| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,201 |
| تعداد مقالات | 17,941 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,039,675 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,809,637 |
هستینگاری راویان ضعیف؛ کاوشی در دلائل تضعیف | ||
| فصلنامه بازیابی دانش و نظامهای معنایی | ||
| مقاله 4، دوره 11، شماره 41، دی 1403، صفحه 85-118 اصل مقاله (2.14 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jks.2024.79493.1645 | ||
| نویسندگان | ||
| فرحناز افضلی قادی* 1؛ فریبرز خسروی2 | ||
| 1استادیار، گروه پژوهشی منابع اسلامشناسی و ایرانشناسی و نسخ خطی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا.، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار بازنشسته، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا.، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش، بهمنظور توسعه هستینگاری راویان ضعیف در حوزه علوم حدیث و با هدف بررسی روابط معنایی بین واژگان مختلفی که سبب ضعیف شمردن راویان حدیث میشود، انجام شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای متن با استفاده از نرمافزار پروتژه (نسخه 0.5.5) بوده است. جامعه آماری تعداد 150 راوی ضعیف موجود در کتاب معرفه الحدیث اثر محمدرضا بهبودی است که در آن نظرات و دلایل رجالشناسان متقدم در مورد هر راوی نیز بیان شده است. این هستینگاری از دو کلاس «راویان ضعیف» و «الفاظ دلالتکننده بر تضعیف» تشکیل شده است. در پژوهش حاضر به تعداد 107 لفظ یا مفهوم تضعیفکننده راوی و تعداد 645 نمونه و شاهد مثال دست یافتیم؛ تجزیهوتحلیل آنها، دلایل گوناگونی را برای تضعیف راوی نشان داد که اغلب در میان راویان ضعیف مشترک است. برخی از آنها دلالت بر «ضعف راوی» داشت که در کلام علمای حدیث بهصورت فساد در عقیده، وجود صفات ناپسند، گرایش به فرقههای انحرافی و غیره بیان شد و برخی دیگر حاکی از «ضعف روایت» بود. استخراج این الفاظ و برقراری ارتباط بین آنها با اسامی راویان ضعیف، موجب ایجاد یک شبکه معنایی شد که امکان بازیابی اصطلاحات ضعیف را در کنار نام راوی فراهم میکند و با مهندسی دانش ایجادشده، دسترسی کارآمد به اطلاعات مربوط به نقاط ضعف راوی تسهیل میشود. برای ارزیابی کیفیت و اثربخشی هستینگاری و توانایی آن در پشتیبانی از بازنمایی دانش، نظر متخصصان در دو حوزه علم حدیث و هستینگاری اخذ شد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| تضعیف؛ راوی ضعیف؛ علم حدیث؛ هستینگاری؛ وب معنایی | ||
| مراجع | ||
|
آسوشه، عباس، مهرآسا، شهره، خطیبی، تکتم و خاکشورسعادت، پریسا. (1390). هستینگاری: روششناسیها، ابزارها و زبانهای توسعه. تهران: دانشگاه تربیت مدرس، مرکز نشر آثار علمی.
ابنفارس، احمد. (1979 م.). معجم مقاییس اللغه (ج.4). تحقیق عبدالسلام محمد هارون. قم: دارالفکر.
ابنمنظور، محمد بن مکرم. (1414 ق.). لسان العرب (ج.1). بیروت: دار صادر.
ابنمنظور، محمد بن مکرم. (1414 ق.). لسان العرب (ج.6). بیروت: دار صادر.
ازهری، محمّد بن أحمد. (بیتا). تهذیب اللغه (ج.6). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بهبودی، محمدباقر. (1427 ق.). معرفة الحدیث و تاریخ نشره و تدوینه و ثقافته عند الشیعه الامامیه. بیروت: دارالهادی.
تهانوی، محمدعلی. (بیتا). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم (ج.1). لبنان: مکتبه لبنان ناشرون.
جاپلقیبروجردی، سید علیاصغر.(1410ق.). طرائف المقال فی معرفة طبقات الرجال(ج.2). تحقیق سید مهدی رجائی زیر نظر سید محمود مرعشی. قم: مکتبه آیه الله العظمى المرعشی النجفی العامه.
جدیدینژاد، محمدرضا. (1382). معجم مصطلحات الرجال والدرایه. زیر نظر محمدکاظم رحمانستایش. قم: دارالحدیث.
