| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,090 |
| تعداد مقالات | 16,802 |
| تعداد مشاهده مقاله | 46,032,480 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,776,369 |
مطالعۀ تفسیری ماده (حفظ) در آیۀ نهم سوره حجر با تکیه بر روش معناشناسی | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 6، دوره 13، شماره 50، مهر 1401، صفحه 145-170 اصل مقاله (1.35 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2022.69418.2666 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن حبیبی* 1؛ علیرضا قدردان2؛ احمد شهرابی فراهانی3 | ||
| 1استادیارگروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
| 2مدرسه علمیه دارالسلام، تهران | ||
| 3دانشجوی دکتری گروه اخلاق، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| معنای لغوی (اساسی) مادّه «ح ف ظ» از آن جهت که در مقابل معنای «ن س ی» قرار دارد؛ در موضعی بکار میرود که به جهت تعهّدپذیری و کمی غفلت و وفاداری کامل ذهن در فرایند ذخیره سازی مفاهیم، موجودی ترک نشده و در نتیجه سالم مانده و هلاک و ضایع نشود. همچنین تفاوت این ریشه با دیگر ریشههایی که به لحاظ معنایی، شبیه مادّه «ح ف ظ» اند در این است که این مادّه، مانند ماده «رعایة» سبب عدم هلاکت را بیان نمیکند، یعنی در فرایند خود حالت خاصّی را در بر نداشته و محلّ تحقّق حفاظت نیز باید قابل جمعآوری و نگهداری، متناهی و قابل حصر باشد. همچنین در این مادّه، زمان و استمرار آن مورد توجّه نیست. بنابراین با توجه به تدریج موجود در معنای فعل «نزّلنا» در آیه نهم سوره حجر و با این که «الذّکر» نزولی تدریجی دارد، از آن جهت که واژه «الحافظون»، از سویی دلالت بر محلّ تحقّقی متناهی و جمع آوری شده داشته و از سویی دیگر، زمان و استمرار در آن مد نظر نیست و توجّهی به زمان در آن نیست، معنای ثبوت و پایداری حفاظت را متبادر میسازد. به بیان دیگر تنها با بهرهگیری از معنای لغوی حافظ برای حفاظت، با حرکت تدریجی محفوظ (الذکر) در طول زمان حرکت نمیکند. یعنی خداوند تمام قرآن کریم را در همه زمانها محافظت مینماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ماده «حفظ»؛ معناشناسی؛ معنای اساسی؛ معنای نسبی؛ میدانهای معنایی | ||
| مراجع | ||
|
منابع
قرآن کریم، چاپ سازمان تبلیغات اسلامی، 1395.
احمد زاده، سید مصطفی. (1396). چیستی عمل صالح در قرآن کریم: روش معناشناختی. چاپ اوّل. قم: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
ایزوتسو، توشیهیکو. (1391). خداوند و انسان در قرآن. ترجمه احمد آرام. چاپ هفتم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
جوادی آملی، عبدالله. (1396)، تسنیم. چاپ اوّل. قم: إسراء.
رکعی، محمّد؛ نصرتی، شعبان. (1396). میدانهای معنایی در کاربست قرآنی. چاپ اوّل. قم: مؤسسه علمی– فرهنگی دارالحدیث.
صفوی، کورش. (1397). درآمدی بر معناشناسی. چاپ ششم. تهران: سوره مهر.
طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1374). المیزان. ترجمه محمّد باقر موسوی همدانی. چاپ پنجم. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم- دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبائی، سیّدمحمّد حسین. (1389). المیزان. ترجمه محمّد باقر موسوی همدانی. چاپ سیام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابنسیّده، علیبن اسماعیل. (1421 ه.ق). المحکم و المحیط الأعظم. چاپ اوّل. تحقیق و تصحیح علی شیری. بیروت: دارالفکر.
ابن فارس، أحمد بن فارس. (1414ه.ق). معجم مقاییس اللغه، تحقیق و تصحیح عبدالسلام محمّد هارون. چاپ اوّل. قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
ابن منظور، محمّد بن مکرم. (1414ه.ق). لسان العرب. چاپ سوم. بیروت: دار صادر.
ابن هشام، عبدالله بن یوسف. (1396). چاپ پانزدهم. قم: انتشارات أدباء.
راغب اصفهانی، حسین بن محمّد. (1412 ه.ق). مفردات ألفاظ قرآن. چاپ اوّل. بیروت: دارالقلم.
صاحب، اسماعیل بن عباد. (1414 ه.ق). المحیط فیاللغه. چاپ اوّل. تحقیق و تصحیح محمّد حسن آل یاسین. بیروت: عالم کتاب.
عسکری، حسن بن عبدالله. (1400 ه.ق). الفروق فی اللغه. چاپ اوّل. بیروت: دار الآفاق الجدیده.
فراهیدی، خلیل بن أحمد. (1409 ه.ق). کتاب العین. چاپ دوم. قم: هجرت.
فیروزآبادی، محمّد بن یعقوب. (1415 ه.ق). القاموس المحیط. چاپ اوّل. بیروت: دارالکتاب العالمیه.
فیّومی، أحمد بن محمّد. (1414 ه.ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. چاپ دوم. قم: مؤسسه دارالهجره.
مرتضی زبیدی، محمّد بن محمّد. (1414 ه.ق). تاج العروس مِن جواهر القاموس. تحقیق و تصحیح علی شیری. چاپ اوّل. بیروت: دارالفکر.
المصطفوی، حسن. (1386). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. چاپ اوّل. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
واعظزاده خراسانی، محمّد. (1388). المعجم فی فقه لغه القرآن و سرّ بلاغته. چاپ دوم. خراسان رضوی: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس خراسان رضوی.
حموی، یاقوت بن عبد الله. (1995 م). المعجم البلدان. چاپ دوم. بیروت: دارصادر.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1395). اساس الإقتباس. چاپ دوم. تهران: انتشارات فردوس.
احمد زاده، سید مصطفی (1396). چیستی عمل صالح در قرآن کریم روش معناشناختی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صناعتی، مرضیه. (1382): پیشنهادی در طبقهبندی تقابل معنایی در زبان فارسی. متن پژوهی ادبی. تهران: دانشگاه علّامه طباطبائی، دوره هفت. شماره هجده.
خوانینزاده، محمّد علی. (1394). بررسی معناشناختی کاربرد اسم «فاطر” در قرآن کریم. علوم قرآن و حدیث. تهران: دانشگاه خوارزمی. شماره نود و چهار.
سعیدی روشن، محمّدباقر. (1387). متن، فرامتن و تحلیل معنای پایه و نسبی و تطبیق آن با تفسیر. مطالعات اسلامی. مشهد: دانشکده الهیات و معارف. شماره هشتاد. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 454 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 231 |
||