تعداد نشریات | 55 |
تعداد شمارهها | 1,837 |
تعداد مقالات | 14,645 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,747,728 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,740,636 |
تبیین و تحلیل مبانی تفسیر عرفانی آیات خلافت انسان و نقش او در بسط هستی | ||
پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
مقاله 2، دوره 12، شماره 47، دی 1400، صفحه 37-64 اصل مقاله (525.94 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2021.62529.2386 | ||
نویسنده | ||
مهدی(کورش) نجیبی* | ||
استادیار تدوین سازمانهای دانش، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ، قم، | ||
چکیده | ||
جستار پیش رو، با روش گردآوری کتابخانهای - نرم افزاری و نیز دادهپردازی تحلیلی – انتقادی با هدف تبیین و تحلیل مبانی عرفانی تفسیر آیات خلافت انسان و هبوط او به ارض، در صدد تبیین رابطه آیات پیدایش آدم با پیدایش عالم و گسترش هستی و نیز بیان حقیقت و مراتب وجودی انسان و تناظر آن با مراتب هستی است. یافتههای این جستار عبارت است از تبیین و تحلیل مبانی عرفانی این آیات که در حقیقت علل پنهان برای آشکار سازی مفاهیم باطنی این آیاتند و نیز ارائه تفسیری مناسب از مفاهیم باطنی الفاظ و اصطلاحات این آیات به گونهای که منافی معانی ظاهری آنان نباشد. در این راستا اصطلاحاتی همچون: «جنت، ارض، معصیت، نزع لباس، خلافت و هبوط، لزوم مقام علم غیب انسان کامل برای نیل به مقام خلافت و تعلیم فرشتگان توسط انسان کامل مورد بررسی گرفته و با بیان معانی حقیقی و باطنی آنها زمینه پاسخ به بسیاری از پرسشهای حول این آیات را فراهم نموده، تا از طریق جمع میان ظاهر و باطن هم خدمات مهم عرفان اسلامی به حوزه دین پژوهی بهویژه حوزه تفاسیر آیات قرآن را آشکار ساخته و نیز ضعف برخی برداشتهای ظاهری از آیات را نمایان نماید؛ و هم بیان کند راز هبوط انسان، گسترش هستی برای مهیا ساختن زمینه عروج او به کمالاتی است که قبلا برایش مهیا نبوده، تا از این رهگذر به کسب استقلال وجودی و کمال شایستهاش نایل آید | ||
کلیدواژهها | ||
آیات خلافت آدم؛ پیدایش هستی؛ معانی باطنی قرآن؛ مبانی عرفانی تفسیر قرآن؛ هبوط آدم | ||
مراجع | ||
قرآن مجید.
نهج البلاغه.
آشتیانی، جلالالدین. (1381). شرح بر زاد المسافر. چ 3. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
ابن ابی جمهور احسایی، محمد بن علی. (1405ق). عوالی اللئالی العزیزیه. چ 1. قم: دار سید الشهداء للنشر.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. ج7. چ 3. بیروت: دارالصادر.
ابوالفتوح رازی، حسین بن على. (ق1408). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. چ1. مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
امام خمینی، روح الله. (1392). تقریرات فلسفه امام خمینی. تهران: ج3. چ1. مؤسسه تنظیم آثار امام خمینی.
امینی نژاد، علی.(1394). حکمت عرفانی. چ1. قم: انتشارات موسسه امام خمینی.
(1398). آشنایی با مجموعه عرفان اسلامی. چ5. قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی.
جامی، عبدالرحمن(بیتا). نقدالنصوص. چ1. تهران: موسسسه حکمت و فلسفه ایران.
جزایری، نعمتالله (1404ق). النور المبین. چ1. قم: کتابخانه مرعشی.
جوادی آملی. عبدالله(1379). ادب فنای مقربان. چ7. قم: انتشارات اسراء.
(1398). تفسیر تسنیم. ج.3.1. 17. قم: چ8. انتشارات اسراء.
(1389). حکمتنظری و عملی در نهجالبلاغه. چ7. قم: اسراء.
(1386). رحیق مختوم. چ3. قم: انتشارات اسراء.
