تعداد نشریات | 55 |
تعداد شمارهها | 1,838 |
تعداد مقالات | 14,673 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,766,768 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,749,211 |
دولت حداقلی و مساله آب در عصر قاجاریه | ||
دولت پژوهی | ||
دوره 9، شماره 33، فروردین 1402، صفحه 1-34 اصل مقاله (584.32 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/tssq.2023.70761.1349 | ||
نویسنده | ||
مهدی میرکیایی* | ||
استادیار تاریخ دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
در اقلیم نیمهخشک ایران، آبیاری مصنوعی در طول تاریخ به یکی از نیازهای حیاتی مردم تبدیلشده بود که به احداث تعداد بیشماری از تأسیسات آبی همچون قنات، سد، چاه، نهر و آبانبار منجر شد. ایجاد این تعداد از تأسیسات به سرمایه فراوان و نیروی کار انبوه نیاز داشت. نکتهای که بسیاری از پژوهشگران را به این باور رساند که دخالت دولت در احداث و نگهداری تأسیسات آبی ناگزیر بوده است. اما جدا از نظریهپردازیهایی که در این حوزه انجام شد،که بهویژه از دیدگاههای مارکس و ویتفوگل متأثر بودند، دادههای فراوانی از تاریخ ایران در دوره قاجاریه به دست میآید که نشانگر دخالت حداقلی دولت در نظامهای آبیاری و آبرسانی بوده است. پرسش اینجاست که چه شواهدی از عدم دخالت دولت قاجاریه در فراهم کردن آب روستاها و شهرها وجود دارد؟ چه عللی عدم دخالت دولت را تشدید میکرد و مردم به چه صورت جای خالی دولت را در این فرایند پر میکردند؟ فرض ما این است که تعداد انبوه قناتها و سدهای ویران و چاهها و نهرهای خشک، گواه آن است که دولت قاجاریه وظیفهای را در این زمینه بر عهده نمیگرفت. حکام ولایات عموما تنها برای زمینها و روستاهایی که مالک آنها بودند امکانات آبرسانی را فراهم میکردند و دولت مرکزی در مواردی اندک، اگر سود سریعی را متصور بود، به احداث یا تعمیر این تأسیسات دست میزد. در سراسر کشور، احداث و لایروبی و تعمیر تأسیسات آبی عموما با سرمایه ملاکان و نیروی کار رعایا انجام میشد. همیاری مردم برای ساخت و تنقیه این تأسیسات و مشارکت جمعی آنها در منازعات آبی، تظلمها، بستنشینیها و تدوین نظام تقسیم آب موجب شکلگیری محافل خودسامان و انسجام بیشتر آنها میشد. روش پژوهش، توصیفی-تبیینی با تکیهبر اسناد درجه اول بهویژه عرایض مجلس تحقیق مظالم است. چارچوب نظری پژوهش، برگرفته از دیدگاه «پاتریشیا کرون» در تشریح دولتهای حداقلی در جهان ماقبل صنعتی است. پیشازاین، پژوهش مستقلی پیرامون دخالت حداقلی دولت قاجاریه در مسئله آب منتشرنشده است. | ||
کلیدواژهها | ||
دولت حداقلی؛ قاجاریه؛ آب؛ قنات؛ سد | ||
مراجع | ||
Adamiyat, Fereydoon. (2009). Amirkabir and Iran, Tehran: Kharazmi. [In Persian] Adib ol-Molk, Abd al-Ali.Dafeolqorur. By the effort of Iraj Afshar. [In Persian] Ain ol-Saltane Salour, Qahreman Mirza. (1995). Ain ol-Saltaneh diary, vol.2. With the efforts of Iraj Afshar and Masoud Salour, Tehran: Asatir. [In Persian] Bastani Parizi, Mohammad Ibrahim. (2003). Hamaseye Kavir. Tehran: Elm. [In Persian] Benjamin, Samuel Green Wills. (1984). Iran and Iranians. Translated by Rahim Rezazadeh Malek, Tehran: Saba. [In Persian] Bishop, Isabella (1996). From Biston to Zardkooh Bakhtiari. Translated by Mehrab Amiri, Tehran: Sahand. [In Persian] Crone, Patricia. (2014). Pre-industrial societies: An autopsy of the pre-modern world. Translated by Masoud Jafari. Tehran: Mahi. [In Persian] Curzon, George Nathaniel. (1983). Persia and persian question. Vol 1. Translated by Gholam Ali Vahid Mazandarani, Tehran: Elmi Farhangi. [In Persian] Diolafowa, Gen. (1992). Diolafowa travel book. Translated by Ali Mohammad Farah Vashi, Tehran: University of Tehran. [In Persian] Edmonds, Cecil John. (1983). Lur, Luristan, Notes on Luristan and travles in Luristan and Arabistan. Translated by Ekaner Amanollahi Behdarvand, Tehran: Babak. [In Persian] Etimad ol-Saltaneh, Mohammad Hassan Khan. (1992). The diary of Etemad ol-Saltaneh. To the efforts of Iraj Afshar, Tehran: Amirkabir. [In Persian] Kasakovsky, V. A. (1976). Colonel Kasakovsky's memoirs. Translated by Abbasgholi Jali, Tehran: Simorgh. [In Persian] Khanikov, Nikolay Vladimirovich. (1996). Khanikov's travel book. Translated by Aghdas Yaghmai, Mashhad: Astane Quds. [In Persian] Lambton, A.K. (1998). Landlord and peasant in Persia. Translated by Manouchehr Amiri, Tehran: Elmi Farhangi. [In Persian] Migdal, Joel. (2015). State in