بررسی نظریه ی نجات از دیدگاه ابن تیمیه وشهید مطهری

حسینی, فاطمه السادات; عبد خدایی, زهره

doi:10.22054/jcst.2024.78871.1159

فهرست نشریات

اخذ رتبه توسط نشریه پژوهش‌های رهبری آموزش از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

اخذ رتبه «الف» توسط نشریه پژوهشنامه معارف قرآنی از وزرات علوم، تحقیقات و فناوری

نشست مشورتی مسئولان مجلات علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی

نتایج ارزیابی علمی نشریات دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۴۰۱; 19عنوان موفق به دریافت رتبه الف شدند.

تعداد نشریات	60
تعداد شماره‌ها	2,022
تعداد مقالات	16,253
تعداد مشاهده مقاله	42,467,166
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	24,307,979

	بررسی نظریه ی نجات از دیدگاه ابن تیمیه وشهید مطهری
پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه
مقاله 8، دوره 5، شماره 8، فروردین 1403، صفحه 233-262 اصل مقاله (1.24 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2024.78871.1159
نویسندگان
فاطمه السادات حسینی^* ¹؛ زهره عبد خدایی²
¹دانشجو
²دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
یکی از محوری‌ترین مباحثی که در طول تاریخ و در میان ادیان و فرقه‌های کلامی مطرح بوده، مسئله آموزه «نجات» و طرح این پرسش است که آیا پیروان ادیان و مذاهب دیگر، اهل نجات هستند یا خیر؟ در سنت غربی، قائلین به این نظریه را با جرح‌وتعدیل می‌توان در سه گروه انحصارگرایان، شمول‌گرایان و کثرت‌گرایان قرار داد، موضوعی که در ادبیات کلام اسلامی به آن اشاره‌ای نشده و اگر استفاده می‌شود، صرفاً وام‌گیری واژه از سنت غربی است. مقاله حاضر آراء دو متفکر تأثیرگذار پیرامون پرسش چگونگی نجات پیروان سایر ادیان و مذاهب را مورد واکاوی قرار داده است. از سویی آراء ابن‌تیمیه، تأثیر به سزایی در تشکیل منظومه فکری اهل سنت وهابی کنونی دارد را بررسی نموده و از جانب دیگر، نظرات استاد مطهری، فیلسوف و متکلم شیعه را رصد نموده و موردبررسی و مقایسه قرارداده است. روش پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی و تطبیقی بوده و احصا مطالب از طریق واکاوی آثار آن دو صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که ابن‌تیمیه نگاهی «ظاهرگرایانه» به آیات و روایات داشته و بر اساس این نگرش، تنها قوم سلف و پیروان آنان (اهل حدیث) را اهل نجات می‌داند و سایر مسلمانان و به‌صورت خاص شیعیان را اهل بدعت نامیده و از اهل نجات نمی‌داند؛ اما استاد مطهری با تأکید بر آموزه‌های قرآن و روایات معصومین، مردم را به لحاظ سرنوشت به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌کند. ایشان درجات گوناگونی را برای نجات انسان‌ها در نظر می‌گیرد. او میان مسلمان منطقه‌ای و مسلمان واقعی، کافر معاند و کافر غیر معاند، کافر قاصر و کافر مقصّر و همچنین انسان دارای عمل نیک و فاقد عمل نیک تمایز قائل می‌شود. استاد مطهری جاهلان قاصر، مستضعفین فکری و کسانی که بر اساس فطرت الهی خود عمل می‌کنند و دارای عمل صالح هستند را اهل نجات می‌داند. با توجه به یافته‌های این پژوهش به نظر می‌رسد، ابن تیمه نجات را منحصر در قوم سلف و پیروان آن دانسته، حال‌آنکه استاد مطهری دایره نجات را وسیع‌تر در نظرگرفته به‌گونه‌ای که می‌تواند شامل پیروان سایر مذاهب و ادیان دیگر، به‌شرط داشتن شرایط بشود.
کلیدواژه‌ها
نجات؛ ابن‌تیمیه؛ بدعت؛ استاد مطهری؛ مستضعفین فکری؛ قوم سلف