(1386). سرچشمه اندیشه. ج1 چ5. قم: انتشارات اسراء.
(1388). فلسفه صدرا. ج2. چ3. قم: انتشارات اسراء.
دهخدا، علی الکبر. (1377). لغتنامه دهخدا. ج49. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دیلمی. حسن. (1412ق). ارشاد القلوب. ج2. چ1. تهران: شریف رضی.
رحیمـیان، سعید. (1376). تجلّی و ظهور در عرفان اسلامی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
رضوی، سیدجواد. (1391). قصههای قرآن. چ1. تهران: موعوداسلام.
سجادی، سید جعفر. (1379). فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا. چ1. تهران. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
سنندجی، عبد القادر بن محمد. (1366). تقریب المرام فی شرح تهذیب الکلام. قاهره: دار البصائر.
صالحی اندیمشکی، محمد. (1385). التفسیر المنسوب الی الامام ابی محمد الحسن بن علی العسکری (ع). چ1. قم: ذوالقربی
صدرالمتألهین، محمد. (1366). تفسیر القران صدرا. ج3. قم: انتشارات بیدار.
(بیتا). ایقاظ النائمین. تهران: انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران.
(1387). مشاهد الألوهیة. چ اول. قم: آیت اشراق.
_____________. (1981م). الحکمة المتعالیه.ج6. 9. چ 3. بیروت. دار احیاء التراث.
_____________. (1363). مفاتیح الغیب. چ1. تهران: موسسه تحقیقات فرهنگى.
طباطبایی، محمد حسین.(1419). رسالة الإنسان قبل الدنیا (الرسائل التوحیدیة). چ1. بیروت: موسسه نعمان.
_____________. 1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن. ج.2. 1. 8 .16. چ5. قم: انتشارات جامعه مدرسین قم.
_____________. (1362). نهایه الحکمه. چ10. قم: النشر الاسلامی.
عرابى، محمد غازى.(1426ق). التفسیر الصوفى الفلسفى للقرآن الکریم. ج1. چ3. دمشق: دار البشائر.
فرغانی، سعید الدین. (1390). منتهی المدارک. چ1. قم: آیت اشراق.
قاضی سعید قمی، محمد. (1416ق). شرح توحید صدوق. ج2. چ1. تهران. انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد.
قونوی، صدرالدین. (1393). النفحات الالهیه. چ5. تهران. ناشر مولی.
قیصری، داود. (1394). شرح فصوص الحکم. چ3. قم: موسسه بوستان کتاب.
گنابادى، سلطان محمد. (1408ق). بیان السعادة فى مقامات العبادة. ج1. چ2. بیروت: مؤسسة الأعلمی.
مجلسی، محمد باقر. (1403ق). بحار الانوار. ج25. چ2. بیروت: داراحیاء التراث العربى.
محمد علی، محمد. (1395). کتاب آدم و حوا. چ3. تهران. انتشارات کتابسرای تندیس.
مراغی، احمدبن مصطفی. (بیتا). تفسیر مراغی. چ1. بیروت: داراحیاء التراث العربى.
مصباح یزدی. (1393). معارف قرآن. ج1. چ7. قم: مؤسسه امام خمینی.
مطهرى، مرتضی. (1372). مجموعه آثار شهید مطهری. چ8. قم: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. ج1. چ9. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
حامد عباسی، مسعود. (1382). «داستان آدم و حوا (ع) در قرآن کریم». مجله کوثر. شماره 9. صص69-71.
سمیعی، ضیاء الله. (1392). «قصّه حضرت آدم(ع)». مجله موعود. اسفندماه. شماره 151. صص7-14.
توفیقی، حسین. (1379). «کتاب اول آدم و حوا». دو فصلنامه هفت آسمان دانشگاه ادیان و مذاهب. دوره2. شماره6. صص97-164
خواص، امیر. (1392). «بررسی تطبیقی خلقت آدم و حوا از منظر قرآن و عهد عتیق». معرفت ادیان. بهار. شماره 2. صص39-54.
فدایی، غلامرضا. (1396). داستان هبوط آدم و بازخوانی آن. خبرآنلاین. بهمن. https://www.khabaronline.ir/news/748246/ | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 214 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 148 |