جوهری فارابی، اسماعیل بن حما. (1407 ق.). الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه (ج. 1-4). تحقیق احمد عبدالغفور عطار. بیروت: دارالعلم للملایین.
جوهری فارابی، اسماعیل بن حما. (1407 ق.). الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه (ج. 6). تحقیق احمد عبدالغفور عطار. بیروت: دارالعلم للملایین.
مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل. (1416 ق.). منتهى المقال فی أحوال الرجال (ج.1). قم: موسسه آل البیت.
حسن زاده، حسین. (1397). ضرورت ایجاد آنتولوژی فقه برای مدیریت اطلاعات فقهی در فضای دیجیتال. فقه، 25(96)، 28-56. DOI: 10.22081/jf.2018.66707
حسن زاده، حسین. (1400). آنتولوژی بسمله، دریچهای برای ایجاد هستیشناسی معارف قرآن. پژوهشنامه معارف قرآنی، 12(44)، 111-138. 10.22054/rjqk.2021.12610 DOI:
زبیدی، مرتضی. (بیتا). تاج العروس من جواهر القاموس (ج.5). قم: دارالفکر.
زبیدی، مرتضی. (بیتا). تاج العروس من جواهر القاموس (ج.11). قم: دارالفکر.
زبیدی، مرتضی. (بیتا). تاج العروس من جواهر القاموس (ج.16). قم: دارالفکر.
شرتونی، سعید. (1416 ق.). أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد (ج.2). تهران: منظمه الاوقاف و الشوون الخیریه، دارالاسوه للطباعه و النشر.
شوشتری، محمدتقی. (1410 ق.). قاموس الرجال (ج.1). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
شهرستانى، محمد بن عبدالکریم. (1364). الملل و النحل (ج.1). محقق محمد بدران. قم: الشریف الرضی.
شهیدثانی، زینالدین بن علی. (۱۴۰۸ ق.). الرعایه فی علم الدرایه. تحقیق عبدالحسین محمدعلی بقال. قم: مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
شیخ بهائى، محمد بن حسین. (1390 ق.). الوجیزه فی علم الدرایه. قم: بصیرتی.
شیخ صدوق، محمد بن علی. (1414 ق.). الإعتقادات. قم: کنگره شیخ مفید.
صدر، سید حسن. (بیتا). نهایة الدرایه فی شرح الرساله الموسومه بالوجیزه للبهایی. تحقیق ماجد غرباوی. (بی جا): نشر مشعر.
عاملی، حسین بن عبد الصمد. (1360). وصول الأخیار إلى اصول الأخبار. تحقیق سید عبد اللطیف کوهکمری. قم: مجمع الذخائر الإسلامیه.
عتر، نورالدین. (1422 ق.). اصول الجرح و التعدیل و علم الرجال. دمشق: الیمامه، دار الفرفور.
فراهیدی بصری، خلیل بن احمد. (1409 ق.). کتاب العین (ج.3). تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی. قم: موسسه دار الهجره.
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب. (1426 ق.). القاموس المحیط. تحقیق مکتب تحقیق التراث فی مؤسسة الرسالة. بیروت: مؤسسه الرساله للطباعه والنشر والتوزیع.
کنیتهرانی، ملّا علی. ( 1421 ق.). توضیح المقال فی علم الرجال. تحقیق محمدحسین مولوى. قم: موسسه علمى فرهنگى دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.
کوکبی، مرتضی، فرجپهلو، عبدالحسین، زرداری، سولماز و عصاره، فریده. (1396). مروری بر مفهوم هستینگاری در وب معنایی. تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی، 51(3)، 83-100. 10.22059/jlib.2016.61270 DOI:
مامقانی، عبدالله.(1411ق.). مقباس الهدایه فی علم الدرایه(ج. 1-2). تحقیق محمدرضا مامقانی. قم: موسسه آلالبیت.
مجلسی، محمدباقر. (1403 ق.). بحار الأنوار (ج.25). بیروت: مؤسسة الوفاء.
نمازى شاهرودى، على. (1414 ق.). مستدرکات علم رجال الحدیث (ج.4). تهران: ناشر فرزند مولف.
نوبختی، حسن بن موسی. (بیتا). فرق الشیعه. بیروت: دار الأضواء.
