| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,201 |
| تعداد مقالات | 17,935 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,000,978 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,786,153 |
کاربست قاعدة فقهی تزاحم در تعظیم شعائر الهی، ناظر بر آیة سی و دوم حج | ||
| سراج منیر | ||
| مقاله 16، دوره 15، شماره 49، مهر 1403، صفحه 481-505 اصل مقاله (855.91 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ajsm.2025.82821.2088 | ||
| نویسنده | ||
| سیدمحمدحسن مومنی* | ||
| استادیار گروه فقه و حقوق، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران؛ استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم | ||
| چکیده | ||
| تکالیف و وظائف شرعی از نگاه عقلی در محدوده قدرت مکلف تعریف میشود. این محدودیت در مقام انجام تکلیف به کاربست قاعدة تزاحم منتهی شده و در خصوص تعظیم شعائر الهی نیز جاری است. قدرت مکلف در موارد تزاحم با کاستی مواجه شده و مکلف در امتثال یکی از دو طرف تزاحم نسبت به طرف دیگر با عجز روبهروست و در صورت وجود اهمیت یک طرف باید بر اساس ملاک صحیح به ترجیح آنطرف اقدام کرد. برای این منظور در علم اصول قاعده باب تزاحم ترسیم شده است. یکی از موضوعاتی که در چالش اینچنینی میتواند گرفتار آید مقوله تعظیم شعائر الهی است که در آیه سی و دوم سوره حج موردتوجه قرار گرفته است. شعائر الهی که در آیات متعددی موردتوجه قرارگرفته در تفاسیر و تطبیقات مختلفی تعریف شده است. نظر مختار، عنوانی جامع در حکایت از هر امری است که یادآور حقتعالی باشد؛ اعم از احکام دینی، امور شرعی و هر موضوع دیگری در این رابطه. ازجمله موضوعاتی که ذیل شعائر دینی در چالش تزاحم باید مورد ارزیابی قرار گیرد اقامه مجالس جشن و سرور مذهبی و محافل حزن و اندوه دینی است. مثل توارد مناسبت میلاد و شهادت در تاریخ واحد. پژوهش حاضر با روش اجتهادی مرسوم در فقه امامیه و شیوه کتابخانهای با بررسی مفاد آیه مذکور و نظرات اهل تفسیر و اعمال اجتهادی قاعده تزاحم به نتیجه ترجیح رعایت شئون مناسبت مراسم حزن بر شئون شادی دست یافته است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| شعائر الهی؛ تعظیم شعائر؛ قاعدة تزاحم؛ ترجیح اهم؛ امتثال؛ آیة سی و دوم حج | ||
| مراجع | ||
|
ابن قولویه، جعفر بن محمد. (1356). کامل الزیارات، چاپ 1، نجف اشرف: دار المرتضویه.
اصفهانی، شیخ محمد تقی. (بیتا). هدایه المسترشدین، چاپ 1، قم: موسسه آل البیت علیهمالسلام.
آیت الله خوئی، سید ابوالقاسم. (1422 ق). مصباح الاصول، مقرر: سید محمد سرور واعظ، چاپ 1، قم: داوری.
شریف لاهیجی، محمد بن علی. (1373). تفسیر شریف لاهیجی، چاپ 1، تهران: دفتر نشر داد.
شهید اول، محمد. (1430 ق). موسوعه الشهید الاول، کتاب الدروس، قم: الاعلام الاسلامی.
شیخ طوسی، محمد بن حسن. (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن، چاپ 1، لبنان: دار احیاء التراث العربی.
صدر، سید محمد باقر. (1417 ق) بحوث فی علم الاصول، مقرر: حسن عبدالستار، چاپ اول، بیروت: الدار الاسلامیه.
صرامی، سیفالله. (1398). بازخوانی دلیل تعظیم شعائر؛ حکم، موضوع و متعلق، مجله «فقه»، سال بیست و ششم - شماره 3، 6 – 29.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان، چاپ 3، تهران: ناصر خسرو.
علامه طباطبائی، سید محمد حسین. (1390 ق). المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ 2، بیروت: موسسه اعلمی.
علامه مجلسی، محمد باقر. (1403 ق). بحار الانوار، چاپ 2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
علی نیا، ناد علی. (1390). حاکم اسلامی و اقامه شعائر دینی، مجله «حکومت اسلامی»، شماره 61، 163 – 190.
غمامی، سیدمحمدمهدی. (1399). مجله «فقه پزشکی»، بهار و تابستان 1399، شماره 42، 34 – 47.
فاضل جواد، جواد بن سعید. (1365). مسال الأفهام الی آیات الأحکام، چاپ 2، تهران: مرتضوی.
