| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شمارهها | 2,201 |
| تعداد مقالات | 17,895 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,942,517 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,758,688 |
تأمّلی در مصادیق علم پیامبر(ص) بر اساس آیۀ 113 سورۀ نساء | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 2، دوره 14، شماره 55، دی 1402، صفحه 39-66 اصل مقاله (1.23 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2024.76403.2888 | ||
| نویسندگان | ||
| علی احمد ناصح* 1؛ خدیجه امیری2 | ||
| 1استاد گروه علوم و قرآن و حدیث دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| مفسّران در برداشت حقیقی از گزاره «وَ عَلَّمَکَ ما لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ» در آیۀ 113 سوره نساء اختلاف نظر دارند. توجه به علم پیامبر (ص) به مثابه موضوعی مهم، قدمتی همزاد با نزول وحی دارد و همواره مورد توجه اندیشمندان قرآنی بوده است. رابطه"علم" پیامبر (ص) با مسأله وحی و اجتهاد آن حضرت محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول تاریخ به شمار آمده است. جستار پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی در پی واکاوی مراد خداوند از" علم " در گزاره مورد نظر است. با بررسی تفاسیر فریقین با گرایشها و روشهای گوناگون درباره مقصود خداوند از "علم" با دیدگاههای متعددی مواجه میشویم که میتوان آنها را تحت 7 عنوان دستهبندی کرد که عبارت است از: علم اولین و آخرین، علم به امور پنهان، احکام الهی، قوانین شرع و مکنونات ضمائر، تعلیم ویژه، دریافت صحیح تطبیق قواعد کلی بر موارد جزئی، عدم اطلاع از نزول وحی، علم لدنی. با توجه به سیاق آیه 113 سورۀ نساء دستاورد پژوهش بیانگر آن است خداوند به پیامبر(ص) قدرت استنباط قضایای کلی و تطبیق آن بر جزیئات امور از جمله قضاوت برای حل و فصل مسائل میان امت و بیان احکام کلی شریعت که نوعی تعلیم ویژه به آن جناب از راه وحی بود عنایت نموده است و این غیر از کتاب قرآن و حکمت است که در آیه به آن اشاره شده است. یکی از مصادیق بارز این علم، بینش ویژۀ پیامبر(ص) و عصمت آن حضرت میباشد که رابطهای تنگاتنگی میان این دو برقرار است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| علم؛ پیامبر(ص)؛ سوره نساء؛ گستره؛ عصمت | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابنابىجامع، على بن حسین. (1413 ه.ق). الوجیز فى تفسیر القرآن العزیز (عاملى). 3 جلد. قم: دار القرآن الکریم.
ابنعاشور، محمدطاهر. (1420ه.ق). تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور. 30جلد. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
ابنعربى، محمد بن على. (1410 ه.ق). رحمة من الرحمن فى تفسیر و اشارات القرآن. 4جلد. دمشق: مطبعه نضر.
ابنعربى، محمد بن على. (1422 ه.ق.). تفسیر ابن عربى. 2جلد. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ابنکثیر، اسماعیل بن عمر. (1419 ه.ق). تفسیر القرآن العظیم. 9جلد. دار الکتب العلمیه. بیروت: منشورات محمد علی بیضون.
ابوالفتوح رازى، حسین بن على. (1408 ه.ق). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. 20جلد. مشهد: آستان قدس رضوى. بنیاد پژوهشهاى اسلامى.
ابوحیان، محمد بن یوسف. (1420 ه.ق). البحر المحیط فى التفسیر. 11جلد. بیروت: دار الفکر.
اشکورى، محمد بن على.(1373). تفسیر شریف لاهیجى. 4جلد. دفتر نشر داد. ایران: تهران.
آلوسى، محمود بن عبدالله. (1415ه.ق). روحالمعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. 16جلد. دار الکتب العلمیه. بیروت: منشورات محمد علی بیضون.
