| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,039 |
| تعداد مقالات | 16,467 |
| تعداد مشاهده مقاله | 43,647,848 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 24,819,935 |
تقابل جهانبینی گفتمانی حضرت نوح(ع) و قوم او در سورۀ هود طبق تحلیل گفتمان انتقادی وان‌دایک | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 1، دوره 14، شماره 55، دی 1402، صفحه 1-38 اصل مقاله (1.52 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2023.75991.2877 | ||
| نویسندگان | ||
| رجاء ابوعلی1؛ احمد عارفی* 2 | ||
| 1دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبایی تهران | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبایی تهران | ||
| چکیده | ||
| تحلیل گفتمان انتقادی درصدد کشف جهانبینی گوینده از طریق بررسی نحوه گفتمان با شرایط برونمتنی است. وان دایک زبان را حامل ایدئولوژی گوینده و دارای بار قدرت میداند. او در گفتمان انتقادی، به تأکید بر ویژگیهای مثبت خود و ویژگیهای منفی دیگری، تأکید بر طرد ویژگیهای مثبت دیگری و ویژگیهای منفی خودی در ساختارهای خرد واژگانی، نحوی، بلاغی، معنایی، استدلالی و کنشی اشاره دارد. سوره هود دارای گفتگوی حضرت نوح و قومش است که دو طرف گفتگو سعی در تأکید ویژگیهای مثبت خود و ویژگیهای منفی دیگری و طرد ویژگیهای منفی خود و ویژگیهای مثبت دیگری است. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و تحلیل گفتمان انتقادی وان دایک درصدد تحلیل گفتمان نوح(ع) و قومش در سوره هود است. این پژوهش ثابت میکند که در سوره هود، گفتمان نوح، با وجود سرسختیها و تهدیدها و تحقیرهای قومش علیه او، بیشتر برپایه تقویت ویژگیهای مثبت خود و ویژگیهای منفی قومش با نرمی و مدارا و زبانی انعطافپذیر و پرسشی و دارای بار عاطفی سرشار از نوع دوستی برپایه مردم سالاریِ دینی و استدلال منطقی برای به تفکر واداشتن قومش جهت دوری از سرسختی است که با کاربست صورتهای مختلف زبانی، گفتمان را با در نظر گرفتن منفعت خود و قومش، به سمت خود تغییر میدهد تا آنان را به راه راست هدایت نماید، در حالیکه گفتمان قومش، با کاربست صورتهای مختلف زبانی، سعی در تغییر جهتِ قدرتِ گفتمان به نفع خود و به ضرر حضرت نوح با خشونت و تهدید و زبانی انعطافناپذیر و قطعیت و سختسری در کلام برپایه دیکتاتوری بدون استدلال منطقی را برپایه دیکتاتوری دارند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تحلیل گفتمان انتقادی؛ وان دایک؛ حضرت نوح؛ ایدئولوژی؛ استدلال | ||
| مراجع | ||
|
آلوسی، ابوالفضل. (1994م). روحالمعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی. ضبط و تصحیح علی عبدالباری عطیه. ج6. بیروت: دارالکتب العلمیّه.
ابن عاشور، محمد الطاهر. (1984م). تفسیر التحریر والتنویر. ج12. تونس: الدار التونسیه.
ابن کثیر. (1431ق). تفسیر القرآن العظیم. تحقیق حکمت بن بشیر بن یاسین. ج4. المملکه العربیه السعودیه: دار بن الجوزی.
ابن هشام انصاری. (2000م). مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب. التحقیق والشرح الدکتور عبداللطیف محمد الخطیب. ج4. الکویت: التراث العربی.
أبوحیان الأندلسی، محمد. (2010م). تفسیر البحر المحیط. دراسة وتحقیق وتعلیق عادل احمد عبدالموجود واحمد النجولی الجمل. ج5. بیروت: دارالکتب العلمیه.
أبوالسعود، محمد. (د.ت). إرشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم. ج4. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بسیونی، عبدالفتاح فیود. (2015م). علم المعانی(دراسه بلاغیّه ونقدیّه لمسائلالمعانی). القاهره: مؤسسه المختار.
بیتس، دانیل و فرد پلاگ. (1375ش). انسانشناسی فرهنگی. ترجمه: محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.
جرجانی، عبدالقاهر. (2004م). دلائل الإعجاز. تعلیق محمود محمد شاکر. القاهره: مکتبه الخانجی.
الرازی، محمد فخرالدین. (1981م). تفسیر الفخر الرازی المشتهر بالتفسیر الکبیر ومفاتیح الغیب. ج17. بیروت: دارالفکر.
راغب اصفهانی. (2009م). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داوودی. بیروت: الدار الشامیّه.
سامرایی، فاضل صالح. (2000م). معانی النحو. . ج1. عمان: دارالفکر.
سلطانی، علی اصغر. (1384ش). «تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش». دانشگاه باقرالعلوم. علوم سیاسی. دوره7. شماره28. صص153-180.
سیدقطب. (2003م). فی ظلال القرآن. ج4. بیروت: دارالشروق.
طبرسی، ابوعلی الفضل. (2006م). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ج5. بیروت: دارالعلوم.
فتاحی، سیدمهدی. (1387ش). «گفتمان قدرت در اندیشه میشل فوکو». فصلنامه دانشنامه. دوره 1. شماره 4. صص65-73.
فرکلاف، نورمن. (1379ش). تحلیل گفتمان انتقادی. ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
قرطبی، أبوعبدالله. (1964م). الجامع لأحکام القرآن: تفسیر القرطبی. ج9. تحقیق: أحمد البردونی وإبراهیم أطفیش. القاهره: دارالکتب المصریه.
مرتاض، عبدالملک. (1998م). فی نظریة الروایة(بحث فی تقنّیات السرد). کویت: علم المعرفه.
مکارم شیرازی، ناصر. (1387ش). تفسیر نمونه. ج6. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
وان دایک، تئون. (1394ش). ایدئولوژی و گفتمان. ترجمۀ محسن نوبخت. تهران: سیاهرود. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 454 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 309 |
||