society. Translated by Mohammad Taghi Delfrooz, Tehran: Kavir. [In Persian] Mirkiaei, Mehdi. (1400). Escape of cotters; A means to gain points from the powerful in Qajar age (pre-constitutional era). Historical Studies. Volume 12, Number 1, pp. 267-289. [In Persian] Mirkiaei, Mehdi. (1400). The Impact of the "Majlese tahgige mazalem” on Power Morier, James Justinian. (2016). A Journey through Persia, Armenia, and Asia Minor, vol. 1 and 2. Translation by Abolqasem Seri, Tehran: Babak. [In Persian] Mustofi, Abdullah. (1377). Description of my life or administrative social history of the Qajar period. Vol 1. Tehran: Zavar. [In Persian] Najm al-Doulah, Mirza Abdul Ghaffar (1963). Khuzestan travelogue. By the efforts of Seyyed Mohammad Dabir Siyaghi, Tehran: Elmi. [In Persian] North, Douglas. (2000). Structure and change in economic history. Translated by Gholamreza Azad, Tehran: Ney. [In Persian] Olivier, J.B. (1992). Travels in the Ottoman Empire, Egypt, and Persia. Translated by Mohammad Taher Mirza, by the effort of Gholamreza Varahram, Tehran: Ettelaat. [In Persian] Polak, Jakob Edward(1982). Polak's travelogue. Translated by Kikavoos Jahandari, Tehran: Kharazmi. [In Persian] Rosh Shevar, Count Julian. (1999). Memoirs of a trip to Iran, Translated by Kamran Tavakoli, Tehran: Ney. [In Persian] Saidi, Horiya. (2008). The King and His Excellency. Tehran: Publication of Tarikhe Iran. [In Persian] Sayyah Mahallati, Mohammad Ali (1977). Memoirs of Haj Sayyah or the period of fear and terror. To the efforts of Saifullah Golkar, Tehran: Amirkabir. [In Persian] Seyf, Ahmed. (2007). The lost century. Tehran: New. [In Persian] Scott, James. (2020). Seeing Like a State: How Certain Schemes to Improve the Human Condition Have Failed. Translated by Aslan Gudjani, Tehran: Farhang Saba. [In Persian] Sheil, Mary Leonora. (1989). Glimpses of life and manners in Persia. Translated by Hossein Abu Torabian. Tehran: New. [In Persian] Stock, Edward. (2019). Six months in Persia. Translated by Shahla Tahmasabi. Tehran: Qoqnos. [In Persian] Tabataba’i Modaresi, Mohammad Hossein. (1984). Qom name. Qom: Khayyam. [In Persian] Wills, C.J. (1989). In the land of the lion and sun. Translated by Gholamhossein Qaragozlu, Tehran: Iqbal. [In Persian] Wilson, Arnold Talbot. (1968). S. W. Persia :letters & diary of a young political officer.Translated by Hossein Saadat Nouri, Tehran: Atai. [In Persian] Yate, Charles Edward. (1986). Khorasan and Sistan. Translated by Qodratullah Roshani Zaffarnlu and Mehrdad Rahbari, Tehran: Yazdan. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, Document No. 088. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, Document No. 143. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, Document No. 004. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, document number 204. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, document number 192. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, Document No. 321. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, document number 251. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, document number 155. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, document number 205. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, document number 152. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, Document No. 024. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, document number 201. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, document number 156. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, Document No. 072. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, Document No. 102. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, Document No. 185. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, document number 154. [In Persian] Tehran University Central Library and Document Center, microfilm 2929, document number 284. [In Persian] | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 156 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 149 |