| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,179 |
| تعداد مقالات | 17,645 |
| تعداد مشاهده مقاله | 53,505,079 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,263,488 |
تدوین الگوی تحمل بلاتکلیفی برای کاهش اضطراب براساس منابع اسلامی | ||
| فرهنگ مشاوره و روان درمانی | ||
| دوره 15، شماره 59، مهر 1403، صفحه 151-182 اصل مقاله (1.59 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qccpc.2024.76281.3216 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدجواد نیکزاد* 1؛ جعفر جعفر جدیری2؛ مسعود نورعلیزاده میانجی3 | ||
| 1کارشناسی͏ارشد گرایش مشاوره، دانشگاه معارف اسلامی ، قم، ایران | ||
| 2استادیار گروه مشاوره، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران | ||
| 3استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| قاعده این است که انسان‌‌ها قطعیت را به بلاتکلیفی ترجیح می‌‌دهند؛ یعنی وقتی می‌‌دانیم که آینده‌‌ای هست، اما نمی‌‌دانیم در آینده چه اتفاقی می‌‌افتد، انتخاب افراد این است که قطعاً در زمان حال شوکه شوند تا اینکه منتظر یک موقعیت پیش‌‌‌بینی‌‌ناپذیر باشند. این موضوع، شرایط را برای اضطراب در هرکسی مهیا می‌کند؛ و این بستگی دارد که فرد تا چه حد می‌‌تواند بلاتکلیفی را تحمّل کند. پژوهش حاضر به هدف شناسایی الگوی تحمل بلاتکلیفی برای کاهش اضطراب براساس منابع اسلامی انجام شد. این پژوهش به لحاظ هدف، از نوع تحقیقات بنیادی و به لحاظ رویکرد، کیفی است. به‌منظور تحلیل مؤلفه‌ها، از جملات توصیفی - تبیینی موجود در متون اسلامی در چارچوب روش «روش مدل‌یابی مفاهیم و سازه‌های روان‌شناختی از متون اسلامی (آیات و روایات)» استفاده و از تکنیک‌های روش اَسنادی برای گردآوری اطلاعات بهره گرفته شد. از بررسی روایی‌محتوا توسط هفت کارشناس خبره، سه مفهوم: نفس‌مطمئنه، اطمینان و سکینه به‌دست آمد که براساس آن، ابعاد و مؤلفه͏های تحمل بلاتکلیفی تبیین و در نهایت الگوی مدنظر شناسایی شد. تحمل بلاتکلیفی در رویکرد اسلامی، دو مؤلفۀ بنیادی دارد؛ یکی «خداآگاهی» و دیگری، «ادراک و هماهنگی با واقعیت‌های توحیدی» است که با ایجاد «باور مثبت نسبت به بلاتکلیفی» بنیان این ویژگی شخصیتی شکل می‌گیرد و فرد با «رضا / پذیرش»، «خیرباوری»، «توکل» و «تفویض»، در موقعیت͏های مبهم و بلاتکلیفی احساس ناکامی نداشته و اضطرابش کاهش می‌یابد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تحمّل بلاتکلیفی؛ اضطراب؛ منابع͏ اسلامی؛ الگو | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابن‌شعبه‌حرانی، حسن بن علی. (۱404). تحف‌العقول، قم: جامعه مدرسین.
ابن‌فارس، احمد بن فارس. (1404). معجم مقاییس‌اللغه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان‌العرب، بیروت: دارالصادر.
ازهری، محمد بن احمد. (۱4۲۱). تهذیب‌اللغه، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
انجمن روان‌پزشکی آمریکا. (1395). راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM5)، ترجمة: فرزین رضاعی و همکاران؛ چاپ: سوم، تهران: ارجمند.
بهرامی‌احسان، هادی و دیگران. (1396). «معناشناسی اختلال اضطراب‌فراگیر از دیدگاه قرآن‌کریم»، مطالعات اسلام و روانشناسی، سال یازدهم، شمارة 20، ص 89-115.
پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله صافی (ره). موضوع: نفس مطمئنه saafi.com:. (https://www.saafi.com/book/1571)
پاینده، ابوالقاسم (بی‌تا). نهج‌الفصاحة، تهران: نشر دانش.
تمیمی‌آمدی، عبدالواحد. (۱4۱۰ ق). غررالحکم و دررالکلم، قم: دارالکتاب الاسلامی.
جعفری، صادق.، نارویی نصرتی، رحیم.، نورعلیزاده میانجی، مسعود. ۱۴۰۲. «الگوی مفهومی اضطراب بر اساس منابع اسلامی.»، روان شناسی و دین، شماره 61.
حسینی، سهیلا.، کراسکیان‌موجمباری،آدیس.، فردوسی‌پور، عاطفه. (1392). «سهم پنج عامل اصلی شخصیت در پیش‌بینی تحمل ابهام»، اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی، شمارۀ 30، ص 17-26.
جان‌بزرگی، مسعود. (1394). «اصول روان‌درمانی چند بُعدی معنوی»، پژوهشنامه روانشناسی اسلامی، سال اول، شمارة 1.