فیض کاشانی، محمد. (1415 ق). تفسیر الصافی، چاپ 2، تهران: انتشارات صدر.
مظفر، محمد رضا. (1387). اصول الفقه، محقق: عباسعلی زارعی، چاپ 2، قم: بوستان کتاب.
معلوف، لوئیس. (2000 م). المنجد فی اللغه العربیه المعاصره، چاپ 1، بیروت: دار المشرق.
مؤذنی، محمد سعید؛ مؤذنی بیستگانی، حمید. (1399). کیفیت تعظیم شعائر و عناصر دخیل در مشروعیت آن (از منظر فقهای امامیه و مغرب)، مجله «پژوهشنامه حج و زیارت»، پاییز و زمستان 1399، سال پنجم، شماره 11، 83 – 105.
نجفی، شیخ محمد حسن. (بیتا). جواهر الکلام، چاپ 7، لبنان: دار احیاء التراث العربی.
References
Allama Tabatabai, Seyyed Muhammad Hussein. (2011). Al-Mizan fi Tafseer al-Quran, 2nd edition, Beirut: Al-A'lami Institute. [In Arabic]
Allama Majlisi, Muhammad Baqir. (1982). Bihar al-Anwar, 2nd edition, Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi. [In Arabic]
Ali Nia, Nade Ali. (2011). "Islamic Rule and the Establishment of Religious Symbols," Islamic Government Journal, Issue 61, 163–190. [In Persian]
Ayatollah Khu’i, Seyyed Abu al-Qasim. (2001). Misbah al-Usul, Instructor: Seyyed Mohammad Sarour Wae’z, 1st edition, Qom: Davari. [In Persian]
Fazel Jawad, Jawad ibn Said. (1986). Mas'al al-Afham ila Ayat al-Ahkam, 2nd edition, Tehran: Mortazavi. [In Persian]
Fayz Kashani, Muhammad. (1995). Tafseer al-Safi, 2nd edition, Tehran: Sadr Publications. [In Persian]
Ghamaami, Seyyed Mohammad Mahdi. (2020). Journal of Medical Fiqh, Spring and Summer 2020, Issue 42, 34–47. [In Persian]
Ibn Qulwayh, Ja'far ibn Muhammad. (1977). Kamil al-Ziyarat, 1st edition, Najaf Ashraf: Dar al-Murtazawiyeh. [In Arabic]
Isfahani, Sheikh Muhammad Taqi. (n.d.). Hidayat al-Mustarshidin, 1st edition, Qom: Al al-Bayt Institute. [In Persian]
Muzaffar, Mohammad Reza. (2008). Usul al-Fiqh, Edited by Abbas Ali Zarei, 2nd edition, Qom: Bustan-e Ketab. [In Persian]
Ma'luf, Louis. (2000). Al-Munjid fi al-Lugha al-Arabiyya al-Mu'asira, 1st edition, Beirut: Dar al-Mashriq. [In Arabic]
Mo'azeni, Mohammad Saeed; Mo'azeni Bistgani, Hamid. (2020). "The Quality of Revering Religious Symbols and the Factors Influencing Its Legitimacy (from the Perspective of Shia and Maghreb Jurisprudents)," Journal of Hajj and Pilgrimage Studies, Fall and Winter 2020, Volume 5, Issue 11, 83–105. [In Persian]
Najafi, Sheikh Muhammad Hassan. (n.d.). Jawahir al-Kalam, 7th edition, Lebanon: Dar Ihya al-Turath al-Arabi. [In Arabic]
Sharif Lajiji, Muhammad ibn Ali. (1994). Tafseer Sharif Lajiji, 1st edition, Tehran: Daftar Nashr Dad. [In Persian]
Shahid Awal, Muhammad. (2009). Mawsua al-Shahid al-Awwal, Book of Al-Durus, Qom: Al-A'lam al-Islami. [In Persian]
Sheikh Tusi, Muhammad ibn Hasan. (n.d.). Al-Tibyan fi Tafseer al-Quran, 1st edition, Lebanon: Dar Ihya al-Turath al-Arabi. [In Arabic]
Sadr, Seyyed Muhammad Baqir. (1997). Bahuth fi Ilm al-Usul, Instructor: Hassan Abdul Sattar, 1st edition, Beirut: Dar al-Islamiyya. [In Arabic]
Sarrami, Seyfollah. (2019). "Reexamining the Reason for the Reverence of Religious Symbols; Judgment, Subject, and Context," Fiqh Journal, Volume 26 - Issue 3, 6–29. [In Persian]
Tabarsi, Fadl ibn Hassan. (1993). Majma al-Bayan, 3rd edition, Tehran: Nasser Khusro. [In Persian] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 260 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 159 |
||