| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,213 |
| تعداد مقالات | 17,986 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,276,417 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,914,813 |
چیستی سازمان اطلاعات در نظام سیاسی نوبنیاد | ||
| دولت پژوهی | ||
| دوره 8، شماره 31، آبان 1401، صفحه 67-92 اصل مقاله (394.01 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/tssq.2022.64519.1175 | ||
| نویسنده | ||
| محسن خلیلی* | ||
| استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| چکیده | ||
| وظیفه یک سازمان اطلاعاتی، پایش اندیشهها و رفتارهای گروههایی است که با نظام مستقر، در معارضهاند و کوشش میکنند نظام موجود را براندازند. رصد مخالفان نظام سیاسی، تنها وظیفه یک سازمان اطلاعاتی نیست؛ بلکه، مبارزه علیه گروههای معارضه جوی برانداز، دیگر وظیفه یک سازمان اطلاعاتی است. نهادهای اطلاعاتی، بخش مهمی از یک نظام سیاسیاند. نظریه بنیادین تأسیس دولت و نظام حقوقی-سیاسی، تعیینکننده خطمشی سازمانهای اطلاعاتی است. هنگام آمیختگی دو واژه، گستره واژگان دوگانه مرکب، از بین میرود و به یکدیگر، محدود و مشروط میشوند و واژهای که در ترکیب با کلمه دیگر قرار گرفت، استقلال معنایی/کارکردی خود را از دست میدهد. در این نوشتار، نظریه سیاسی سازمان اطلاعات و امنیت کشور ایران، به دلیل ساخت دوگانه حکومتی (جمهوری و اسلامی)، یک آمیزش واژگانی محسوب شده است. هرگاه، از میان نظریههای گوناگون سیاسی که زیربنای تئوریک دولت هستند، نظریهای برگزیده شود و مبنای کردار حکومت و زیرمجموعههای نهادی آن (ازجمله سازمانهای اطلاعاتی) گردد، دولت و سازمان اطلاعات، محدود به بُنمایههای نظریۀ برگزیده، میشوند. پرسش اصلی مقاله آن است که نظریه سازمان اطلاعات ایران پسا انقلاب از چه خصلتی برخوردار شده است. فرض مقاله آن است که به دلیل ساخت دوگانه نظریه حکومت در ایران پسا انقلاب اسلامی، ویژگی نظری سازمان اطلاعات نظام برآمده از انقلاب نیز، دوگانگی و آمیخته گرایی است. نگارنده با سرمشق قرار دادن (و نه بهرهگیری و کاربست) مدل «کریک» و با استفاده از روش توصیفی، تلاش میکند تا این موضوع را نشان دهد که چگونه تغییر در نظریه سیاسی بنیادین یک دولت، میتواند منجر به تغییر در کارویژه و کردار سازمان اطلاعات یک کشور، گردد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| ایران؛ دولت؛ اطلاعات؛ نظریه سیاسی دولت؛ مدل کریک | ||
| مراجع | ||
|
الف) فارسی
آلم، ژان پییر (1372)، جاسوسی و ضد جاسوسی، ترجمه ابوالحسن سروقدمقدم، مشهد: آستان قدس رضوی، چاپ سوم.
احمدی میانجی، علی (1374)، لزوم وزارت اطلاعات در حکومت اسلامی، قم: دفتر نشر حوزه.
افتخاری، اصغر؛ قدرتآبادی، علیرضا (1395الف)، نقش سازمانهای اطلاعاتی در تأمین امنیت نرم، پژوهشهای حفاظتی و امنیتی، شماره 17، بهار 1395، صص23-40.
افتخاری، اصغر؛ قدرتآبادی، علیرضا (1395ب)، سازمانهای اطلاعاتی و افکار عمومی؛ راهبردی برای امنیت سازی، پژوهشهای حفاظتی و امنیتی، شماره 19، تابستان 1395، صص1-16.
الخلیفه، عمرهارون (1388)، روانشناسی جاسوسی، ترجمه علی شمس، تهران: مؤسسه اندیشهسازان نور.
باوارات، والتر (بیتا)، عملیات کنترل فکر، ترجمه الف کاف، بیجا: بینا.
بتس، ریچارد (1392)، دشمنان سرویس اطلاعاتی، ترجمه رضامراد صحرایی، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
برودیور، ژانپل؛ گیل، پیتر؛ تولبرگ، دنیس (1383)، دموکراسی، قانون و امنیت، ترجمه کابک خبیری، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بینالمللی ابرار معاصر تهران.
ترابی، یوسف (1399)، جایگاه تقیه در فعالیتهای اطلاعاتی، مطالعات حفاظت و امنیت انتظامی، دورۀ15، شمارۀ54، بهار، صص59-80.
تنسی، استیون؛ جکسون، نایجل (1392)، مبانی سیاست، ترجمه جعفر محسنی درهبیدی، تهران: ققنوس.
حجتی کرمانی، علی (1375)، تجسس و اطلاعات از دیدگاه فقه اسلامی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خوبرویپاک، محمدرضا (1393)، حقوق مردم و شهروندی: دگرگونی در مفاهیم حقوق عمومی، تهران: شیرازه.
دعموش عاملی، علی (1387)، دائرةالمعارف اطلاعات و امنیت در آثار و متون اسلامی، ترجمه غلامحسین باقری مهیاری و رضا گرمابدری، تهران: دانشگاه امام حسین (ع).
دودینگ، کیت (1390)، قدرت، ترجمه عباس مخبر، تهران: آشیان، چاپ سوم.
رانسوم، هریهاو (1378)، اطلاعات سیاسی و نظامی، در کتابِ پژوهشکده مطالعات راهبردی [به اهتمام] گزیده مقالات سیاسی-امنیتی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، جلد دوم، چاپ دوم، صص57-79.
