دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,213
تعداد مقالات17,986
تعداد مشاهده مقاله55,276,036
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,914,699
عبادی, مهدی, مختاری, محمد. (1401). سیر تطوّر فهم مفسران از عبارت «و عَلَی الَّذینَ یُطیقونَه فِدیَهُ طعامُ مسکین» در آیه 184 سوره بقره. سامانه مدیریت نشریات علمی, 13(45), 161-184. doi: 10.22054/ajsm.2023.66839.1814
مهدی عبادی; محمد مختاری. "سیر تطوّر فهم مفسران از عبارت «و عَلَی الَّذینَ یُطیقونَه فِدیَهُ طعامُ مسکین» در آیه 184 سوره بقره". سامانه مدیریت نشریات علمی, 13, 45, 1401, 161-184. doi: 10.22054/ajsm.2023.66839.1814
عبادی, مهدی, مختاری, محمد. (1401). 'سیر تطوّر فهم مفسران از عبارت «و عَلَی الَّذینَ یُطیقونَه فِدیَهُ طعامُ مسکین» در آیه 184 سوره بقره', سامانه مدیریت نشریات علمی, 13(45), pp. 161-184. doi: 10.22054/ajsm.2023.66839.1814
عبادی, مهدی, مختاری, محمد. سیر تطوّر فهم مفسران از عبارت «و عَلَی الَّذینَ یُطیقونَه فِدیَهُ طعامُ مسکین» در آیه 184 سوره بقره. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 13(45): 161-184. doi: 10.22054/ajsm.2023.66839.1814

سیر تطوّر فهم مفسران از عبارت «و عَلَی الَّذینَ یُطیقونَه فِدیَهُ طعامُ مسکین» در آیه 184 سوره بقره

سراج منیر
مقاله 7، دوره 13، شماره 45، مهر 1401، صفحه 161-184    اصل مقاله (609.22 K)
نوع مقاله: علمی- ترویجی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ajsm.2023.66839.1814
نویسندگان
مهدی عبادی* 1؛ محمد مختاری2
1استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکدة پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، شاهرود، ایران
2دانش‌پژوه سطح 3 تفسیر و علوم قرآن، مدرسة تخصصی قرآن و عترت، حوزة علمیة خراسان، مشهد، ایران
چکیده
یکی از آیاتی که تفسیر آن محل اختلاف مفسّران بوده عبارت «و عَلَی الَّذینَ یُطیقونَه» در آیه 184 سوره بقره است. نظر به آنکه فعل «یُطیقونه» در این آیه مثبت بکار رفته، مفسّران را در فهم عبارت مذکور دچار چالش نموده است. نوشتار حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته، در صدد است تا با گذاری به سیر تطوّر فهم این آیه در اندیشه مفسّران، زمینه‌ی فهم دقیق تر آیه را فراهم آورده و داده‌های لازم جهت داوری صحیح پیرامون شروط و استثنائات روزه در قرآن را بازیابی کند. با بررسی‌های انجام شده در این تحقیق روشن شد که بر حسب سیر زمانی از قرن اول تا عصر حاضر، به ترتیب سیر فهم مفسّران، مباحثی همچون؛ اختلاف قرائت، فرضیه نسخ، در تقدیر گرفتن حرف نفی یا فعل «کانوا»، بیان مصادیق «یُطیقونَه» و تبیین معنای دقیق این ماده در آیه مورد بحث بوده است. از میان این دیدگاه‌ها، تلاش مفسّران اخیر در قرن چهاردهم و پانزدهم در فهم آیه به برداشت صحیح از آیه کمک شایانی کرده است. این تلاش‌ها از طریق کشف حقیقت معنایی «یُطیقونَه» بوده که به مقارنت قید مشقّت در ماده «یُطیقونَه» انجامیده و در نظّرات مفسرانی از صحابه همچون ابن عباس هم بدان اشاره شده است.
کلیدواژه‌ها
روزه؛ نسخ؛ تطوّر؛ یطیقونه؛ 184 بقره
مراجع
قرآن کریم.

ابن‏ابى‏حاتم، عبدالرحمن بن محمد. (1419 ق.).  تفسیر القرآن العظیم. چ 3. ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز.

