تعداد نشریات | 55 |
تعداد شمارهها | 1,781 |
تعداد مقالات | 14,130 |
تعداد مشاهده مقاله | 29,883,988 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 18,780,922 |
امکانسنجی تصحیح عقد باطل در فقه و حقوق ایران | ||
پژوهش حقوق خصوصی | ||
مقاله 6، دوره 11، شماره 40، مهر 1401، صفحه 167-197 اصل مقاله (723.83 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jplr.2023.58858.2537 | ||
نویسندگان | ||
مهدی نریمانپور ![]() ![]() | ||
1دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی مدرسۀ شهید مطهری، تهران، ایران | ||
2دانشیار گروه فقه وحقوق خصوصی، مدرسۀ شهید مطهری، تهران، ایران | ||
3دانشیار گروه حقوق خصوصی اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
بطلان وضعیتی است که از نظر قانون هیچ اثر حقوقی بر آن مترتب نمیشود. این وضعیت گرچه برخلاف اصل و قاعده است، لکن مصادیق قابلتوجهی دارد. تتبع و تفحص در کتب فقهی و حقوقی نشان میدهد که صاحبنظران سعی کردهاند دامنۀ بطلان را با ایجاد نهادهایی ازجمله انصراف عقد، اصل صحت، نظریۀ اشتراک معنوی، نظریۀ فساد و نظریۀ تحول عقد محدود کنند. در این راستا، با توجه به نمونههای تصحیح عقد باطل، میتوان به یک نظریۀ جامع و کامل با عنوان تصحیح عقود باطل رسید که از یک طرف نسبت به نهادهای مشابه جامع است و از طرف دیگر، اشکالات بهمراتب کمتری نسبت به اینگونه نهادها دارد. بهوسیلۀ این نهاد میتوان با حذف موجبات بطلان و یا تغییر و تبدیل عنصرهای مبطل عقد، عقد باطل را تصحیح کرد. در این پژوهش بر آن هستیم تا جوانب این نظریه بررسی شود و امکان اعتبار آن سنجیده شود. برآیند تحقیق نشان میدهد تصحیح عقد باطل اشکالات جدی ندارد و میتوان آن را بهعنوان یکی از نظریهها در کنار سایر نهادهای محدودکنندۀ دامنۀ وضعیت بطلان مطرح کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
باطل؛ تحول عقد؛ تصحیح؛ عقد؛ موجبات بطلان | ||
مراجع | ||
- آمدی، علیبن أبی علی، الإحکام فی اصول الأحکام، ج 1، (بیروت: المکتب الاسلامی، بیتا). - ابن النجیم، زینالدین، الاشباه والنظائر، ج 1، (بیروت: دار الکتب العلمیه، 1419 ق). - اصفهانی، محمدحسین، حاشیه کتاب المکاسب، ج 5، (قم: ذوی القربی، 1417 ق). - امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج 1، (تهران: کتابفروشی اسلامیه، 1340). - انصاری، شیخ مرتضی، المکاسب، ج 6، (قم: مؤتمرالعالمی، 1415 ق) - ایروانی، محمدباقر، حاشیه المکاسب، ج 2، (قم: کتبی نجفی، 1379). - حدادین، بلقیس، نظریه انتقاص العقد فی الفانون المدنی الاردنی، پایاننامه، (اردن: جامعه یرموک، 2014 م). - حدیثی، خالد عبدالحسین، تکمیل العقد، (بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه، 2012 م). - حر عاملی، ابوجعفر، وسائل الشیعه، ج 21، (قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام، 1416 ق). - حسینی مراغی، عبدالفتاحبن علی، العناوین الفقهیة، ج 2، (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، 1417 ق). - حکیم، محسن، مستمسک العروه الوثقی، ج 12، (قم: دار التفسیر، 1391). - حیدر، علی، درر الحکام فی شرح مجله الاحکام، ج 1، (بیروت: دار الجیل، 1411 ق). - خویی، سید ابوالقاسم، موسوعۀ الامام خویی، ج 36، (قم: مؤسسة الخوئی الإسلامیة، 1418 ق). - روحانی، محمدصادق، فقه الامام الصادق علیهالسلام، ج 16، (قم: نشر مژلف، بیتا). - الزحیلی، وهبه، الفقه الاسلامی و ادلته، ج 4، (دمشق: دار الفکر، 1997م). - زرکشی، محمدبن عبدالله، البحر المحیط، ج 3، (ریاض: دار الکتبی، 1414 ق). - سبحانی، جعفر، دانشنامۀ کلام اسلامی، (قم: مؤسسۀ امام صادق (ع)، 1390). - ------------، دراسات موجزه فی الخیارات و الروط، (قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، 1423 ق). - سنهوری، عبدالرزاق، مصادر الحق فی الفقه الاسلامی، ج 4، (بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه، 1998 م). - سید مجاهد، محمدبن علی، المناهل، (قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، 1242 ق). - سیفی، علیاکبر، دلیل تحریر الوسیله، (قم: مؤسسۀ نشر و تنظیم آثار امام خمینی(ره)، 1430 ق). - شبانی، علیکاظم، نظریه تحول العقد فی نطاق القانون المدنی، ج 2، (بیروت: منشورات الحقوقیه الحلبیه، 1415 ق) - شهید ثانی، زینالدین، الروضه البهیه، ج 3، (نجف: جامعة النجف الدینیة، 1386). - شهیدی، مهدی، ج 2، تشکیل قراردادها و تعهدات، (تهران: مجد، 1396). - ------------، حقوق مدنی 6 – عقود معین 1 -، (تهران: مجد، 1384). - شهیدی، مهدی، شروط ضمن عقد، (تهران: مجد، 1397). صدر، محمدباقر، دروس فی علم الاصول، ج 2، (بیروت: دار الکتاب اللبنانی، 1406 ق). - صفایی، سید حسین و سلطان احمدی، جلال، «تجزیهپذیری قرارداد در حقوق ایران، انگلیس وکنوانسیون بیع بینالمللی کالا (1980 وین)، فصلنامۀ حقوق، ش 101 (1389). - صفایی، سید حسین، «نگاهی دیگر به ضابطۀ کفایت علم اجمالی در "مورد معامله":تفسیر مادۀ 216 قانون مدنی بر مبنای قاعدۀ غرر»، دورۀ 15، ش 59 (1391). - ---------------، حقوق مدنی، ج 1، (تهران: میزان، 1388). - عاملی حسینی، سید جواد، مفتاح الکرامه فی شرح القواعد، ج 2، (قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق). - عزیزی، پوراندخت و همکاران، «بررسی و ارزیابی اخلاقی از تعدیل قرارداد در حقوق ایران و فقه امامیه»، پژوهشهای اخلاقی، ش 41 (1399). - علامه حلی، یوسفبن مطهر، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، ج7، (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، 1379). - علوی قزوینی، سید علی و وکیلی مقدم، محمدحسین، «بازنگری در مفاد قرارداد»، فقه و حقوق اسلامی، ش 1 (1389). - الفت، نعمتالله و عطاردی، فتحالله، «نظریه تحول عقد باطل به عقد صحیح در حقوق اسلام، ایران مصر و فرانسه»، دوفصلنامۀ علمی حقوق تطبیقی، ش 11 (1398). - قنواتی، جلیل؛ سکوتی، نیما؛ حسینزاده، جواد، «ضمانت اجرای نقض مقررات ماهوی قانون پیشفروش ساختمان»، فصلنامۀ دیدگاههای حقوق قضایی، ش 71 (1394). - کاتوزیان، ناصر، عقود معین، عطایا، (تهران: گنج دانش، 1395). - --------------، قواعد عمومی قراردادها، ج 2، (تهران: گنج دانش، 1398). - کرکی، علیبن حسینبن عبدالعالی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج7، (قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام، 1414 ق). - کرمانی، جمالالدین، قاعده حمل الافعال والامورعلی الصحیح والاصح، (تهران: چتردانش، 1399). - کریمی، عباس و ایزدپناه، علیرضا، «مطالعۀ تطبیقی عدم نفوذ با بطلان نسبی در حقوق ایران و فرانسه»، تمدن حقوقی، ش 8 (1400). - کریمی، عباس و بیدی کرمانشاهی، سعید، «مطالعۀ تطبیقی سه نهاد بطلان، فساد و عدم وجود قرارداد در فقه امامیه، فقه حنفی و حقوق فرانسه»، مجلۀ فقه مقارن، ش 14 (1398). - کلباسی، ابوالهدی، رساله فی حرمه اربا، (بیجا، بیتا). گروهی از مؤلفین، الموسوعه الفقهیه الکویتیه، ج 32، (کویت: وزارة الأوقاف والشئون الإسلامیة، 1404 ق). - لنگرودی، محمدجعفر، الفارق، ج 1، (تهران: گنج دانش، 1386). - ------------------، وسیط در ترمینولوژی حقوق، ج 1، (تهران: گنج دانش، 1388). - محسنی، سعید و قبولی درافشان، سید محمدمهدی، «مفهوم و آثار بطلان نسبی»، دانش و توسعه، ش 33 (1389) - محقق داماد، مصطفی، بررسی فقهی حقوقی خانواده، ج 1، (تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، 1384). - -------------------، قواعد فقه، ج 2، (تهران: نشر علوم اسلامی، 1406 ق). - مطهری، مرتضی، مجموعۀ آثار، ج 9، (تهران: صدرا، 1376). - نجفی، محمدحسنبن باقر، جواهر الکلام، ج 29، (قم: موسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)، 1421 ق). - نجفی، هادی، الآراء الفقهیه، ج 6، (اصفهان: قائم، 1387). - وحید بهبهانی، محمدباقربن محمد، الفوائد الحائریه، (قم: مجمع الفکر الاسلامی، چ 1، 1415 ق). - وکیلی مقدم، محمدحسین، «مطالعۀ تطبیقی اسقاط شرط بیاعتبار در فقه اسلامی و حقوق ایران»، پژوهشهای فقهی، ش 1 (1400). - یزدی طباطبایی، سید کاظم، العروه الوثقی، ج 2، (قم: مکتبه الداوری، 1414 ق).
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 110 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 41 |