| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,090 |
| تعداد مقالات | 16,802 |
| تعداد مشاهده مقاله | 46,032,473 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,776,369 |
تحلیل و نقد هستی‌شناسی و گستره کاربرد عقل در آراء قرآنی تفکیکیان متأخر | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 2، دوره 13، شماره 48، فروردین 1401، صفحه 31-64 اصل مقاله (1.08 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2022.66323.2553 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد عرب صالحی1؛ فریده پیشوایی* 2 | ||
| 1دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، ایران. | ||
| 2سطح ۴ تفسیر تطبیقی، موسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف این مقاله تحلیل و نقد هستی‌شناسی عقل در آراء«تفکیکیان متاخر» یعنی پیروان کنونی این جریان فکری و تبیین کاستی‌های کاربست آن در فهم قرآن است و این موضوع را در آراء قرآنی مرحومان ملکی‌میانجی،تهرانی،حکیمی وآیت‌الله سیدان بررسی کرده است. نتایج این مطالعه که به شیوه توصیفی-تحلیلی مبتنی بر اطلاعات کتابخانه‌ای است، نشان می‌دهد تفکیکیان متاخر، ضمن مخالفت سرسختانه با عقلِ فلسفی به معنای خاص آن، عقلِ مورد پذیرش خود را با عناوین متمایزی همچون عقل فطری(عقل انواری)، خودبنیاد دینی و ضروری معرفی می‌کنند تا تفاوت آن را با عقل فلسفی نشان دهند، اما در واقع امر، عقل مطلوب ایشان، همان عقل تحلیل‌گر یا عقل مدرک بدیهیات است و در قالب قضایای منطقی، ارجاع عمومات و مطلقات به مخصصات و مقیدات و فهم قرآن با قرائن متصله و منفصله ظهور یافته است. نیز این فرضیه ثابت می‌شود که گرچه تفکیکیان متاخر نسبت به پیشینیان خود تا حدودی به عقل بهاء داده‌اند، اما این کارکرد باز هم حداقلی است و تنها در محدوده اثبات اصل برخی عقاید، درک حرمت، وجوب، حسن و قبح برخی امورکارآیی دارد. حاصل اینکه این جریان فکری، مبتنی بر تفکیک ازپیش‌ساخته خود در بین منابع تفسیر، دست عقل فلسفی را از دایره فهم و درک معانی عمیق قرآن کوتاه و نوعا به سطوح ظاهری معنای آیات اکتفاءکرده است. مقایسه نظرگاه قرآنی ایشان با تفاسیر عقل‌گرا شاهد این مدعاست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تفکیکیان متاخر؛ عقل؛ عقل فطری؛ عقل فلسفی؛ نقد | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه(1394). ترجمه سیدعلی موسوی گرمارودی.تهران: قدیانی.
ارشادی نیا، محمدرضا. (1384). از مدرسه معارف تا انجمن حجتیه و مکتب تفکیک. قم: بوستان کتاب.
تهرانی، میرزاجواد. (بیتا). تفسیر مصباح الهدی. تحقیق سیدمهدی حسینی مجاهد. قم:آفاق نور.
حکیمی، محمدرضا. (1384)مقام عقل. قم: دلیل ما.
__________ . (1378). اجتهاد و تقلید در فلسفه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ربانیگلپایگانی، علی. (1387). عقاید استدلالی. قم: نشر هاجر.
سیدان، سیدجعفر.(1391).آیاتالعقاید. مشهد: ولایت.
__________.(1388)الف. تفسیر بخشی از سوره مبارکه فرقان. مشهد: پایگاه اطلاع رسانی آیتالله سید جعفر سیدان.
___________ . (1388)ب. روش ما در گفتگوهای علمی. مشهد: بینا.
___________ .(1381). میزان شناخت. مشهد: طوس.
دانش شهرکی، حبیب الله و حسن یعقوبی. (1396). عقل از دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی و محمدرضا حکیمی. عقل و دین. ش16. شماره صفحات 55-76.
دهقانی محمودآبادی، محمدحسین.(1389). ملاصدرا و تحلیل عقلانی معاد جسمانی.اندیشه دینی.ش36. شماره صفحات 101-124.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم.(1363). مفاتیح الغیب.تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالى.
طباطبایی، محمدحسین.(1390).المیزان فی تفسیرالقرآن. بیروت:اعلمی.
طوسی، حسن.(بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن.تصحیح احمد حبیب عاملی. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
طیبحسینی، سیدمحمود. مولایینیا، عزتالله. پیشوایی، فریده. (1398). تحلیل پیوند عقل‌گرایی و تفسیر ادبی؛ مطالعه موردی: تفسیر ابومسلم اصفهانی و زمخشری. عقل و دین. ش21. شماره صفحات 177-200.
فخرالدین رازی، عبدالله. (1420). مفاتیح الغیب. بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.(1381). فرهنگنامه اصطلاحات فقهی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
مروارید، حسنعلی. (1418). تنبیهات حول المبداء و المعاد. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
ملکی میانجی، محمدباقر. (1414). مناهج البیان فی تفسیر القرآن. تهران: وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
______________ .(1435). توحیدالامامیه.تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
میرعبداللهی، سیدباقر. پورمحمدی، علی. (1384). نگاهی به مکتب تفکیک(مجموعه مقالات: محمدرضا حکیمی. عقل خودبنیاد دینی؛ سید حسن اسلامی. مکتب تفکیک در بوته نقد؛ صادق لاریجانی. بازخوانی مکتب تفکیک؛ مکتب تفکیک:استقلال وحیانی گفتگو با سیدجعفر سیدان؛ در نقد مکتب تفکیک. گفتگو با غلامحسین ابراهیمی دینانی).تهران.همشهری.
هیات نقد. (1388). نسبت«عقل و وحی» از منظر فلسفه و مکتب تفکیک. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
آموزش اجباری فلسفه در حوزه. گفتگوی فصلنامه محفل با آیتالله سیدان.۳۰آبان۱۳۹۳. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 708 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 396 |
||