ابن‏عاشور، محمدطاهر. (1420 ق.).  التحریر والتنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ.

ابن‌عباس، عبدالله‌بن عباس. (1411 ق.). صحیفه أبی طلحه فی تفسیر القرآن عن ابن‌عباس. تحقیق رجال راشد عبدالمنعم. قاهره: مکتبة السّنّه.

ابن‏قتیبه، عبدالله بن مسلم. (1411 ق.).  تفسیر غریب القرآن. بیروت: دار و مکتبة الهلال.

اشکورى، محمد بن على. (1373). تفسیر شریف لاهیجى. تهران: دفتر نشر داد.

بابابی، علی اکبر. (1387). تاریخ تفسیر قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

بغوى، حسین بن مسعود. (1420 ق.). تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

بلاغى، محمدجواد. (بی‌تا). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن. قم: وجدانی.

بیضاوى، عبدالله بن عمر. (1418 ق.). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

جزایرى، نعمت‏الله‌بن عبدالله. (1388). عقود المرجان فی تفسیر القرآن. قم: نور وحى.

حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى. (بی‌تا). تفسیر روح البیان. بیروت: دار الفکر.

حوى، سعید. (1424 ق.). الأساس فى التفسیر. چ 6. قاهره: دار السلام.

زمخشرى، محمود‌بن عمر. (1407 ق.). الکشاف. چ 3. بیروت: دار الکتاب العربی.

دینورى، عبدالله‌بن محمد. (1424 ق.). الواضح فى تفسیر القرآن الکریم. بیروت: دار الکتب العلمیة.

سمرقندی، نصربن محمد. (1416 ق.). تفسیر بحر العلوم. بیروت: دار الفکر.

سیواسى، احمد بن محمود. (1427 ق.). عیون التفاسیر. بیروت: دار صادر.

صادقى تهرانى، محمد. (1406 ق.).  الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن والسنّه. ج 2. قم: فرهنگ اسلامى.

صنعانى، عبدالرزّاق بن همّام. (1411 ق.). تفسیر القرآن العزیز. بیروت: دار المعرفة.

طالقانى، محمود. (1362). پرتوى از قرآن. چ 4. تهران: شرکت سهامى انتشار.

طبرانى، سلیمان‌بن احمد. (2008 م). التفسیر الکبیر. اردن: دار الکتاب الثقافی.

طبرسى، فضل‌بن حسن. (1412 ق.). تفسیر جوامع الجامع. قم: مرکز مدیریت حوزة علمیه.

ــــــــــــــــــــــــــــ . (بی‌تا). ترجمه تفسیر مجمع البیان. تهران: فراهانى.

طبرى، محمدبن جریر. (1412 ق.). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة.

طنطاوى، محمد سید. (1997 م.). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. قاهره: نهضة مصر.

طوسى، محمدبن حسن. (بی‌تا).  التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

علوان، نعمة‏الله بن محمود. (1999 م.). الفواتح الإلهیة و المفاتح الغیبیة. قاهره: دار رکابی للنشر.

فرّاء، یحیى‌بن زیاد. (1980 م.). معانى القرآن. چ 2. مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب.

فاضل، مقدادبن عبدالله. (1373). کنز العرفان فى فقه القرآن. تهران: مرتضوى.

فنیسان، سعود عبدالله. (1413 ق.). مرویات اُمّ المومنین عائشه. ریاض: مکتبة التوبة.

قرشى بنابى، على‏اکبر. (1357). تفسیر احسن الحدیث. چ2. تهران: بنیاد بعثت. مرکز چاپ و نشر.

قشیرى، عبدالکریم بن هوازن. (2000 م).  لطائف الاشارات. چ 3. قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.

قطب، سید. (1425 ق.). فى ظلال القرآن. چ 35. بیروت: دار الشروق.

کاشانى، فتح‏الله بن شکرالله. (1423 ق.) زبدة التفاسیر. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.

کاشفى، حسین بن على. (بی‌تا). تفسیر حسینى (مواهب علّیه). سراوان: کتابفروشى نور.

