دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,223
تعداد مقالات18,091
تعداد مشاهده مقاله55,884,922
تعداد دریافت فایل اصل مقاله29,002,702
توکلی زاده, سعید, رضوی, رسول. (1399). تفاوت کاربست اسلام و کفر در دو دانش فقه و کلام. سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(3), 105-126. doi: 10.22054/jcst.2021.59365.1050
سعید توکلی زاده; رسول رضوی. "تفاوت کاربست اسلام و کفر در دو دانش فقه و کلام". سامانه مدیریت نشریات علمی, 2, 3, 1399, 105-126. doi: 10.22054/jcst.2021.59365.1050
توکلی زاده, سعید, رضوی, رسول. (1399). 'تفاوت کاربست اسلام و کفر در دو دانش فقه و کلام', سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(3), pp. 105-126. doi: 10.22054/jcst.2021.59365.1050
توکلی زاده, سعید, رضوی, رسول. تفاوت کاربست اسلام و کفر در دو دانش فقه و کلام. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1399; 2(3): 105-126. doi: 10.22054/jcst.2021.59365.1050

تفاوت کاربست اسلام و کفر در دو دانش فقه و کلام

پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه
مقاله 5، دوره 2، شماره 3، فروردین 1399، صفحه 105-126    اصل مقاله (819.51 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2021.59365.1050
نویسندگان
سعید توکلی زاده* 1؛ رسول رضوی2
1دانشجوی دکتری کالم دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران
2استاد، گروه کالم، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران
چکیده
هر دانش، برای آسان‌سازی مفاهیم گسترده‌اش نیاز به اصطلاحاتی دارد. گاه، این اصطلاحات در دو دانش گوناگون به کار گرفته شده است. نمونه اصطلاح «اسلام» و «کفر» در دو دانش فقه و کلام است که هم آثاری فقهی دارند و هم کلامی. از آنجا که میان این دو علم، تفاوتی بنیادین هست پس نه شأن فقیه است که معیار سعادت را گوید و نه متکلم توان سخن از احکام را دارد.
با نگاهی به آثار ایشان و به روش توصیفی ـ تحلیلی چنین می رسیم که فقها از «اسلام» به ابراز لسانیِ شهادتین بسنده کرده و بر آن احکامی چون طهارت، ازدواج، ارث، احترام خون و مال را بر آن بار کرده اند؛ در این علم، کافر، فردی است که از چنین اظهاری سر باز زند. با این حال، به یقین، مجرد چنین اقرار و یا استنکاف، سبب ساز خوش بختی یا شگون بختی نیست. جدای از حکم عقل، آیات و روایات هم چنین می گویند که کسی به رستگاری می رسد که بنابر تسلیم داشته به دستوراتی که برایش روشن گشته عمل کند. و تنها کسی تیره بخت است که بعد از معرفت و شناخت حقیقت آن را انکار کند.
پس مقتضی تحلیل و جمع کردن میان ادله این است که امکان دارد فردی از دید فقها مسلمان باشد ولی متکلمان کافرش خوانند. در مقابل، شخصی کافرفقهی باشد در حالی که روحیه تسلیم داشته و مرتبه ای از اسلام را دارا باشد. پس اسلام و کفر در دو علم فقه و کلام مشترک لفظی است.
کلیدواژه‌ها
کفر کلامی؛ کافر فقهی؛ اشتراک لفظی کفر
مراجع
قرآن کریم

ابن اثیر، علی بن محمد. (1409ق). اسد الغابة فی معرفة الصحابة. بی نو. بیروت: دارالفکر.

 ابن ادریس حلی. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

ابن بابویه، محمد بن علی. (1406ق). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. چ دوم، قم: دار الشریف الرضی.

ابن براج، عبدالعزیز. (1406ق). المهذب. محقق و مصحح: جمعی از پژوهشگران تحت اشراف جعفر سبحانی، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی. (1415ق). الإصابة فی تمییز الصحابة. تحقیق: عادل احمد عبد الموجود و على محمد معوض. چ اول. بیروت: دارالکتب العلمیة.

ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1404ق).  الشفاء (الهیات). مصحح: سعید زاید، بی نو، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.

ابن عبدالبرّ، یوسف بن عبدالله. (1412ق). الإستیعاب فی معرفة الاصحاب. تحقیق: علی محمد البجاوی. چ اول. بیروت: دارالجیل.

ابن فارس، احمد. (1404ق).  معجم مقاییس اللغة. محقق: عبدالسلام هارون. چ اول، قم: مکتب الإعلام الإسلامی.

اردبیلی، احمد بن محمد. (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان. محقق: مجتبی عراقی و دیگران، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

امین، محسن. (1406ق). اعیان الشیعة. بی نو، بیروت: دارالتعارف.

آخوند خراسانی، محمد کاظم. (1430ق). کفایة الاصول. با تعلیقه: عباسعلی زارعی سبزواری، چ ششم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

بحرانی، یوسف بن احمد. (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. محقق: محمد تقی ایروانی و عبدالرزاق مقرم، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

بخاری، محمد بن اسماعیل. (1410ق). صحیح البخاری. چ دوم، قاهره: وزارة الأوقاف، المجلس الأعلی للشئون الإسلامیة.

برقی، احمد بن محمد بن خالد. (1371ق). المحاسن. محقق: جلال الدین محدث، چ دوم، قم: دارالکتب الإسلامیة.

بهبهانی، محمد باقر. (1424ق). مصابیح الظلام. چ اول، قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.

جوهری، اسماعیل بن حماد. (1410ق). الصحاح. محقق: احمد عبدالغفور، چ اول، بیروت: دارالعلم للملایین.