____________.، غروی، سیدمحمد. (1395). نظریه‌های نوین درمانگری و مشاوره (اصول، فنون و مطابقت‌های فرهنگی)، چاپ: اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
جوادی‌آملی، عبدالله. (1386). تسنیم تفسیر قرآن‌کریم، تنظیم و ویرایش: علی اسلامی، چاپ ششم، قم: اسراء.
داگاس، مایکل.، رابی‌چاود، ملیسا. (1393). درمان شناختی‌رفتاری برای اختلال اضطراب‌فراگیر، ترجمه: مهدی اکبری و دیگران، چاپ: دوم، تهران: ارجمند.
دیلمی، حسن بن محمّد. (1371). ارشادالقلوب (2 جلد)، چاپ: اوّل، قم: الشّریف‌الرّضی.
رابیچارد، ملیسا.، داگاس، مایکل. (1397). اختلال اضطراب فراگیر (کتاب کار)، ترجمه: حمید امیری و سمیرا معصومیان، چاپ: اول، تهران: دانژه.
راغب‌اصفهانی، حسین بن محمد. (1412 ق). المفردات فی غریب‌القرآن، چاپ: اول، بیروت: دارالقلم.
زبیدی، محمد بن حمد. (1414 ق). تاج‌العروس من جواهرالقاموس، بیروت: دارالفکر.
زمخشری، محمود بن عمر. (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، مصحح: حسین‌احمد، مصطفی، بیروت: دارالکتب العربی.
زمستانی، مهدی؛ و دیگران. (1397). «مقایسة اثربخشی درمان شناختی رفتاری معطوف بر عدم تحمّل ابهام و درمان دارویی بر مؤلّفه‌های نگرانی، عدم‌تحمّل ابهام و اجتناب شناختی در مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر»، روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، دورة: بیست‌و‌چهارم، شمارة:94.
سالاری‌فر، محمّدرضا؛ و دیگران. (1393). روانشناسی‌اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، چاپ: پنجم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شاهنگیان، نوری‌سادات. (1396). «معرفت نجات‌بخش با نظر بر احوال نفس‌مطمئنه و جیون موکتی در مکتب ودانته»، مجله: معرفت ادیان، شمارة 33.
شریعتمداری، مهدی. (1388). تحقیق و پژوهش در علوم رفتاری، تهران: کوهسار.
شریف‌الرضی، محمد بن حسین. (1385). نهج‌البلاغه، ترجمه: محمددشتی، چاپ: چهل‌ویکم، قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین (ع).
صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (1362). الخصال، قم: جامعه مدرسین.
___________________. (1403)، معانی‌الأخبار، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
_______________. (۱۳۷۴). ترجمة تفسیرالمیزان، مترجم: محمدباقر موسوی همدانی، چاپ: پنجم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن. (1415). مجمع‌البیان فی تفسیر القران، چاپ: اول، بیروت: انتشارات: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طریحی، فخرالدین بن محمد. (۱۳۷۵). مجمع‌البحرین، چاپ: سوم، تهران: مرتضوی.
طوسی، محمد بن حسن. (بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن، چاپ: اول، بیروت: دارالاحیاء التراث.
____________. (1414). الامالی، چاپ: اوّل، قم: دارالثقافه.
طیب، سیدعبدالحسین. (1378). اطیب‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلامی.
عسکری، حسن بن عبدالله. (1400). الفروق فی اللغة، چاپ: اول، بیروت: دارالافاق الجدیده.
علیپور، شیوا؛ و همکاران. (1397). «تحلیل محتوایی و استنادی مقاالت فصلنامه روانشناسی تربیتی دانشگاه عالمه طباطبائی»، فصلنامه روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامة طباطبایی، سال چهاردهم، شماره چهل و نهم.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1409). العین، قم: هجرت.
فیومی، احمد بن محمد. (1414). المصباح‌المنیر فی غریب الشرح‌الکبیر للرافعی، قم: دارالهجره.
قرائتی، محسن. (1388). تفسیرنور، چاپ: دوم، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرشی، علی‌اکبر. (1371). قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
قمی، علی بن ابراهیم. (1404). تفسیر قمی، چاپ: سوم، قم: دارالکتاب.
قمی‌مشهدی، محمد بن محمدرضا. (1368). تفسیر کنزالدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کفعمی، ابراهیم بن علی‌عاملی. (1418). البلد الأمین و الدر الحصین، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
کلینی، محمد‌بن‌یعقوب (1407). الکافی، قم: دارالحدیث.
کوفی‌اهوازی، حسین بن سعید. (1399). الزهد مصصح: غلامرضا عرفانیان یزدی، چاپ: اول، قم: المطبعة العلمیة.
لیهی، رابرت. (1388). درمان نگرانی (هفت اقدام برای آنکه از نگرانی راحت شوید)، ترجمه: مهدی قراچه‌داغی، چاپ: اول، تهران: شباهنگ.