امین، نصرتبیگم.( بیتا). تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن. 15جلد. بیجا: بینام.
انصاریان، حسین. ( بیتا). تفسیر حکیم. 9جلد. قم: دارالعرفان.
انصاریان، حسین ( 1383). ترجمۀ قرآن. 1جلد. قم: اسوه.
بغوى، حسین بن مسعود. (1420 ه.ق). تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل. 5جلد. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بیضاوى، عبدالله بن عمر. (1418 ه.ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. 5جلد. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعالبى، عبدالرحمن بن محمد. (1418ه.ق). تفسیر الثعالبى المسمى بالجواهر الحسان فى تفسیر القرآن. 5جلد. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعلبى، احمد بن محمد. (1422ه.ق). الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی. 10جلد. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جمل، سلیمان بن عمر. (1427 ه.ق). الفتوحات الإلهیه بتوضیح تفسیر الجلالین للدقایق الخفیه. 8 جلد. دارالکتب العلمیه. بیروت: منشورات: محمد علی بیضون.
جوادی آملی. (1393). تفسیر تسنیم. چاپ11. قم: مرکز نشر اسراء.
حجازى، محمد محمود. (1413 ه.ق) التفسیر الواضح. 3جلد. چ 10. بیروت: دارالجیل.
حسینى همدانى، محمد. (1404 ه.ق). انوار درخشان در تفسیر قرآن. 18جلد. تهران: لطفى.
حقى برسوى، (بیتا). اسماعیل بن مصطفى. تفسیر روحالبیان. 10جلد. بیروت: دار الفکر.
خازن، على بن محمد. (1415 ه.ق). تفسیر الخازن المسمى لباب التأویل فی معانی التنزیل. 4جلد. دار الکتب العلمیه. بیروت: منشورات محمد علی بیضون.
خرمدل، مصطفى. (1384). تفسیر نور. 1جلد. چ 4. تهران: احسان.
خسروانى، علیرضا. (1390 ه.ق.). تفسیر خسروى. 8جلد. تهران: کتابفروشى اسلامیه.
خطیبشربینى، محمد بن احمد. (1425 ه. ق). تفسیر الخطیب الشربینى المسمى السراج المنیر. 4جلد. دار الکتب العلمیه. بیروت: منشورات محمد علی بیضون.
خطیب، عبدالکریم. (1424 ه.ق. ). التفسیر القرآنى للقرآن. 16جلد. بیروت: دار الفکر العربی.
داورپناه، ابوالفضل. (1366 ه.ش). انوار العرفان فى تفسیر القرآن. 16جلد. تهران: کتابخانه صدر.
دخیل، على محمدعلى. (1422 ه.ق). الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز.1جلد. چ2. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
رضا، محمدرشید. (1414 ه.ق). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار. 12جلد. بیروت: دار المعرفه.
زحیلى، وهبه. (1411 ه.ق). التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج. 32جلد. چ2. دمشق: دار الفکر.
زمخشرى، محمود بن عمر. (1407ه.ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل. 4جلد. بیروت: دار الکتاب العربی.
سبزوارى، محمد. (1406ه.ق). الجدید فى تفسیرالقرآن المجید. 7جلد. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
سلطان، محمد بن حیدر. (1408ه.ق). بیان السعاده فی مقامات العباده. 4جلد. چ2. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
سمرقندى، نصر بن محمد. (1416ه.ق). تفسیر السمرقندى المسمى بحر العلوم. 3جلد. بیروت: دارالفکر.
سیواسى، احمد بن محمود. (1427ه.ق). عیون التفاسیر. 4جلد. بیروت: دار صادر.
شاهعبدالعظیمى، حسین. (1363). تفسیر اثنى عشرى. 14جلد. تهران: میقات.
شبر، عبدالله. (1410 ه.ق). تفسیر القرآن الکریم. 1جلد. چ2. قم: موسسه دارالهجره.
