| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,043 |
| تعداد مقالات | 16,470 |
| تعداد مشاهده مقاله | 43,654,509 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 24,823,484 |
واکاوی مفهوم «سلب انگیزش» بر اساس ساختار زبانی در آیة 23 سورة بقره؛ «مطالعة موردی شبهة قول به صرفه» | ||
| سراج منیر | ||
| مقاله 6، دوره 11، شماره 40، مهر 1399، صفحه 167-191 اصل مقاله (929.67 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ajsm.2022.55289.1636 | ||
| نویسندگان | ||
| مجتبی نوروزی* 1؛ مرضیه بخشی نیا2 | ||
| 1استادیار علوم قرآن و تفسیر، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مشهد، ایران | ||
| 2دانش آموخته کارشناسی‌ارشد تفسیر و علوم قرآن، دانشکده علوم قرآنی، مشهد، ایران | ||
| چکیده | ||
| شبهة «سلب انگیزش» در «قول به صرفه» یک مفهوم برون زبانی است. بدین معنا که انگیزة آوردن مثل آن را از مخاطبش سلب می‌کند. شواهد تاریخی موجود گواه ردی بر این شبهه است؛ اما ساختار زبانی آیات نیز انگیزش لازم برای جلب مخاطب را داراست؟ اگر مفهوم درون و برون‌متنی، هم‌راستا باشد، پاسخ مناسبی برای رد شبهة «قول به صرفه» بر اساس روش‌های زبان‌شناسی است. برای این منظور با روش توصیفی و تحلیلی در سیاق آیة 23 سورة بقره، اسلوب‌های بلاغی انگیزش‌زا جستجو می‌گردد. در سیاق آیه کاربرد ادات آگاهی‌بخش ندا، سبک خروج از مقتضی‌ظاهر و توابعی چون نعت و بدل، استفاده از موصول «الذی» و... نشان می‌دهد، آیة تحدی در سیاقی انگیزشی واقع شده است. با تمام این ترغیب‌ها اگر تحدی صورت نگرفته است؛ به‌علت سلب انگیزش آن نیست؛ بلکه هنر متن آیات قرآن، قابلیتی دارد که کسی توانایی مبازره با آن را ندارد و به سمت توحید هدایت می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کنش انگیزشی؛ تحدی؛ قول به صرفه؛ آیه 23 سوره بقره؛ راهبردهای بلاغی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم ترجمه ناصر مکارم شیرازی
ابن اثیر، ابی الفتح ضیاء‌الدین نصرالله. (1995 م). المثل السائر فی أدب الکاتب والشاعر، تحقیق: محمد محیی‌الدین‌عبدالحمید، جلد دوم، بیروت: المکتبة العصریة.
ابوزهره، محمد. (1379 ش). معجزه بزرگ، مترجم: محمود ذبیحی،---، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامى آستان قدس رضوی.
اسماعیلی‌صدرآبادی، مهدی. برومند، محمدحسین. (1396 ش). «خطوط اصلی ارتباطی در سوره بقره»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، پاییز، دوره چهاردهم، شماره 35.
آقا‌گل‌زاده، فردوس. (1391 ش). «توصیف و تبیین ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک در تحلیل گفتمان انتقادی»، پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی (جستارهای زبانی)، تابستان، دوره سوم، شماره 2.
بلخی، مقاتل بن سلیمان. (1423 ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق: عبدالله محمود شحاته، جلد دوم، چاپ اول، بیروت، دار‌إحیاء‌التراث.
تفتازانی، سعد‌الدین مسعود بن‌عمر. (1434 ق). مطول: شرح تلخیص مفتاح العلوم، تحقیق: عبدالحمید هنداوی، چاپ سوم، بیروت، دارالکتاب العلمیه.
جاحظ، أبو‌عثمان. (1384 ق). رسائل للجاحظ، تحقیق وشرح: عبد السلام محمد هارون، بی چا، القاهرة: مکتبة الخانجی.
جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن. (1422 ق). دلائل الإعجاز فی علم المعانی، محقق: عبدالحمید هنداوی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
جرجانی‌الدار، أبو‌بکر عبدالقاهر.، (1413 ق). دلائل الإعجاز فی علم المعانی، المحقق: محمود محمد‌شاکر أبو‌فهر،---، القاهره، دار‌المدنی بجدة.
حسینی‌معصوم، سید محمد و رادمرد، عبدالله. (1394 ش). «تأثیر بافت زمانی-مکانی بر تحلیل کنش گفتار؛ مقایسة فراوانی انواع کنش‌های گفتار در سوره‌های مکّی و مدنی قرآن کریم»، مرداد و شهریور، جستارهای زبانی، دوره ششم، شمارة 3.
رادمرد، عبدالله و رحمانی، هما. (1391 ش). «بازنگری معنایی در «التفات»، بلاغی و اقسام و کارکردهای آن»، جستارهای ادبی، بهار، دوره چهارم، شماره 176.