مراجع
ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحیم، (1406 ه.ق)، منهاج السنةالنبویه، قابل‌دسترسی در آدرس:noorlib.ir ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، (1407 ه.ق)، اقتضاالصراط مخالفه اصحاب الجحیم، بیروت لبنان: دارالمکتب العلمیه. ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم، (1410 ق)، مجموع الفتاوی، قابل دسترسی در آدرس:lib.eshia.ir. ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، (1402)، العقیده الواسطیه قابل دسترسی در آدرس:noorlib.ir. ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم، (1403) الاستقامت، قابل دسترسی درآدرس:noorlib.ir ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم، (1402 ق) امراض القلوب وشفائها، مکه: السلفیه، چاپ سوم ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، (1411 ق)، طب القلوب، کویت: دارالدعوه للنشروالتوضیع، چاپ اول ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم، (1416)، الایمان، بیروت: المکتب الاسلامی، چاپ پنجم ابن منظور، جمال الدین، (1414)، لسان العرب، بیروت: دارالبیروت. آرام، علیرضا، (1395)،«تحلیل عناصرسعادت دراندیشه ی ابن‌تیمیه»، شماره 3، ص 1-22 بیهقی، ابوالفضل، (1396)، تاریخ بیهقی، انتشارات مهتاب، چاپ بیستم. پیترسون، مایکل و دیگران، (1388)، عقل و اعتقاد دینی (درآمدی بر فلسفه دین)، ترجمه نراقی، احمد، سلطانی، ابراهیم. تهران. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412 ق)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، دمشق، بیروت: دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول. راغب اصفهانی، (1416 ق)، مفردات الفاظ قرآن، تحقیق صفوان عدنان، جلد 1، بیروت: دارالقلم. رجبی نیا، داوود، (1383)،«نجات اکثریت ازدیدگاه استاد مطهری» مجله رواق اندیشه، شماره 34 زاهدی، محمدصادق، صداقت، علی، (1393)، «شمول‌گرایی فراگیر: بررسی نظریه نجات ملاصدرا»، پژوهشنامه ادیان، شماره 8، صص 77-109. سبحانی، جعفر، (ق 1416)، البدعه وآثارالموقبه، تهران: نشرمعشر. سبحانی، جعفر، (1385)، الایمان و الکفر فی الکتاب و السنه، جلد 2، قم: موسسه امام صادق. سیدهاشمی، سید محمدجواد؛ ایمنی، مرتضی، سید هاشمی، سید محمد اسماعیل، (1395)، اندیشه نوین دینی، سال دوازدهم، شماره 45. شرباصی، احمد، (1407) موسوعه اخلاق القرآن، بیروت: لبنان، دارالرائدالعربی، چاپ سوم. شیروانی، علی، (1383،1384)،«نجات ازدیدگاه شهید مطهری »، قبسات، شماره 30،31، ص 187-206 عسقلانی، ابن حجر، (1390)، لسان المیزان، بیروت لبنان: موسسه الاعلمی لمطبوعات بیروت. قرشی، سید علی اکبر، (1371)، قاموس قرآن، ج ‏7، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم. قدردان ملکی، محمد حسن، (1376)، «کافر مسلمان و مسلمان کافر»، کتاب نقد، شماره 4، جلد 3، صص 267-293. کاظمی، سید یحیی، جعفری، امیرقلی، (1394)، «رابطه استضعاف و نجات از دیدگاه علامه طباطبائی و شهید مطهری»، اندیشه نوین دینی، شماره 40، صص 159-170. کربلائی پازوکی، علی، (1385)،«مسئله رستگاری ونجات پیروان ادیان ازدیدگاه جان هیک وعلامه طباطبایی واستاد مطهری»، اندیشه دینی، دانشگاه شیراز، ص 64-63 مطهری، مرتضی، (1369)، فطرت، تهران: صدرا. مطهری، مرتضی، (1374)، مجموعه آثار، ج 1، تهران: صدرا، چاپ سوم. مطهری، مرتضی، (1367)، مجموعه آثار، ج 1، تهران: صدرا، چاپ سوم. مطهری، مرتضی، (1374)، مجموعه آثار، ج 1، تهران: صدرا چاپ چهارم. مطهری، مرتضی، (1374) مجموعه آثار، ج 2، تهران: صدرا، چاپ پنجم. مطهری، مرتضی، (1377)، مجموعه آثار، جلد 1، تهران: صدرا. مطهری، مرتضی، (1352)، عدل الهی، تهران: صدرا. موسوی، سید محمد، (1389)، «زیارت در سیره و سخن پیامبر اکرم»، فرهنگ کوثر، شماره 81. عشیمین، محمد بن صالح، (ه.ق 1415)«تعلیقات علی عقیده الواسطیه»، دارالفتح، چاپ اول ص 3.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 151 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 78

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

بررسی نظریه ی نجات از دیدگاه ابن تیمیه وشهید مطهری