شحاته، عبدالله محمود. (1421 ه.ق). تفسیر القرآن الکریم. 15جلد. قاهره: دار غریب.
طباطبایى، محمدحسین. (1390 ه.ق). المیزان فی تفسیر القرآن. 20جلد. چ2. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
____________. (1427 ه.ق). تفسیر البیان فى الموافقه بین الحدیث و القرآن. 6جلد. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
طبرانى، سلیمان بن احمد. (2008 م). التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم. 6 جلد. اردن: دار الکتاب الثقافی.
طبرسى، فضل بن حسن. (بیتا). ترجمۀ تفسیر مجمع البیان. 27جلد. تهران: فراهانى.
____________. (1372). مجمعالبیان فی تفسیر القرآن. 10جلد. چ 3. تهران: ناصر خسرو.
طبرسى، فضل بن حسن. (1375). ترجمه تفسیر جوامع الجامع. 6جلد. آستان قدس رضوى. مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى.
طبرى، محمد بن جریر. (1412 ه.ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن.30جلد. بیروت: دارالمعرفه.
طنطاوى، محمد سید. (1997 م. ). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. 15جلد. قاهره: نهضه مصر.
طوسى، محمد بن حسن. ( بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن. 10جلد. بیروت:دار إحیاء التراث العربی.
طیب، عبدالحسین. (1369). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. 14جلد. چ2. تهران: اسلام.
عاملى، ابراهیم. (1360). تفسیر عاملى. 8 جلد. تهران: کتابفروشى صدوق.
فخر رازى، محمد بن عمر. (1420 ه.ق). التفسیر الکبیر.32جلد. چ3. بیروت: دار إحیاء التراثالعربی.
فضلالله، محمد حسین. (1419 ه.ق). من وحى القرآن. 25جلد. بیروت: دارالملاک.
فولادوند، محمدمهدى. (1418ه.ق). ترجمه قرآن. 1جلد. چ3. تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى.
قاسمى، جمالالدین. (1418ه.ق). تفسیر القاسمی المسمى محاسن التأویل. 9جلد. دارالکتب العلمیه. بیروت: منشورات محمد علی بیضون.
قطب، سید. (1425 ه.ق). فى ظلال القرآن. 6جلد. چ 35. بیروت: دارالشروق.
کاشانى، فتحالله بن شکرالله. (1351). منهج الصادقین فی إلزام المخالفین.10جلد. تهران: کتابفروشى اسلامیه.
کاشفى، حسین بن على.( بیتا). تفسیر حسینى.1جلد. سراوان: کتابفروشى نور.
مراغى، احمد مصطفى.( بیتا). تفسیر المراغى. 30 جلد. بیروت: دارالفکر.
مغنیه، محمدجواد. (1424 ه.ق). التفسیر الکاشف. 7جلد. قم: دار الکتاب الإسلامی.
__________. (1425 ه.ق). التفسیر المبین. 1جلد. چ3. قم: دار الکتاب الإسلامی.
مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. 28جلد. چ10. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
مهائمى، على بن احمد. (1403 ه.ق). تفسیر القرآن المسمى تبصیر الرحمن و تیسیر المنان. 2جلد. چ2. بیروت: عالم الکتب.
نسفى، عبدالله بن احمد. (1416 ه.ق). تفسیر النسفى مدارک التنزیل و حقایق التأویل. 4جلد. بیروت: دارالنفائس.
نظام الاعرج، حسن بن محمد.(1416 ه.ق). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. 6جلد. دار الکتب العلمیه. بیروت: منشورات محمد علی بیضون.
هاشمى رفسنجانى، اکبر. (1386). تفسیر راهنما. 21جلد. قم: بوستان کتاب قم(انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم).
واحدى، على بن احمد. (1383 ه.ش). اسباب النزول واحدى. 1جلد. نشر نى. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 601 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 438 |
||