مراغى، احمد مصطفى. (بی‌تا). تفسیر المراغى. بیروت: دار الفکر.

مغنیه، محمدجواد. (1378). ترجمة تفسیر کاشف. قم: بوستان کتاب.

مقاتل بن سلیمان، ابوالحسن. (1423 ق.). تفسیر مقاتل بن سلیمان. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

مکارم شیرازى، ناصر. (1371).  تفسیر نمونه. چ10. تهران: دار الکتب الإسلامیة.

میبدى، احمد بن محمد. (1371). کشف الاسرار و عدة الابرار. چ 5. تهران: امیر کبیر.

موسوى سبزوارى، عبدالأعلى. (1409 ق.).  مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن. چ 2. بی‌جا: دفتر آیت‌الله العظمى السبزوارى.

نظام‌الأعرج، حسن‌بن محمد. (1416 ق.). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. بیروت: دار الکتب العلمیة.

واحدى، على‌بن احمد. (1415 ق.). الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز. لبنان، بیروت: دار القلم.

 

Reference

The Holy Quran.

Alvan, Nameullah ibn Mahmoud. (1999). Al-Fawateh al-Elahiyat va al-Mafateh al-Gheybiyat. Cairo: Dar Rekabi lel-Nashr. [In Arabic].

Bababei, Ali Akbar. (1387). The History of Interpretation of the Qur'an. Qom: University and District Research Institute. [In Persian].

Baghvi, Hossein ibn Masoud. (1420 A.H.). Tafsir al-Baghawi al-Mosamma M’aalem al-Tanzil. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].

Balaghi, Mohammad Javad. (ND). Ala al-Rahman fi Tafsir al-Qur'an. Qom: Vojdani. [In Persian].

Beyzavi, Abdullah ibn Omar. (1418 A.H.). Anvar al-Tanzil va Asrar al-Tavil. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].

Dinavari, Abdullah ibn Mohammad. (1424 A.H.). al-Vazeh fi Tafsir al-Qur'an al-Karim. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyeh. [In Arabic].

Eshkevari, Mohammad ibn Ali. (1373). Tafsir-e Sharif-e Lahiji. Tehran: Dad Publication Office. [In Persian].

Haghi Brosavi, Ismail ibn Mostafa. (ND). Tafsir Rouh al-Bayan. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic].

Havi, Saeed. (1424 A.H.). al-Asas fi al-Tafsir. 6th. Cairo: Dar al-Salam. [In Arabic].

Ibn Abbas, Abdullah ibn Abbas. (1411 A.H.). Sahifat Abi-Talhat fi Tafsir al-Qur'an ‘an ibn Abbas. Research by Rejal Rashid Abdul Mon'em. Cairo: Maktaba al-Sunnah. [In Arabic].

Ibn Abi Hatim, Abd al-Rahman ibn Mohammad. (1419 A.H.). Tafsir al-Qur'an al-Azeim. 3th. Riyaz: Nizar Mostafa Elbaz Library. [In Arabic].

Ibn Ashour, Mohammad ibn Tahir. (1420 A.H.). Al-Tahrir va al-Tanvir. Beirut: History Institute. [In Arabic].

Ibn Qotaybeh, Abdullah ibn Moslim. (1411 A.H.). Tafsir Gharib al-Qur'an. Beirut: Dar and al-Helal Library. [In Arabic].

Jazaeri, Nematullah ibn Abdullah. (1388). 'Oghod ul-Marjan fi Tafsir al-Qur'an. Qom: Boor Vahy. [In Persian].

Farra, Yahya ibn Ziyad. (1980). Al-Ma'ani al-Qur'an. 2th. Egypt: The Egyptian General Authority for the Book. [In Arabic].

Fazel, Meghdad ibn Abdullah. (1373). Kanz al-Erfan fi al-Feghh al-Qur'an. Tehran: Mortazavi. [In Persian].

Fenisan, S'aoud Abdullah. (1413 A.H.). Marviyyat Omm al-Mo'menin Ayesha. Riyaz: al-Touba School. [In Arabic].

