| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,090 |
| تعداد مقالات | 16,807 |
| تعداد مشاهده مقاله | 46,042,486 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,780,572 |
گفتمان توحیدی قرآن از همانندی «زمین» با «هفت آسمان | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 4، دوره 13، شماره 48، فروردین 1401، صفحه 96-124 اصل مقاله (1.35 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2022.64603.2485 | ||
| نویسندگان | ||
| سید محمود طیب حسینی1؛ عباس رحیملو* 2 | ||
| 1دانشیار گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه | ||
| 2پژوهشگاه حوزه و دانشگاه | ||
| چکیده | ||
| آیه 12 سوره طلاق، زمین را همانند هفت آسمان شمرده است. مسئله اصلی این جستار، آن است که نسبت همانند دانستن زمین با هفت آسمان در انتقال پیام آیه به مخاطبان چیست؟ برای تحلیل گفتمان قرآن از همانندی زمین و هفت آسمان، نیاز است وجه شباهت را در این آیه دریافت. قرآن‌پژوهان در تبیین وجه شباهت زمین با هفت آسمان، دیدگاه‌های گوناگونی را بیان کرده‌اند؛ امّا این دیدگاه‌ها از نظرگاههای مختلف، به ویژه از منظر ساختار متن، با چالش‌هایی روبرو است. از این رو در این نوشتار، با نگاهی نو به نشانه‌های درون‌متنی آیه، وجه شباهت زمین با هفت آسمان تبیین شد. با واکاوی ساختار آیه نشان داده شد این آیه تاکید می‌کند که زمین، نه در وجوهی مانند هفت عدد بودن، بلکه در ویژگیِ تحت ربوبیت پیوسته خداوند بودن، شباهت کامل به هفت آسمان دارد. در مجموع به دست آمد این تاکید بر حضور پیوسته خداوند در تدبیر زمین، در برابر باورهای مخاطبان عصر نزول در بارة رابطه خداوند با زمین بوده است. از سویی این تاکید بر ربوبیت خداوند بر زمین، پشتیبان نظریِ دستورهای شرعی سوره طلاق برای امتثال این تکالیف است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هفت آسمان؛ هفت زمین؛ توحید ربوبی؛ تجرید؛ دانش بدیع | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن أبی عون، ابراهیم. (بی‌تا). التشبیهات. مصحح: محمد عبد المعید خان. جامعة کمبریج.
ابن جنی، عثمان. (۲۰۰۸م). الخصائص. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن حجه، تقی الدین. (۱۴۲۵ق). خزانة الأدب و غایة الأرب. بیروت: دار صادر.
ابن عاشور، محمدطاهر. (1420ق). تفسیر التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن مالک، محمد بن محمد. (1989م). المصباح. قاهره: مکتبة الآداب.
اب‍وال‍ب‍ق‍اء، ای‍وب. (1998م). الکلیات معجم فی‌المصطلحات و الفروق اللغویه. بیروت: موسسة الرساله.
افراشی، آزیتا. (1395ش). مبانی معناشناسیِ‌شناختی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
أبوحیان، محمد. (۱۴۲۰ق). البحر المحیط فی التفسیر. بیروت: دارالفکر.
أخفش، سعید. (1423ق). معانى القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ازهرى، محمد. (1421ق). تهذیب اللغة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
آلوسى، محمود. (1415ق). روح المعانی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
بشّار بن برد. (1957م). دیوان بشار بن برد. قاهره: لجنة التألیف والترجمة والنشر.
بشیر، حسن. (1400). «فرایند ساخت معنا در تحلیل گفتمان با روش «پدام» با مطالعه موردی بیداری اسلامی». روش‌شناسی علوم انسانی. سال ۲۷. شماره ۱۰۶. 31-48.
بغوى، حسین بن مسعود. (1420ق). معالم التنزیل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بقاعى، ابراهیم. (1427ق). نظم الدرر فى تناسب الآیات و السور. بیروت: دار الکتب العلمیه.
بلاغی، محمدجواد. (بی‌تا). الهدی إلی دین المصطفی. قم: دار الکتب الإسلامیه.
پاکتچی، احمد. (۱۳۸۳ش). «اندیشة هفت اقلیم و ارزیابی یادکردهای آن در احادیث». مطالعات اسلامی، دانشکده الهیات و معارف مشهد(65-66). 17-42.
ثعلبى، احمد بن محمد. (1422ق). الکشف و البیان. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جرجانى، عبدالقاهر. (1430ق). درج الدرر فى تفسیر القرآن العظیم(منسوب به جرجانی). اردن: دار الفکر.
جوهرى، اسماعیل. (1376ق). الصحاح. بیروت: دار العلم للملایین.
خازن، على بن محمد. (1415ق). لباب التأویل فی معانی التنزیل. بیروت: دار الکتب العلمیه.
خالدی، صلاح عبدالفتاح. (2007م). القرآن و نقض مطاعن الرهبان. دارالنشر: دمشق: دار القلم.
خطیب، عبدالکریم. (1424ق). التفسیر القرآنى للقرآن. بیروت: دار الفکر العربی.
خفاجی، أحمد. (۱۴۱۷ش). عنایة القاضی و کفایة الراضی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
درویش، محىالدین. (1415ق). اعراب القرآن الکریم و بیانه. حمص: الارشاد.