حلبی، تقی الدین. (1404ق). تقریب المعارف. بی نو، قم: الهادی.

حمصی، سدید الدین. (1412ق). المنقذ من التقلید. چ اول، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.

خسروپناه، عبدالحسین. (1381ش). کلام جدید. چ دوم. قم: مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه.

خمینی، روح الله. (1421ق). کتاب الطهارة. چ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی 1.

خویی، ابوالقاسم. (1418ق). موسوعة الإمام الخوئی. چ اول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخویی.

دهخدا، علی اکبر. (1377ش). لغت نامه. چ دوم، تهران: دانشگاه تهران.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. چ اول، بیروت: دارالقلم.

سبحانی، جعفر. (1385ش). الإیمان و الکفر فی الکتاب و السنة. چ دوم، قم: مؤسسه امام صادق 7.

سبزواری، هادی. (1379ش). شرح المنظومة. تصحیح: حسن حسن زاده، چ اول، تهران: ناب.

السیوری، مقداد بن عبدالله. (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. محقق: عبداللطیف حسینی، چ اول، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی ; .

شبر، عبدالله. (1424ق). حق الیقین فی معرفة اصول الدین. چ دوم، قم: انوار الهدی.

شریف مرتضی، علی بن حسین. (1415ق). الإنتصار فی انفرادات الإمامیة. چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

ــــــــــــــــــ . (1411ق). الذخیرة فی علم الکلام. محقق: احمد حسینی، بی نو، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.

صاحب بن عباد، اسماعیل. (1414ق). المحیط فی اللغة. چ اول، بیروت: عالم الکتاب.

صانعی، یوسف. (1384). رساله توضیح المسائل. چ چهل و ششم، بی­جا: میثم تمار.

طباطبائی، علی. (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق المسائل بالدلائل. محقق: محمد بهره مند و دیگران، چ اول، قم: آل البیت :.

طباطبائی، محمد حسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. چ دوم، بیروت: مؤسسه اعلمی.

طبرسی، احمد بن علی. (1403ق). الإحتجاج علی اهل اللجاج. محقق: محمد باقر خرسان، چ اول، مشهد: نشر مرتضی.

طوسی، محمد بن حسن. (1406ق). الإقتصاد فیما یتعلق بالإعتقاد. چ دوم، بیروت: دارالأضواء.

 (1407ق). تهذیب الأحکام. محقق: حسن خرسان، چ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة.

 (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة. محقق: محمد تقی کشفی، چ سوم، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.

 (1400ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی. چ دوم، بیروت: دارالکتاب العربی.

عاملی، زین الدین بن علی. (1413ق). مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الإسلام. چ اول، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.

عاملی، محمد بن مکی. (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة. چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

علامه حلی، حسن بن یوسف. (بی­تا). تحربر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة. محقق: ابراهیم بهادری، چ اول، قم: مؤسسه امام صادق 7.

 (1414ق). تذکرة الفقهاء، چ اول، قم: آل البیت :.

 (1371ش). الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید. مصحح: محسن بیدار فر، چ پنجم، قم: بیدار.

 (1413ق). مختلف الشیعة فی احکام الشریعة. چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

 (1412ق). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. چ اول، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.

غفوریان، محمد رضا. (1396ش).  «اسلام و کفر در فقه». مطالعات فقه معاصر4، 23-40.

فاضل هندی، محمد بن حسن. (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

فخر المحققین حلی، محمد بن حسن. (1387ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. محقق: سید حسین موسوی و دیگران، چ اول، قم: اسماعیلیان.

فخررازی، محمد بن عمر. (1420ق). تفسیر مفاتیح الغیب. چ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فراهیدی، خلیل بن احمد. (1409ق). کتاب العین. چ دوم، قم: هجرت.

قاضی، ابوالفضل.(1399ش). بایسته های حقوق اساسی. چ شصت و یکم، تهران: نشر میزان.

قائنی، محمد. (1435ق). «ضابط الاسلام و الکفر و ما یحقن به الدم و یهدر عند المسلمین». میقات حج41، 31-56.

کاشف الغطاء، جعفر بن خضر. (1422ق). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء. چ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

کرکی، علی بن حسین. (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. چ دوم، قم: مؤسسه آل البیت :.

کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. محقق: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی. چ چهارم. تهران: دارالکتب الإسلامیة.

مجلسی، محمد باقر.  (1403ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار :. چ دوم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

محدث ارموی، میر جلال الدین. (1358ش). تعلیقات نقض. بی­نو، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.

مسلم نیشابوری، ابن حجاج. (1412ق). صحیح المسلم. مصحح: محمد فؤاد عبدالباقی، چ اول، قاهره: دارالحدیث.

مصطفوی، حسن. (1368ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. چ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

مفید، محمد بن محمد. (1413ق)(الف). اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات. چ اول، قم: کنگره شیخ مفید.

المقنعة. (1413ق)(ب). چ اول، قم: کنگره شیخ مفید.

نجفی، محمد حسن. (1404ق). جواهرالکلام فی شرح شرائع الإسلام. محقق: عباس قوچانی و علی آخوندی، چ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

ولائی، عیسی. (1387ش). فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول. چ ششم، تهران: نشر نی.

همدانی، آقا رضا بن محمد. (1416ق). مصباح الفقیه. محقق: محمد باقری و دیگران، چ اول، قم: مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی.

یزدی، عبدالله بن حسین. (1412ق). الحاشیة علی تهذیب المنطق للتفتازانی. چ دوم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 905
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 414


login