Kashani, Fathullah ibn Shokrullah. (1423 A.H.). Zobdat al-Tafasir. Qom: Islamic Encyclopaedia Institute. [In Persian].

Kashefi, Hossein ibn Ali. (ND). Tafsir Hosseini (Mavaheb Elliyah). Saravan: Noor Bookstore. [In Persian].

Makarem Shirazi, Nasser. (1371). Tafsir Nemouneh. Vol. 10. Tehran: Islamic Books Dar. [In Persian].

Maraghi, Ahmed Mostafa. (ND). Tafsir al-Maraghi. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic].

Meybodi, Ahmed ibn Mohammad. (1371). Kashf al-Asrar va 'Oddat al-Abrar. 5th. Tehran: Amir Kabir. [In Persian].

Moghatel ibn Soleiman, Abul Hasan. (1423 A.H.). Tafsir Moghatel ibn Soleiman. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].

Moghneyeh, Mohammad Javad. (1378). Tarjomeh Tafsir Kashef. Qom: Boustan Ketab. [In Persian].

Mousavi Sabzevari, Abdul A’ala. (1409 A.H.). Mavaheb al-Rahman fi Tafsir al-Qur'an. 2th. Np.: the Office of Grand Ayatollah Al-Sabzvari. [In Persain].

Nizam al-A’araj, Hasan ibn Mohammad. (1416 A.H.). Tafsir Ghara'eb Al-Qur'an va Ragha'eb Al-Forghan. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah. [In Arabic].

Qotb, Seyyed. (1425 A.H.). Fi Zelal al-Qur'an. 35th. Beirut: Dar al-Shorough. [In Arabic].

Qoreshi Banabi, Ali Akbar. (1357). Tafsir Ahsan Hadith. 2th. Tehran: Bethat Institute & Publishing Center. [In Persian].

Qosheyri, Abdul Karim ibn Havazen. (2000 AD). Lata'ef al-Esharat. 3th. Cairo: The Egyptian General Authority for the Book. The Egyptian General Authority for the Book. [In Arabic].

Sadeghi Tehrani, Mohammad. (1406). Al-Forghan fi Tafsir al-Qur'an bel-Qur'an va al-Sunnah. 2th. Qom: Islamic Culture. [In Persian].

Samarghandi, Nasr ibn Mohammad. (1416 A.H.). Tafsir Bahr ul-Oloum. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic].

San'ani, Abdul Razzagh ibn Hammam. (1411 A.H.). Tafsir al-Qur'an al-Aziz. Beirut: Dar al-Marefat. [In Arabic].

Sivasi, Ahmad ibn Mahmoud. (1427 A.H.). Oyoun al-Tafasir. Beirut: Dar Sader. [In Arabic].

Tabarani, Soleiman ibn Ahmad. (2008). Al-Tafsir al-Kabir. Jordan: Dar al-Ketab al-Thaghafi. [In Arabic].

Tabari, Mohammad ibn Jarir. (1412 A.H.). Jame al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an. Beirut: Dar al-Marafat. [In Arabic].

Tabresi, Fazl ibn Hasan. (1412 A.H.). Tafsir al-Javame al-Jame. Qom: Seminary Management Center. [In Persian].

-------------------------------. (ND). Tarkomeh al-Majama al-Bayan Commentary. Tehran: Farahani. [In Persian].

Taleghani, Mahmoud. (1362). Patovi az Qur'an. 4th. Tehran: Publishing Company. [In Persian].

Tantavi, Mohammad Seyyed. (1997). Al-Tafsir al-Vasit lel-Qur'anal-Karim. Cairo: Nehzat Mesr. [In Arabic].

Tousi, Mohammad ibn Hasan. (ND). Al-Tebyan fi Tafsir al-Qur'an. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].

Vahidi, Ali ibn Ahmad. (1415 A.H.). Al-Vajiz fi Tafsir al-Ketab al-Aziz. Beirut: Dar al-Ghalam. [In Arabic].

Zamakhshari, Mahmoud ibn Omar. (1407 A.H.). al-Kasshaf . 3th. Beirut: Dar al-Ketab al-Arabi. [In Arabic].‌

‌

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 813
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 328


login