دینورى، عبدالله. (1424ق). الواضح فى تفسیر القرآن الکریم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
راغب‌اصفهانی، حسین. (۱۴۱۲ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت. دار الشامیة.
رضایی‌اصفهانى، محمدعلى. (1381ش). پژوهشى در اعجاز علمى قرآن. رشت: کتاب مبین.
زجاج، ابراهیم بن سرى. (1416ق). اعراب القرآن (منسوب به زجاج). قم: دارالتفسیر.
زرکشى، محمد. (1410ق). البرهان فى علوم القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
زمخشرى، محمود. (1407ق). الکشاف. بیروت: دار الکتاب العربی.
سمرقندى، نصر. (1416ق). بحر العلوم. بیروت: دار الفکر.
سمین، احمد (۱۴۱۴ق). الدّر المصون فی علوم الکتاب المکنون. بیروت: دار الکتب العلمیه.
سیوطی، عبد الرحمن. (2001م). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دارالکتاب العلمی.
شریفرضى، محمد. (1414ق). نهج البلاغه. قم: هجرت.
شعرانى، ابوالحسن. (1386ش). پژوهش‌هاى قرآنى. قم: بوستان کتاب.
شمیسا، سیروس. (1394ش). بیان. تهران: میترا.
شوکانى، محمد.( 1414ق). فتح القدیر. دمشق: دار ابن کثیر.
شهرستانی، سید هبة‌الله. (1965م). الهیئة و الاسلام. نجف: مطبعه الآداب.
شیخ‌زاده، محمد. (۱۴۱۹ق). حاشیه شیخ زاده على تفسیر البیضاوى. بیروت: دار الکتب العلمیه.
صابونى، محمدعلى. (1421ق). صفوة التفاسیر. بیروت: دارالفکر.
صادقىتهرانى، محمد. (1380ش). ستارگان از دیدگاه قرآن. تهران: امید فردا.
صبان، محمد. (۱۴۲۵ق). حاشیة الصبان علی شرح الأشمونی. بیروت: المکتبة العصریه.
صفوی، کورش. (1394). از زبان‌شناسی به ادبیات. جلد دوم: شعر. تهران: سوره مهر.
طباطبایى، محمدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرانى، سلیمان. (2008 م). التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم. اردن: دار الکتاب الثقافی.
طبرسی، فضل. (۱۴۰۸ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
طنطاوی جوهری. (1351ق). الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم. مصر: مطبعه مصطفی البابی الحلبی.
طنطاوى، محمد سید. (1997م). التفسیر الوسیط. قاهره: نهضه مصر.
طوسى، محمد. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فخررازى، محمد. (1420ق). التفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فراء، یحیى. (۱۹۸۰م). معانى القرآن. مصر: الهیئهالمصریه العامه للکتاب.
فراهیدى، خلیل. (1409ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
فضلالله، محمدحسین. (1419ق). من وحى القرآن. بیروت: دارالملاک.
قرشى‌بنابى، علىاکبر. (1375ش). تفسیر احسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
قرطبى، محمد. (1364ق). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.
قونوی، اسماعیل. (۱۴۲۲ق). حاشیة القونوی علی تفسیر البیضاوی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
کلینى، محمد. (1407ق). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
گنجی، محمدحسن. (1379ش). «اقلیم». دایرة المعارف بزرگ اسلامی(جلد 9). تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
ماوردى، على. (بی‌تا). النکت و العیون. بیروت: دار الکتب العلمیه.
محلى، محمد. (1416ق). تفسیر الجلالین. بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات.
مدرسى، محمدتقى. (1419ق). من هدى القرآن. تهران: دار محبی الحسین.
مراغى، احمد مصطفى. (بی‌تا). تفسیر المراغى. بیروت: دارالفکر.
مرتضىزبیدى، محمد. (1414ق). تاج العروس. بیروت: دارالفکر.
مصباح‌یزدی، محمدتقی. (1391ش). معارف قرآن(1-3): خداشناسی. کیهان‌شناسی. انسان‌شناسی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
معرفت، محمدهادی. (2002م). شبهات و ردود حول القرآن. قم: موسسة التمهید.
مغنیه، محمدجواد. (1414ق). التفسیر الکاشف. قم: دار الکتاب الإسلامی.
مقاتل بن سلیمان. (1423ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مکارم‌شیرازى، ناصر. (1371ش). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
مُهَلهَل بن ربیعه. (بی‌تا). دیوان مُهلهَل بن ربیعة. تحقیق: طلال حَرب. بیروت: الدار العالمیه.
میدانى، عبدالرحمن حسن حبنکه. (1361ش). معارج التفکر و دقائق التدبر. دمشق: دار القلم.
نجفی، روح الله. (1398ش). «بررسی انگاره «زمین‌های هفت‌گانه» در قرآن». علوم قرآن و حدیث. دوره51؛ شماره1. 262-249.
نظام‌الأعرج، حسن. (1416ق). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. بیروت: دار الکتب العلمیه.
نیشابورى، محمود. (1415ق). إیجاز البیان عن معانی القرآن. بیروت: دار الغرب الإسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 788 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 406 |
||