ربیع نتاج، علی‌اکبر. رضا‌زاده، مصطفی. (1392 ش). «تأملی در نظریه سید مرتضی در اعجاز قرآن»، همایش ملی اعجاز قرآن دانشگاه شهید بهشتی تهران، بهمن ماه، دوره 2،---.
زرقانى، محمد‌عبدالعظیم. (1385 ش). ترجمه مناهل العرفان فى علوم القرآن، مترجم: محسن آرمین، جلد دوم، ---، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى.
زمخشرى، محمود بن عمر. (1979 م). أساس البلاغة، چاپ اول، بیروت، دار صادر.
ساجدی، ابوالفضل. (1381 ش). «نظریة کنش گفتاری جان آستین و فهم زبان قرآن»، قبسات، زمستان، دوره هفتم، شمارة 25.
سکاکی، یوسف بن أبی بکر. (1407 ق). مفتاح العلوم، تحقیق: نعیم زرزور،---، بیروت، دارالکتب العلمیة.
سیدی، سید‌حسین. (1387 ش). «مؤلفه‌های تصویر هنری در قرآن»، فصلنامه اندیشه دینی، تابستان، دوره هشتم، شماره 27.
سیدی، سید‌حسین. (1387 ش). رویکرد زبان‌شناختی به نحو عربی، چاپ اول، مشهد مقدس، دانشگاه فردوسی.
شبر، عبدالله. (1407 ق). الجوهر‌الثمین فی تفسیر الکتاب‌المبین، محقق: محمد بحر‌العلوم، جلد اول، چاپ اول، کویت: شرکة مکتبة الالفین.
صافى، محمود بن عبد الرحیم. (1418 ق). الجدول فى اعراب القرآن، جلد اول، چاپ چهارم، بیروت، دار‌الرشید مؤسسة الإیمان.
صدیقحسنخان، محمد. (1420 ق). فتح البیان فى مقاصد القرآن، حاشیه‌‌نویس: ابراهیم شمسالدین، جلد اول،---، بیروت، دار الکتب‌العلمیة منشورات محمد‌علی بیضون.
طباطبایى، سید محمدحسین. (1417 ق). المیزان فى تفسیر القرآن، جلد اول، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسین حوزه علمیه.
طباطبایى، محمدحسین. (1390 ق). المیزان فی تفسیر القرآن، جلد اول، چاپ دوم، بیروت، مؤسسة اعلمی للمطبوعات.
طبرسى، فضل بن حسن. (1412 ق). تفسیر جوامع الجامع، مصحح: ابوالقاسمگرجى، جلد اول، چاپ اول، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه.
طبری أبو جعفر، محمد بن جریر. (1407 ق). تاریخ الأمم والرسل والملوک (تاریخ الطبری)، جلد دوم، چاپ اول، بیروت، دار الکتب العلمیة.
طبل، حسن. (1418 ق). اسلوب التفات فی البلاغة القرآنیه، چاپ اول، قاهره، دارالفکر العربی.
عباسی، مهدی. (1392 ش). بررسی کنش‌های گفتاری در ترجمة جزء سی قرآن کریم بر اساس نظریات آستین (1962) و سرل (1969)، پایان نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
عباسی‌نیا، سعید. ساجدی، ابوالفضل. (1395 ش). «قرآن و زبان‌انگیزشی»، معرفت کلامی، بهار و تابستان، دورة دوم، شمارة 1.
عرفان، حسن. (1389 ش). کرانه‌ها (شرح فارسی مختصر المعانی)، چاپ پنجم، قم، هجرت.
علم‌الهدی، علی بن حسین. (1382 ش). الموضح عن جهة إعجاز القرآن، محقق: محمدرضا انصاری‌قمی، ---، مشهد مقدس، آستانة الرضویة المقدسة. مجمع البحوث الإسلامیة.
علوی یمنی، یحیى بن حمزه. (1332 ق). الطراز المتضمن لأسرار البلاغة و علوم حقائق الاعجار، جلد دوم،---، مصر، مطبعة المقتطف.
قطب، سید. (1425 ق). فى ظلال القرآن، چاپ سی و پنجم، بیروت، دار الشروق.
قمى‌مشهدى، محمد‌بن‌محمدرضا. (1368 ش). تفسیرکنز الدقائق و بحر الغرائب، تحقیق: حسین‌درگاهى، جلد اول، چاپ اول، تهران، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
کاویانی‌ارانی، محمد. (1392 ش). «رویکردی جامع به مباحث انگیزش از دیدگاه قرآن»، مجله مطالعات اسلام و روان شناسی، پاییز و زمستان، دورة دوم، شمارة 13.
کمالى دزفولى، على. (1370 ش). شناخت قرآن،چاپ اول، تهران، اسوه.
معارف، مجید. (1383 ش). مباحثی در تاریخ و علوم قرآنی،---، تهران، مؤسسه نبأ.
معرفت، محمدهادی. (1410 ق). علوم قرآنی (التمهید)، چاپ اول، قم، حوزة علمیه قم.
نقیب زاده، محمد. (1384 ش). «منابع ادبی و نقش آنها در تفسیر»، معرفت، دوره چهاردهم، شماره 96. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 289 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 174 |
||