__________؛ و همکاران. (1395). مداخلات و طرح‌های درمانی برای افسردگی و اختلال‌های اضطرابی، ترجمه: هدی اکبری و دیگران، چاپ: اول، تهران: ارجمند.
مصطفوی، حسن. (1368). التحقیق فی کلمات القرآن‌الکریم، چاپ: اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
محمدی‌نیا لیلا.، یعقوبی، مریم.، کلاهدوزان، اکبر. (1390). «اضطراب بر مبنای آیات قرآن کریم و مدیریت آن با رویکرد آرامش بخشی»، مدیریت اطلاعات سلامت، دورة 8، شماره 8،.
محمودعلیلو، مجید؛ و دیگران. (1389). «مقایسة عدم تحمّل بلاتکلیفی، اجتناب شناختی، جهت‌گیری منفی به مشکل و باورهای مثبت در مورد نگرانی بین بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر و افراد عادی»، پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، سال پنجم، شماره 20.
جُعفی، مُفَضَّل.بن.عُمر. (بی‌تا). توحید مفّضل، چاپ: دوم، قم: مکتبة الداوری.
مفید، محمد بن محمد. (۱4۱۳). الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم: کنگره شیخ‌مفید.
مکارم‌شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه، چاپ: چهل و یکم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
موسوی‌نیا، رؤیا؛ و دیگران (1393). «اثربخشی آموزش تحمّل بلاتکلیفی به شیوة شناختی‌رفتاری بر اختلال اضطراب‌فراگیر»، روانشناسی کاربردی، سال: هشتم، شمارة 31.
نراقی، احمد. (1394). معراج‌السعاده، چاپ: چهاردهم، قم: پیام مقدس.
نورعلیزاده میانجی، مسعود. (1395). شخصیت متعالی و سلامت‌روانی در پرتو خداآگاهی، چاپ: اول، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، پژوهشکده باقرالعلوم (ع).
___________.، بشیری، ابوالقاسم (1395). «ساخت مقیاس خداآگاهی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی آن»، اسلام و پژوهش‌های روان‌شناختی، شمارة:5، ص 7-28.
__________________. (1397). «روش مدل‌یابی مفاهیم و سازه‌های روان‌شناختی از متون اسلامی (قرآن و حدیث)». رسالة دکتری رشتة روانشناسی، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
__________________. (1398). «روش مدل‌یابی مفاهیم و سازه‌های روان‌شناختی از متون اسلامی (قرآن و حدیث)»، فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی، س ۵، ش ۲ (پیاپی ۱۵).
نیکزاد، محمدجواد. (1401). «الگوی تحمل بلاتکلیفی بر اساس منابع اسلامی»، قم، دانشگاه معارف اسلامی.
ورام، مسعود بن عیسی. (1410). مجموعة ورّام (تنبیه الخواطر و نزهة النواظر)، چاپ: اول، قم: مکتبة الفقیه.
References
Budner, Stanley. ». (1962)Intolerance of ambiguity as a personality variable«, Journal of Personality, 30(1), Pp: 29-50
Buhr, K, & Michel J Dugas. (2006).»Investigating the construct validity of intolerance of uncertainty and its unique relationship with worry«, Journal of Anxiety Disorders, 20, (2), pp: 222-236.
Dugas, M. J., Gosselin, P., & Ladouceur, R. (2001). »Intolerance of uncertainty and worry: Investigating specificity in a nonclinical sample«, Cognitive Therapy and Research, 25(5), 551–558.
Dugas, M. J, & et al, (2004(. »Intolerance of Uncertainty, Worry, and Depression«, Cognitive Therapy and Research, 28(6), pp: 551–558.
Dugas, M. J, & et al, (2005. (»Further validation of a cognitive-behavioral model of generalized anxiety disorder: Diagnostic and symptom specificity«, Journal of Anxiety Disorders, 19(3), pp: 329–343.
Danyliuk, Ivan., Serdyuk, Oleksandr. (2023). »PSYCHOLOGICAL FACTORS OF PERSONAL TOLERANCE TO UNCERTAINTY«, Ukrainian Psychological Journal, 1(19), pages: 46-59.
Freeston, M. H., Rhéaume, J., Letarte, H., Dugas, M. J., & Ladouceur, R. )1994. (»Why do people worry? «, Personality and Individual Differences, 17(6), pp: 791-802.
Julie Beck, «How Uncertainty Fuels Anxiety», March2015. (www.theatlantic.com).
Ladouceur, R., Talbot, F., Dugas, M. J. (1997). »Behavioral expressions of intolerance of uncertainty in worry«, Behavior modification, 21(3), p.355-371.
Ladouceur, R, & et al, (2000. (»Experimental manipulation of intolerance of uncertainty: A study of a theoretical model of worry«, Behaviour Research and Therapy, 38(9), pp: 933–941.
McLain, D. L& et al. (2015)»Ambiguity tolerance in organizations: Definitional clarification and perspectives on future research«, Frontiers in Psychology, 6, pp: 1-7. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 381 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 336 |
||