واسطی، عبدالحمید. (1402). رویکرد شبکهای در تفسیر قرآن بهمثابه زیرساختی برای دستیابی به آنتولوژی قرآن. نشریه فلسفه علمی قبسات، 28(108)، 65-92. https://qabasat.iict.ac.ir/article_706341.html
References Merriam-Webster. (2015). Definition of ontology. Webster's third new international dictionary. Retrieved: 10.05.2015.form http://www.merriam-webster.com/dictionary/ontology Binte Kamran, A., Abro, B., & Basharat, A. (2023). Semantic Hadith: An ontology-driven knowledge graph for the hadith corpus. Journal of Web Semantics, 78(1), 100797. https://doi.org/10.1016/j.websem.2023.100797 Abdelkader, A.K., Najeeb, M., Alnamari, M., & Malik, H. (2021). Creation of Arabic Ontology for Hadith Science. International Journal of Advanced Trends in Computer Science and Engineering, 8(6), 3269-3276. https://doi.org/10.30534/ijatcse/2019/96862019 Harrag, F., Al-Nasser, A., Al-Musnad, A., Al-Shaya, R., & Al-Salman, A. S. (2020).Quran Intelligent Ontology Construction Approach Using Association Rules Mining. https://doi.org/10.48550/arXiv.2008.03232 Adel Muhammed, M., Shaban Azab, Sh., Ali, N., & Ghieth, M. (2024). Arabic Ontology for Hadith texts - A survey. Egyptian Journal of Language Engineering, 11(1), 1-14. DOI:10.21608/ejle.2024.266774.1062 Baraka, R., & Dalloul, Y. M. (2014). Building Hadith Ontology to Support the Authenticity of Isnad. International Journal on Islamic Applications in Computer Science and Technology, 2(1), 25-39. https://www.researchgate.net/publication/297702365 References [In Persian] Ameli, H. (1981). Vosoul al-akhyar ela osoul al-akhbar, mohaghegh: Abd al-latif koohkamari. Ghom: Majma Al-zakhaer Ah-eslamiyah. [In Persian] Asoshe, A., MehrAsa, Sh., Khatibi, T., & Khakshur sa'dat, P. (2011). Ontology: Development Methodologies, Tools, and Languages. Tehran: Tarbiyat Modarres University, Center for publishing scientific works, First Edition. [In Persian] Azhari, M. (n.d.).Tahzib al-loqah (Vol.6). Beirut: Ddar ehya al-toras al-arabi. [In Persian] Behbudi, M. (2006). Knowledge of the hadith and the history of publication and compilation and culture of the Imamiyyah Shia, Beirut: Darolhadi, First Edition. [In Persian] Japloghi Broojerdi, A. (1989). Taraef al-maghal fi ma'refah tabaghat al-rejal (Vol.2). Research by Mehdi Rajaei under the supervision of Sayyed Mahmoud Marashi. Qom: Ayatollah ozama al-Marashi al-Najafi public Library, First Edition. [In Persian] Ebn Fares, A. (1979). Dictionary "maghaies al-loqah"(Vol.4). Research by Harun, abd al-Salam Mohammad. Ghom: Dar al-fekr. [In Persian] Ebn Manzur, M. (1993). Dictionary "lesan al-arab" (Vol.1). Beirut: Dar al-sader, Third edition. [In Persian] Ebn Manzur, M. (1993). Dictionary "lesan al-arab" (Vol.6). Beirut: Dar al-sader, Third edition. [In Persian] Farahidi Basari, Kh. (1988). Dictionary "Ketab Al-ein" (Vol.3). Research by Makhzoumi, M., & Sameraei, E. Qom: Dar Al-Hijra Institute. [In Persian] Firoozabadi, M. (2005). Dictionary "al-ghamus al-mohit". Beirut: Al-Resalah Institute for Printing, Publishing and Distribution, 8th edition. [In Persian] Hasanzadeh, H. (2018). The necessity of creating an ontology of jurisprudence to manage jurisprudential information in the digital space. Fiqh, 25(96), 28-56. DOI:10.22081/jf.2018.66707 [In Persian] Hasanzadeh, H. (2021). Basmaleh Ontology, a Window for Creating an Ontology of Qur'anic Studies. Research Journal of Qur'anic Studies, 12(44), 111-138. DOI:10.22054/rjqk.2021.12610 [In Persian] Itr, N. (2001). Principles of Invalidation and Rectification and The Sciences of Narrators of the