تأملی در نسبت عقود غیرمعیّن و عقد صلح

منصوری, محمد; الشریف, محمد مهدی; طباطبایی, سید محمد صادق

doi:10.22054/jplr.2022.67814.2671

فهرست نشریات

اخذ رتبه توسط نشریه پژوهش‌های رهبری آموزش از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

اخذ رتبه «الف» توسط نشریه پژوهشنامه معارف قرآنی از وزرات علوم، تحقیقات و فناوری

نشست مشورتی مسئولان مجلات علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی

نتایج ارزیابی علمی نشریات دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۴۰۱; 19عنوان موفق به دریافت رتبه الف شدند.

تعداد نشریات	60
تعداد شماره‌ها	2,092
تعداد مقالات	16,843
تعداد مشاهده مقاله	46,725,939
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	25,867,631

	تأملی در نسبت عقود غیرمعیّن و عقد صلح
پژوهش حقوق خصوصی
مقاله 5، دوره 11، شماره 40، مهر 1401، صفحه 129-165 اصل مقاله (733.81 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jplr.2022.67814.2671
نویسندگان
محمد منصوری¹؛ محمد مهدی الشریف^* ²؛ سید محمد صادق طباطبایی²
¹دانش آموخته دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان ، اصفهان، ایران
²دانشیار گروه حقوق، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
با توجه به گسترة وسیع صلح می‌توان عقود غیرمعیّن را با عنوان صلح منعقد کرد، اما آیا هر توافق خارج از عقود معیّن لزوماً صلح تلقی می‌گردد و نیازی به قصد عنوان صلح یا مضمون آن برای انعقاد این عقد وجود ندارد؟ آیا صلح نیز مانند سایر عقود معیّن مضمون خاص خود را دارد که باید مورد قصد قرار گیرد یا ویژگی صلح، چارچوب نداشتن آن است؟ برخی حقوق‌دانان معتقدند عقد صلح مفهومی معادل با ماده 10 ق. م. دارد و با وجود صلح که تمامی عقود معیّن را در پوشش خود می‌گیرد به ماده 10 نیازی نیست. به‌نظر می‌رسد افزون بر مخالفت دیدگاه ترادف عقد غیرمعیّن و صلح با فقه و قانون مدنی که صلح را دارای مضمونی خاص می‌دانند، به دلایل دیگر نیز این دیدگاه قابل پذیرش نیست. نخست، صلح نوعی از تراضی است که مُنشَأ آن تَسالُم است نه هر تراضی خارج از عقود معیّن. دوم، صلح می‌تواند در مقام عقود معیّن نیز واقع گردد. سوم، صلح لزوماً عقدی لازم است و عقد غیرمعیّن ممکن است جایز باشد. چهارم، در صلح مبتنی بر مسامحه علم تفصیلی لازم نیست، ولی در عقود غیرمعیّن شرایط اساسی از جمله علم تفصیلی لازم است. تنها در جایی می‌توان یک عقد غیرمعیّن را صلح دانست که طرفین قصد انشای تسالم را داشته یا سیاق آن از حل‌و‌فصل یا جلوگیری از نزاعی حکایت نماید.
کلیدواژه‌ها
کلیدی: تَسالُم؛ عقد صلح؛ عقود غیرمعیّن

