتشارات صدرا. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1377). ترجمة تفسیر المیزان. ترجمة سیّد محمّدباقر موسوی. قم: دفتر انتشارات اسلامی. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1422ق.). نهایة الحکمة. تعلیق عبّاسعلی زارعی سبزواری. قم: مؤسّسة نشر اسلامی. فارابی، ابو نصر. (1995م.). آراء اهل المدینة الفاضلة و مضادّاتها. بیروت: مکتبة الهلال. کاپلستون، فردریک. (۱۳۶۸). تاریخ فلسفه. ترجمة سیّد جلالالدّین مجتبوی. تهران: انتشارات سروش و شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. مارتین، مکدرموت. (1372). اندیشههای کلامی شیخ مفید. ترجمة احمد آرام. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. مجلسی، محمّدباقر. (1403ق.). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التّراث العربی. مصباح یزدی، محمّدتقی. (1373). معارف قرآن. قم: انتشارات در راه حق. نرم افزار کتابخانه کلام اسلامی. قم: مرکز تحقیقات کلمپیوتری علوم اسلامی. نوسباوم، مارتا. (۱۳۸۰). ارسطو. ترجمة عزّتالله فولادوند. تهران: طرح نو. وال، ژان آندره. (۱۳۷۰). بحث در مابعدالطّبیعه. ترجمة یحیی مهدوی. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی. Plato. (1999). Collected dialogues. Edited by Edith Hamilton and Huntington cairns. part I & 2. Princeton: University press.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 6,364 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,580 |
||