Tradition. Damascus: Al-ymamah, Dar al-far fur [In Persian] Jadidinejad, M. (2003). Al-Rajal and Darayah glossary of terms. Under the supervision of Mohammad Kazem Rahman Setaesh. Qom: Dar-al-Hadith. [In Persian] Johari Farabi, E. (1986). Dictionary "Al-sehah Tajol-loqah va sehah al-Arabiya" (Vols.1-4). Research by Ahmad Abd al-Ghafoor Attar, Beirut, Dar al-elm Lel-Mollaeen. [In Persian] Johari Farabi, E. (1986). Dictionary "Al-sehah Tajol-loqah va sehah al-Arabiya" (Vol.6). Research by Ahmad Abd al-Ghafoor Attar, Beirut, Dar al-elm Lel-Mollaeen. [In Persian] Kani Tehrani, M. (2000). Tozih al-maghal fi elm al-rejal. Research by Mohammad Hossein Molavi. Qom: Dar al-Hadith Scientific and Cultural Institute, Printing and Publishing Organization. [In Persian] Kokabi, M., Farajpahloo, A., Zardari, S., & Asareh, F. (2017). A review of the concept of ontology in the semantic web. University Library and Information Research Journal, 51(3), 83-100. DOI:10.22059/jlib.2016.61270 [In Persian] Majlesi, M. (1982). Behar al-anvar(Vol.25). Beirut: Al-wafa foundation. [In Persian] Mamaghani, A. (1990). Meghbas al-Hedayah fi elm al-Derayah(Vols.1-2). Research by Mohammad Reza Mamghani. Qom: Al-Al-beyt Institute. [In Persian] Mazandarani Haeri, M. (1995). montahal-maghal fi Ahval al-rejal (Vol.1). Qom: Al-albeyt Institute. [In Persian] Namazi Shahrudi, A. (1993). Mustadrakat elm rejal al-hadith(Vol.4).Tehran:Publisher of the author's son. [In Persian] Nobakhti, H. B. M. (n.d). Farq al-Shia. Beirut: Dar al-Awat. [In Persian] Sadr, H. (n.d.). Nahayah al-Derayah fi Sharhe al-Resalah al-Musumah, Belvjizah Lelabhai. Research by Majid Gharbawi. (n.p.): Mashaar Publishing House. [In Persian] Sanatjoo, A., & Fathiyan, A. (2011).Comparison of the effectiveness of thesaurus and ontology in representing knowledge (design and construction of Asfa ontology model). Library and Information Research Journal, 1(1), 219-240. DOI: 10.22067/riis.v1i1.8658 [In Persian] Shahid Sani, Z. (1987). Al-reayah fi elm al-derayah. Research by Abdul Hossein Mohammad Ali Baghal. Qom: Ayatollah ozama al-Marashi al-Najafi public Library. [In Persian] Shahrestani, M. (1985). Al-melal va alnehal (Vol.1). Research by Mohammad Badran. Qom: Al-Sharif Al-Razi. [In Persian] Shartouni, S. (1995). Dictionary "aghrab al-mavared fi fosah al-arabiyah va al-shavared"(Vol.2). Tehran: Endowments and Charitable Affairs Organization. Dar al-Oswa for Printing and Publishing. [In Persian] Sheikh Bahaei, M. (1970). Al-wjizah fi 'elm al-Derayah. Qom: Basirati. [In Persian] Sheikh Sadugh, M. (1993). Beliefs. Qom: Sheikh Mofid Congress. [In Persian] Shoushtari, M. (1989). Qamoos al-rejal (Vol.1). Qom: Qom Theological Seminary Society, Islamic Publications Office. [In Persian] Tahanvi, M. (n.d.). Discoverer of the terms of art and science (Vol.1). Lebanon: Lebanese School of Publishers. [In Persian] Vaseti, A. (2023). A network approach in the interpretation of the Qur'an as an infrastructure to achieve the ontology of the Qur'an. Qabasat Scientific Philosophy Journal, 28(108), 65-92. https://qabasat.iict.ac.ir/article_706341.html [In Persian] Zobeidi, M. (n.d.). Dictionary "Taj al-aroos men javaher al-ghamous"(Vol.1). Qom: Dar al-Fekr. [In Persian] Zobeidi, M. (n.d.). Dictionary "Taj al-aroos men javaher al-ghamous"(Vol.11). Qom: Dar al-Fekr. [In Persian] Zobeidi, M. (n.d.). Dictionary "Taj al-aroos men javaher al-ghamous"(Vol.16). Qom: Dar al-Fekr. [In Persian] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 480 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 311 |
||