دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,207
تعداد مقالات17,976
تعداد مشاهده مقاله55,217,998
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,900,721
کدخدایی, عباسعلی, فیروزی, مهدیه. (1403). بررسی مفهوم قانون در پیشامشروطه با تأکید بر آرای میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله. سامانه مدیریت نشریات علمی, 26(84), 45-78. doi: 10.22054/qjpl.2022.64804.2707
عباسعلی کدخدایی; مهدیه فیروزی. "بررسی مفهوم قانون در پیشامشروطه با تأکید بر آرای میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله". سامانه مدیریت نشریات علمی, 26, 84, 1403, 45-78. doi: 10.22054/qjpl.2022.64804.2707
کدخدایی, عباسعلی, فیروزی, مهدیه. (1403). 'بررسی مفهوم قانون در پیشامشروطه با تأکید بر آرای میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله', سامانه مدیریت نشریات علمی, 26(84), pp. 45-78. doi: 10.22054/qjpl.2022.64804.2707
کدخدایی, عباسعلی, فیروزی, مهدیه. بررسی مفهوم قانون در پیشامشروطه با تأکید بر آرای میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 26(84): 45-78. doi: 10.22054/qjpl.2022.64804.2707

بررسی مفهوم قانون در پیشامشروطه با تأکید بر آرای میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله

پژوهش حقوق عمومی
دوره 26، شماره 84، آذر 1403، صفحه 45-78    اصل مقاله (809.71 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjpl.2022.64804.2707
نویسندگان
عباسعلی کدخدایی1؛ مهدیه فیروزی* 2
1استاد گروه حقوق بین‌الملل عمومی دانشگاه تهران، تهران، ایران
2دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
قانون همواره محوری‌ترین مفهوم در ادوار متفاوت اصلاحات پیش از مشروطه بوده و همچون نخ تسبیح، وجه ارتباط مراحل مختلف مشروطه‌خواهی ایرانیان بوده است. سیر تحول این مفهوم کلیدی را می‌توان به مثابه آینه تحول افکار اصلاح‌طلبانه در ایران قلمداد نمود که این امر، اهمیت این موضوع را نشان می‌دهد. موج ابتدایی اصلاحات حقوقی ایران در عصر ناصری و متأثر از اصلاحات کشورهای روسیه و عثمانی بود که در آن اولین تلاش ایرانیان مبنی بر تنظیم و تحدید قدرت مستبدانه و نامشروط شکل گرفت. در این پژوهش با اتکا به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه جمع‌آوری اطلاعات به گونه کتابخانه‌ای، تلاش شده است با بررسی آثار برجای مانده از نویسندگان ایرانی و به‌ویژه آثار میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله؛ بیان شود که چگونه در آغاز موج اصلاحات، مفهوم نظم به مثابه سنگ محک برای سنجش وضع جامعه مورد توجه واقع شد و درک ایرانیان از مفهوم قانون را متأثر نمود. بنابراین هدف اصلی این پژوهش بررسی مفهوم قانون در ارتباط با مفهوم نظم است. به نظر می‌رسد مفهوم قانون در چنین بستری در عین آنکه شدیدا تمرکزگرا است با رویکردی فرمالیستی به دنبال مقید نمودن قدرت مطلق و تنظیم استبداد به عنوان مهم‌ترین وجه فقدان انتظام جامعه ایران است.
کلیدواژه‌ها
استبداد؛ پیشامشروطه؛ قانون؛ نظم؛ میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله
مراجع
کتاب­ها