مراجع
الف) فارسی جعفری لنگرودی، محمد جعفر، رهن و صلح، (تهران: انتشارات حقوقی ابن سینا، 1349). ره‌پیک، سیامک، «نگاهی دوباره بر عقود معیّن (عقد صلح)»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی، شماره 38 و 39 (1385). کاتوزیان، ناصر، دورة عقود معیّن (1)، معاملات معوض؛ عقود تملیکی، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1384). کاتوزیان، ناصر، دورة عقود معیّن(2)، مشارکت‌ها؛ صلح، (تهران: کتابخانه گنج دانش، 1386). منصوری، محمد، محمد مهدی الشریف، سید محمدصادق طباطبائی، «واکاوی حقیقت عقد صلح و معیارهای توصیف عقود معیّن به صلح»، مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره دهم، شماره چهارم، (1397). نعمت‌اللهی، اسماعیل، موضوع عقد و مورد معامله، (قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393). ب) عربی اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج 9، (قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403). اصفهانى، سید ابوالحسن،، وسیلة النجاة، (قم :مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1422). اصفهانى، محمدحسین، حاشیة کتاب المکاسب، جلد 1، (قم: أنوار الهدى، 1418). بجنوردى، سید حسن بن آقا بزرگ موسوى، القواعد الفقهیة، ج 5، (قم: نشر الهادی، 1419). بحرانی، حسین بن محمد، الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، ج 12، (قم: مجمع البحوث العلمیة، بی‌تا). بحرانی،محمد سند، فقه المصارف و النقود، (قم: مکتبة فدک، 1428). بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج 21، (قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1405). بروجردى، آقا حسین طباطبایى، جامع أحادیث الشیعة، ج 23، (تهران: انتشارات فرهنگ سبز، 1429). بصری بحرانی، زین‌الدین، محمد امین، ج 5، کلمه التقوی، (قم: نشر سید جواد وداعى‌1413). بن قدامه، عبدالرحمن، الشرح الکبیر، ج 5، (بیروت: دار الکتاب العربی للنشر و التوزیع، بی‌تا). بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، حاشیة مجمع الفائدة و البرهان، (قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی ، 1417). بهجت،محمد تقى، وسیلة النجاة، (قم: انتشارات شفق، 1423). تبریزى، جواد بن على، منهاج الصالحین، ج 2، (قم: مجمع الإمام المهدی (عجل‌الله تعالى فرجه)، 1426). الحدیثی، خالد عبد حسین، عقد الصلح، (بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه، 2015 م.). الحصفکی، الدر المختار، ج 8، (بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1415). حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقى، ج 13، (قم: مؤسسة دار التفسیر، 1416). حکیم، سید محسن ، نهج الفقاهة، (قم:انتشارات 22 بهمن، بی‌تا). حلّى، ابن ادریس، محمد بن منصور، السرائر، جلد 2، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، 1410). حلّى، احمد بن محمد، المهذب البارع، ج 2، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1407). خمینى، امام سید روح اللّه ، کتاب البیع، مقرر محمدحسن قدیری، (تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، بی‌تا). خمینى، امام سید روح اللّه موسوى، تحریر الوسیلة، ج1، (قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، 1434). خمینی، امام سید روح اللّه موسوى، تحریر الوسیلة مترجم: علی اسلامى، ج2، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1425). خوانسارى، سید احمد بن یوسف، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، ج 3، (قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1405). خوانسارى، محمد امامى، الحاشیة الثانیة على المکاسب، (بی‌نا، بی‌تا). خویى، سید ابو القاسم موسوى، مصباح الفقاهة ،ج 2، (قم: نشر الفقاهه، بی‌تا). خویی، سید ابوالقاسم موسوی ،منهاج الصالحین،ج 2، (قم: نشر مدینه العلم، 1410). روحانی، سید صادق، فقه الصادق علیه السلام، ج 15و 20، (قم: دار الکتاب، مدرسه امام صادق علیه السلام، 1412) روحانى، سید صادق ، منهاج الصالحین ، ج 2، (بی‌نا، بی‌تا). روحانی، سید صادق حسینی ، المسائل المستحدثه، (قم: بی‌نا، بی‌تا). سبزواری، سید عبدالاعلی، مهذب الاحکام، جلد 18، (قم: مؤسسة المنار، 1413). سبزواری، محمدباقر، کفایة الأحکام، جلد 1، (قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1423). سنهوری، عبدالرزاق، الوسیط فی شرح القانون المدنی، جزء 5، جلد 2، (بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا). سیستانى، سید على حسینى، منهاج الصالحین ، جلد 2، (قم: دفتر حضرت آیة الله سیستانى، 1417). شهید اول، محمد بن مکى، الدروس، ج 3، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، 1417). شهید ثانى، زین‌الدین بن على، مسالک الأفهام، ج 4، (قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413). شهید ثانی، زین‌الدین بن على، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج 4، (قم: کتابفروشى داورى، 1410). شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها و تعهدات، (تهران: انتشارات مجد، 1388). شیخ انصاری، مرتضى، کتاب المکاسب، ج 3، (قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، 