رضوانطلب، محمدرضا (1390)، اطلاعات در اسلام، قم: زمزم هدایت.
رنی، آستین (1374)، حکومت: آشنایی با علم سیاست، ترجمه لیلاسازگار، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
رودی، کارلتون کلایمر؛ آندرسن، توتون جیمز؛ کریستول، کارل کویمبی (1355)، آشنایی با علم سیاست، ترجمه بهرام ملکوتی، تهران: سیمرغ، چاپ سوم.
ریچلسون، جفری (1377)، سازمانهای جاسوسی جهان، ترجمه بابک ساعدی، تهران: کیهان، چاپ دوم.
سلیمانی، مرتضی؛ سلیمانی، یاسر (1394)، تبیین و بررسی فقهی تجسس در فعالیتهای اطلاعاتی امنیتی، فقه، سال22، شماره 84، تابستان 1394، صص79-102.
شموئیل، ایون؛ عاموس، گرانیت (1389) سازمانهای اطلاعات اسرائیل: چالشها و راهبردها، ترجمه محمدرضا بلوردی و میترا فرهادی، تهران: اندیشهسازان نور.
صالحی، محمود؛ مدبری، محمد (1397)، چرخه بهینه هشدار در سازمانهای اطلاعاتی امنیتی: مؤلفهها و شاخصها، پژوهشهای حفاظتی و امنیتی، شمارۀ26، تابستان 1397، صص1-26.
صبوری، حسین (1369)، اهمیت حفاظت اطلاعات و اطلاعات از دیدگاه اسلام، مشهد: صحیفه.
طبسی، نجمالدین (1391)، تجسس و فقه جاسوسی، قم: بینا.
طبسی، نجمالدین (1393)، مبانی فقهی جاسوسی و ضد جاسوسی، قم: برگ فردوس.
علیاکبری بابوکانی، احسان (1391)، تجسس از حریم خصوصی افراد در فقه امامیه، تهران: دانشگاه امام صادق.
قربانزاده سوار، قربانعلی؛ ناطقی، هاشم (1397)، تأثیر کارکرد سازمانهای اطلاعاتی امنیتی بر امنیت اجتماعی، دانش امنیتی، شمارۀ8، بهار و تابستان 1391، صص65-88.
کریک، برنارد (1387)، اشکال اصلی حکومت: یک نما و یک الگو، ترجمه فرهاد مشتاقصفت، تهران: کتاب روز.
گلدستون، جک (1378)، انقلاب، در کتاب پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی [به اهتمام] گزیده مقالات سیاسی-امنیتی، ترجمه پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی، جلد دوم، چاپ دوم، صص81-102.
گلمحمدی، احمد (1392)، چیستی، تحول، و چشمانداز دولت، تهران: نشر نی.
لاکویر، والتر (1378)، «انقلاب»، در کتاب پژوهشکده مطالعات راهبردی [به اهتمام] گزیده مقالات سیاسی-امنیتی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، جلد اول، چاپ دوم، صص91-113.
مجلس شورای اسلامی (1364)، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مجلس شورای اسلامی.
مجلس شورای اسلامی (1368)، راهنمای استفاده از صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران همراه با معرفی اعضای مجلس خبرگان، تهران: مجلس شورای اسلامی.
محمدی لرد، عبدالمحمود (1390)، سازمانهای اطلاعاتی و ثبات سیاسی، مطالعات راهبردی، شمارۀ 53، پاییز 1390، صص153-190.
مککارتی، شاون پی (1381)، نقش اطلاعات در مدیریت بحران: درآمدی بر درک محور دوقطبی تولیدکننده-مصرفکننده اطلاعات، ترجمه محمدرضا تاجیک، تهران: فرهنگ گفتمان.
مککالوم، جرالد کوشینگ (1383)، فلسفه سیاسی، ترجمه بهروز جندقی، قم: کتاب طه.
موینیهان، جوزف (1379)، جنگ اطلاعات: مفاهیم، محدودهها و استراتژیهای بهکارگیری، ترجمه احمدرضا ارتقاء، تهران: دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
میلر، دیوید (1387)، فلسفه سیاسی، ترجمه بهمن دارالشفایی، تهران: نشر ماهی.
میناگ، کنت (1387)، سیاست، ترجمه بهمن دارالشفایی، تهران: نشر ماهی.
میرمحمدی، مهدی (1390)، سازمانهای اطلاعاتی و سیاست خارجی: چارچوبی برای تحلیل، مطالعات راهبردی، شمارۀ 53، پاییز 1390، صص191-227.
نولاو، گونتر (1371)، قدرتهای بیصدا، ترجمه جواد سید اشرف، تهران: نشر نی، جلد اول و دوم.
نیوتون، کنث؛ وندث، جان (1390)، مبانی سیاست تطبیقی: دموکراسیهای دنیای نوین، ترجمه خلیلالله سردارنیا، شیراز: دانشگاه شیراز.
واحدی، مرتضی (1386)، جایگاه سازمانهای اطلاعاتی در عصر جهانیشدن، نگرش راهبردی، شمارههای 85و86، آذر و دی 1386، صص207-208.
ورعی، سید جواد (1386)، مبانی و مستندات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به روایت قانونگذار: روند تدوین و بازنگری قانون اساسی، قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
وینسنت، اندرو (1376)، نظریههای دولت، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی، چاپ دوم.
همپتن، جین (1380)، فلسفه سیاسی، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
هیل، کریستوفر (1387)، ماهیت متحول سیاست خارجی، ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
هیوود، اندرو (1383)، مقدمه نظریه سیاسی، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران: قومس.
هیوود، اندرو (1389)، سیاست، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران: نشر نی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,104 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 683 |
||