  • اعتماد السلطنه، محمدحسن خان، روزنامه خاطرات، به کوشش ایرج افشار (تهران: امیرکبیر، 1379).
  • آبادیان، حسین، بحران آگاهی و تکوین روشنگری در ایران(تهران: انتشارات کویر ، 1388).
  • آبراهامیان، یرانوند، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی (تهران: نشر نی، 1384).
  • آجودانی، ماشاءالله، مشروطه ایرانی (تهران: نشر اختران، 1386).
  • آخوند زاده، میرزافتحعلی، مقالات فلسفی، به کوشش ح صدیقی (تهران: نشر کویر، 1388).
  • آخوند زاده، میرزافتحعلی، مقالات، به کوشش باقر مومنی (تهران: چاپخانه زیبا، 1351).
  • آدمیت، فریدون و هما ناطق، افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشرنشده دوران قاجار (تهران: انتشارات آگاه، 1356).
  • آدمیت، فریدون، امیرکبیر و ایران (تهران: انتشارات خوارزمی، 1362).
  • آدمیت، فریدون، اندیشه ترقی و حکومت قانون (عصر سپهسالار)(تهران: انتشارات خوارزمی، 1351).
  • آدمیت، فریدون، اندیشه‌های میرزافتحعلی آخوند‌زاده (تهران: انتشارات خوارزمی، 1349).
  • آدمیت، فریدون، ایدئولوژی نهضت مشروطیت (تهران: نشر گستره، 1387).
  • براون، ادوارد، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه مهری قزوینی (تهران: انتشارات کویر، 1376).
  • پ. آ. ژوبر، مسافرت به ارمنستان و ایران، ترجمه محمود هدایت (تهران: شرکت چاپخانه تابان، 1322).
  • تبریزی، میرزا یوسف خان(مستشارالدوله)، یک کلمه، به کوشش باقر مومنی (بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا).
  • جمعی از نویسندگان، فرهنگ اندیشه‌های سیاسی، ترجمه خشایار دیهمی (تهران: نشر نی، 1385).
  • شاردن، جان، سیاحتنامه شاردن، ترجمه محمد عباسی (تهران: انتشارات امیرکبیر، 1345).
  • شیرازی، میرزاصالح، سفرنامه میرزا صالح شیرازی، به کوشش اسماعیل رائین (تهران: چاپخانه داورپناه، 1347).
  • طباطبایی، جواد، تأملی درباره ایران، نظریه حکومت قانون در ایران، مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی (تهران: انتشارات مینوی خرد، 1396).
  • طباطبایی، جواد، تأملی درباره ایران، نظریه حکومت قانون در ایران، مبانی نظریه مشروطه‌خواهی (تهران: انتشارات مینوی خرد، 1395).
  • فیرحی، داود، مفهوم قانون در ایران معاصر(تحولات پیشامشروطه) (تهران: نشر نی، 1399).
  • قاضی شریعت‌پناهی، سیدابوالفضل، بایسته‌های حقوق اساسی (تهران: نشر میزان، 1392).
  • کاتوزیان، محمدعلی، استبداد، دموکراسی و نهضت ملی (تهران: نشر مرکز، 1372).
  • کاتوزیان، محمدعلی، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی (تهران: چاپ سعدی، 1374).
  • کاتوزیان، محمدعلی، تضاد دولت و ملت (نظریه تاریخ و سیاست در ایران)، ترجمه علیرضا طیب (تهران: نشر نی، 1390).
  • کرزن، جرج، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحیدمازندرانی (تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1349).
  • کمالی طه، منوچهر، حکومت قانون(اندیشه قانون خواهی در ایران سده نوزده) (تهران: بی‌نا، 1357).
  • الگار، حامد، میرزا ملکم‌خان، پژوهشی در باب تجددخواهی ایرانیان، ترجمه جهانگیر عظیما (تهران: انتشارات مدرس، 1369).
  • گاسپار، دروییل، سفرنامه دروویل، ترجمه جواد محبی (تهران: نشر نیک‌فرجام، 1388).
  • گئورک ویلهلم فردریش هگل، عناصر فلسفه حق یا خلاصه‌ای از حقوق طبیعی و علم سیاست، ترجمه مهبد ایرانی‌طلب (تهران: نشر پروین، 1378).
  • مجدالملک، میرزامحمدخان، رساله مجدیه، با مقدمه سعید نفیسی (تهران: چاپخانه بانک ملی ایران، 1321).
  • مرادخانی، فردین، خوانش حقوقی از انقلاب مشروطه ایران، تاریخ مفاهیم و نهادهای حقوق عمومی در ایران (تهران: نشر میزان، 1396).
  • مرادخانی، فردین، مقدمات مشروطه خواهی: آشنایی ایرانیان با مفاهیم حقوقی در عصر قاجار (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1398).
  • منتسکیو، شارل، روح القوانین، ترجمه علی‌اکبر مهتدی (تهران: انتشارات امیرکبیر، 1349).
  • میرزاملکم‌خان، رساله‌های میرزا ملکم‌خان ناظم الدوله، گردآوری حجت‌الله اصیل (تهران: نشر نی، 1381).
  • میرزاملکم‌خان، مجموعه آثار میرزا ملکم‌خان، به کوشش محیط طباطبایی (تهران: چاپ حیدری، بی‌تا).
مقالات

