تعداد نشریات | 55 |
تعداد شمارهها | 1,780 |
تعداد مقالات | 14,130 |
تعداد مشاهده مقاله | 29,845,911 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 18,760,526 |
پیوند پادشاهی زاب طهماسب و اسطورۀ آرش کمانگیر | ||
متن پژوهی ادبی | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1400 اصل مقاله (1.11 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ltr.2021.61803.3404 | ||
نویسنده | ||
ابراهیم واشقانی فراهانی ![]() | ||
گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور | ||
چکیده | ||
در شماری از متون ایرانی میانه میخوانیم که زاب، افرسیاب را «سپوخت» و آب و مرز را بازآورد و همین تیر انداختن به افراسیاب و سپوختن او (نه تیر انداختن به سمتی از زمین) در برخی متون ایرانی نو به آرش منسوب میشود. آیا این احتمال وجود دارد که داستان آرش و داستان پادشاهی زاب، دو اجرا از یک اسطوره باشند که با انتقال انتساب در سلسلۀ طولی علل و اسباب، گاه به آرش و گاه به زاب منسوب شدهباشد؟ شاهنامهپژوهان دلایلی چند برای توجیه غیاب داستان آرش در شاهنامۀ فردوسی اندیشیدهاند. آنچه در این مقاله بحث میشود این پرسش و پیشنهاد است که آیا ممکن است داستان آرش کمانگیر با چهره گرداندن و مطابق فرایند «گشت اسطوره»، در لایۀ زیرین و در قالب روایتی دیگر در شاهنامه حضور یافته و نقل شدهباشد؟ به تعبیر دیگر به جای جستوجوی نام آرش، پیرنگ اسطورۀ وی در بخشی از شاهنامه که میباید جایگاه زمانی حضورش باشد، کاویده شود. با این تغییر نگاه میتوان این نظریه را مطرح ساخت که با تغییر انتساب خویشکاری از قهرمان به پادشاه در سلسلۀ طولی علل و اسباب، پیرنگِ اسطورۀ آرش کمانگیر که تلفیقی از سه خویشکاری آبفزایی، مرزنمایی و روشنایی است، از آرش به زاب منتقل شدهاست. این انتقال و «گشتِ اسطوره» میان آرش و زاب، به صورت آشکار در شماری از منابع فارسی میانه و فارسی نو رخ دادهاست و دارای پیشینه و مشابه است. | ||
کلیدواژهها | ||
آرش کمانگیر؛ زاب (زَو)؛ شاهنامه؛ روشنایی؛ آبفزایی | ||
مراجع | ||
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 194 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 14 |