1415). شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج 3، (قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413). شیخ طوسى، محمد بن حسن، الخلاف، ج3، (قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407) شیخ طوسى، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، ج 2، (تهران: المکتبة المرتضویة، 1387ه ق). شیخ طوسى، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج 6، (تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1407). شیخ کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 5، (تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1407). صافی گلپایگانى، لطف الله، هدایة العباد، ج 1، (قم: دارالقرآن الکریم، 1416). صدر، سید محمد، ما وراء الفقه، ج 5، (بیروت: دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، 1420). صیمرى، مفلح بن حسن (حسین)، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، ج 2، (بیروت: دار الهادی، 1420). طباطبایی حائری، سید محمد مجاهد، کتاب المناهل، (قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام، بی‌تا). طباطبایى حائری، سید على بن محمد ، الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع - حدیقة المؤمنین، ج 2، (قم: انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشى نجفى، 1409). طباطبایى حائری، سید على بن محمد، ریاض المسائل، ج 8 و 9، (قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1418 ه‍ ق). طباطبایی ، سید تقى، مبانی منهاج الصالحین، ج 9، (قم: منشورات قلم الشرق، 1426). طبرسى، فضل بن حسن، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، ج 1، (مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة، 1410). عاملى، سید جواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، ج 17، (قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419). علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، علامه حلی، تذکرة الفقها، ج 16، (قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1414 ه‍ ق). علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج 2، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، 1413). فیاض، محمد اسحاق، منهاج الصالحین ، ج 2، (بی‌‌نا، بی‌‌تا). الکاشانی، ابی بکر، بدائع الصنائع، ج 6، (پاکستان: المکتبة الحبیبیة، 1409). کاشانى، فیض، محمد محسن، مفاتیح الشرائع، ج 3، (قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى، بی‌‌تا). کاشف الغطاء، محمد حسین بن على، تحریر المجلة، جلد 2، قسم 2، (نجف: المکتبة المرتضویة، 1359 ه ق). کرکى، على بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج 5، (قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1414). گلپایگانی، سید محمدرضا موسوى، هدایة العباد، ج 1، (قم: دار القرآن الکریم، 1413). محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 2، (قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1408). مرعشى نجفى، سید شهاب الدین، منهاج المؤمنین، ج 2، (قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى، 1406). مصطفوى، سید محمد کاظم، فقه المعاملات، (قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1423). مظفر، محمد رضا، حاشیة المظفر على المکاسب، ج 1، (قم: حبیب، بی‌‌تا). مغنیه، محمد جواد، فقه الإمام الصادق علیه السلام، ج 4، (قم: مؤسسه انصاریان، 1421). مکارم شیرازی، ناصر، أنوار الفقاهة؛ کتاب البیع، (قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام، 1425 ه‍ ق). موسوی بجنوردى، سید حسن، القواعد الفقهیة، ج 5، (قم: نشر الهادی، 1419). موسوی خمینى، سید مصطفى، مستند تحریر الوسیلة، ج 2، (تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1418). میرزاى قمّى، ابو القاسم گیلانی، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، ج 3، (تهران: مؤسسه کیهان، 1413). نایینی، محمدحسین، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، ج 1، (تهران: المکتبة المحمدیة، 1373ه ق). نائینى، محمدحسین، المکاسب و البیع، ج 1، (قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413). نراقی، محمد بن احمد، مشارق الأحکام، (قم: کنگره نراقیین ملا مهدى و ملا احمد، 1422 ه‍ ق). نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 26، (بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404 ه‍ ق). نجفى، بشیر حسین، بحوث فقهیة معاصرة، (نجف: دفتر حضرت آیة الله نجفى، 1427). وحید خراسانى، حسین، منهاج الصالحین ، ج 3، (قم: مدرسه امام باقر علیه السلام، 1428). یزدى، سید محمدکاظم طباطبایى، حاشیة المکاسب، ج 1، (قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1421). یزدی طباطبایی، سید محمدکاظم، العروه الوثقی، ج 2، (بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1409 ه. ق).
آمار تعداد مشاهده مقاله: 790 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 539

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

تأملی در نسبت عقود غیرمعیّن و عقد صلح