  • اکبری، محمدعلی، «الگوی سلطنت مستقل منظم: نظریه گذار از سلطنت خودکامه به سلطنت مشروطه»، نشریه تاریخ، شماره 4، (بهار1382).
  • اکبری، یحیی و همکاران، «ورود مفهوم حق به ایران و برخورد قانون‌گذار اساسی با آن در عصر مشروطه»، دوفصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال پنجم، شماره 10، (بهار و تابستان 1395).
  • راسخ، محمد و بخشی زاده، فاطمه، «مفهوم قانون در عصر مشروطه: نویسندگان متقدم»، نشریه تحقیقات حقوقی، شماره 68، (زمستان 1393).
  • راسخ، محمد، «ویژگی‌های ذاتی و عرضی قانون»، مجله پژوهش مجلس، سال سیزدهم، شماره51، (تابستان 1385).
  • رحمانی، قدرت‌الله و همکاران، «تحلیل انتقادی مواجهه نظری روشنفکران عصر مشروطه با مفهوم قانون با تکیه بر بنیان‌های فلسفی قانون مدرن»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 51، شماره2، (تابستان 1400).
  • سلطانی، سیدناصر، «درآمدی تاریخی بر مسئله اجرای قانون اساسی»، نشریه حقوق اساسی، دوره 7، شماره 13، (بهار و تابستان 1389).
  • سلطانی، سیدناصر، «عناصر نخستین قانون اساسی ایران؛ اصول حکومت قانون»، نشریه علمی پژوهش‌های حقوقی، دوره 19، شماره 42، (تابستان 1399).
  • شهابی، مهدی و همکاران، «تحلیل تطبیقی اراده‌گرایی سنتی در عصر ناصری با اراده‌گرایی مدرن»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، دوره 21، شماره 66، (بهار1399).
  • صالحی هیکویی، اکرم و همکاران، «مفهوم حکومت قانون از دیدگاه میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله»، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال نهم، شماره4، (زمستان1397).
  • فقیه لاریجانی، فرهنگ و فتحعلی‌زاده آهنگر، مریم، «نقدی بر نظریات دکتر طباطبایی پیرامون بنیان‌های مفهوم قانون نزد متفکران عصر مشروطه»، مجله مطالعات جامعه‌شناختی، دوره 23، شماره 1، (بهار و تابستان 1395).
  • کدخدایی، عباسعلی و جواهری طهرانی، محمد، «کاوشی در مفهوم و اوصاف قانون»، فصلنامه مطالعات حقوقی دولت اسلامی، سال دوم، شماره3، (بهار1392).
  • زارعی، محمدحسین، «حاکمیت قانون در اندیشه‌های سیاسی و حقوقی»، نامه مفید، شماره 28، (تابستان 1380).
  • مرادخانی، فردین، «میرزاملکم‌خان و مسئله قانون»، مجله قلم‌یاران، سال پنجم، شماره30، (آبان و آذر 1400).
  • موقن، یدالله، «تاریخچه مفهوم استبداد شرقی»، مجله نگاه نو، شماره 22، (بی‌تا).
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 537
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 290


login