| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,028 |
| تعداد مقالات | 16,314 |
| تعداد مشاهده مقاله | 42,683,203 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 24,439,255 |
بوکن: سکونت‌گاه‌های سنتی مقنیان (نمونه بوکن‌های اردکان) | ||
| دو فصلنامه دانش های بومی ایران | ||
| مقاله 5، دوره 4، شماره 8، مهر 1396، صفحه 163-194 اصل مقاله (10.5 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjik.2018.9402 | ||
| نویسنده | ||
| نادر پیری اردکانی | ||
| پژوهشگر حوزه دانش های بومی ایران | ||
| چکیده | ||
در معماری ایران بوکن[1] کاربردهای متعددی دارد. جغرافیا و محیط تعیین‌کننده شکل ساختاری بوکن است. در استان کویری یزد نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی، بوکن‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند. هرکدام از این نوع بوکن‌ها بر اساس ساختار کاربردی آن در دل زمین تعبیه می‌شوند. بوکن‌های چوپانی با توجه به موقتی بودن و فقط نگهداری از دام ساختار خاص خود را دارند. شاید چوپان به مدت چند ماه از آن بهره نبرد و بعد با توجه به نبود علوفه در دشت به مکان دیگر مهاجرت کند. بوکن‌های انسانی که شاید قدمت آن به‌پیش از تاریخ هم برسد معمولاً در حاشیه رودخانه‌های فصلی حفر شده‌اند. این نوع بوکن‌ها با توجه به این‌که محل استقرار بشر بوده از ساختار معماری بهتری برخوردار هستند. در این مقاله به سبب این‌که رویکرد ما بوکن‌های مقنی‌ها می‌باشد به بررسی بیشتری در این حوزه پرداخته شده است. اگرچه از نظر کالبدی و کارکردی بوکن‌های مقنی‌ها را می‌توان گونه‌ای از بوکن‌های سکونتی محسوب نمود ولی به‌واسطه موقتی بودن سکونت در این فضاها یک سری اقتضائات و ویژگی‌های معماری خاص خود را دارند که در این مقاله بدان پرداخته می‌شود.ناگفته نماند برخی از قنات‌های روستایی یا قنات‌هایی که طول کوره آن خیلی بلند نیست بوکن دائمی دارند و همواره مقنی‌ها برای استفاده و پیشکارکنی از آنها بهره می‌بردند. بوکن‌های چوپانی و بوکن‌های مقنی‌ها از جمله شاخص‌ترین بوکن‌هایی موردی شهرستان اردکان یزد هستند که در این مقاله به اقتضا بدان پرداخته می‌شود. [1]- بوکَن (بروزن سوزن) | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بوکن [سرپناه]؛ مقنی؛ رده‌ها؛ چوپان؛ حفر | ||
| مراجع | ||
|
- پیری اردکانی، نادر. 90 روز با مقنیان، آماده چاپ. - صفی نژاد، جواد.. (1379)، بوکن، سکونتگاه مقنی‌های یزدی، قنات، گزیده مقالات. -صفی نژاد، جواد. (1384)، نظام آبیاری سنتی در نائین، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران و شرکت سهامی آب منطقه‌ای اصفهان و چهارمحال و بختیاری، چاپ اول.
مصاحبه شوندگان - استادکار، حسین. دهستانی اردکانی[1]، خبره قنات، بی‌سواد، مصاحبه شفایی سال‌های 1392،1391 و 1393. - اکبری، بمانعلی. (1392)، ساکن روستای توت، 69 ساله، مصاحبه شفایی سال 1392. - گزستانی، مراد، ساکن اردکان، 48 ساله، مصاحبه شفایی 1393. - قانعی اردکانی، جواد[2]، استادکار قنات، مصاحبه شفاهی 1395. - هاتفی اردکانی، حسین[3]، استادکار قنات، ساکن اردکان، مصاحبه شفایی 1395. [1]- استاد حاج حسین دهستانی اردکانی فرزند میرزا ابوطالب، متولد 9/9/1323، محل تولد اردکان. استاد حاج حسین دهستانی از اساتید بنام قنات در شهرستان اردکان است وی از شش‌سالگی در قنات مشغول به کارشده و از 23 سالگی به‌صورت مستقل در قنوات اردکان فعالیت می‌کند. او تجربه بسیار خوبی در حوزه سازه‌های آبی دارد. استاد حسین هنوز هم به همراه فرزندان خود مسئولیت لایروبی و پیشکارکنی قنوات اردکان را به عهده دارد. [2]- جواد قانعی اردکانی فرزند محمد، متولد 1358، محل تولد اردکان، [3]- استاد حسین‌هاتفی اردکانی از مقنیان پیشکسوت اردکانی تلقی می‌شود. او این دانش را از پدر و نیاکان خودآموخته است. استاد حاج حسین باوجود این‌که سن او از هفتاد گذشته اما باز به همراه فرزندش در لایروبی و مرمت قنات شرکت می‌کند.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 672 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 858 |
||