| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,180 |
| تعداد مقالات | 17,675 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,125,714 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,388,961 |
تحلیل محتوای کمی کتاب‌های درسی از منظر تحریک کنجکاوی دانش‌آموزان | ||
| فصلنامه روان شناسی تربیتی | ||
| مقاله 3، دوره 19، شماره 68، تیر 1402، صفحه 46-70 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jep.2023.73959.3850 | ||
| نویسندگان | ||
| سید عباس رضوی* 1؛ فرشته خادمی نیا2؛ سید منصور مرعشی3 | ||
| 1، دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| 2کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| 3دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش با هدف آگاهی از میزان توجه کتاب‌های درسی دوره دوم ابتدایی به قوه کنجکاوی دانش‌آموزان انجام شد. روش پژوهش، تحلیل محتوای کمی بود. قلمرو پژوهش، همۀ کتاب‌های درسی دورۀ دوم ابتدایی بوده است. برای گردآوری داده‌ها، از چک‌لیست محقق ساخته استفاده شد. روایی محتوایی چک‌لیست با استفاده از شاخص CVI (والتز و باسل) محاسبه و مورد تأیید قرار گرفت. برای اطمینان از پایایی نیز ضریب پایایی مرکب محاسبه شد که 89/0 بود و نشان داد ابزار پایایی بالایی دارد. واحد تحلیل، مضمون انتخاب شد و برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی نظیر فراوانی و درصد و همچنین جدول و نمودار استفاده شد. یافته‌های پژوهش بیانگر آن بود که محتوای کتب درسی دوره دوم ابتدایی توجه یکسان و متوازنی به مؤلفه‌های کنجکاوی نداشته است. از میان مؤلفه‌های کنجکاوی به مؤلفه‌های «فعالیت مستقل» و «پرسشگری» بیشتر؛ و به مؤلفه‌های «شگفت‌زدگی» و «تازگی» کمتر از سایر مؤلفه‌های کنجکاوی توجه شده است. بررسی سه پایه نیز نشان داد در پایه چهارم و پنجم تا حدودی یکسان به کنجکاوی توجه شده است ولی در پایه ششم این مقدار بیشتر است. مقایسه دروس مختلف نیز نشان داد در دروس ریاضی و علوم تجربی به قوه کنجکاوی دانش‌آموزان بیشتر از سایر دروس توجه شده است. با توجه به این‌که حس کنجکاوی کودکان می‌تواند عامل مهمی برای یادگیری و ایجاد انگیزه درونی برای آن باشد، بنابراین پیشنهاد می‌شود برنامه ریزان درسی و مؤلفین کتب درسی در طراحی کتاب‌های درسی دوره ابتدایی به آن توجه بیشتری داشته باشند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| محتوای برنامه درسی؛ کنجکاوی؛ مؤلفه‌های کنجکاوی؛ کتب درسی؛ تحلیل محتوا | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیمی، زهرا سادات. (1394). بررسی تحلیل محتوای کتاب درسی تفکروپژوهش پایه ششم ابتدایی ازلحاظ تقویت روحیه تحقیق و علم‌گرایی در دانش‌آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی.
اسفیجانی، اعظم، زمانی، بی‌بی عشرت، و بختیار نصرآبادی، حسنعلی. (1387). مقایسه کتاب‌های درسی علوم ابتدایی ایران ازنظر میزان توجه به مهارت‌های گوناگون در فرایند پژوهش با آمریکا و انگلستان. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 2(8)، 135-132.
اسماعیلی وردنجانی، صفیه. (1397). بررسی مفهوم کنجکاوی از منظر اسلام و تبیین دلالت‌های آن در عناصر برنامه درسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
اکرامی، بهروز. (1393). بررسی جایگاه مؤلفه‌های تفکر انتقادی در کتاب‌های درسی پایه ششم ابتدایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
ایجادی، زهرا، سیف نراقی، مریم، و نادری، عزت‌الله. (1397). طراحی برنامه درسی پژوهش محور در علوم تجربی پایه ششم دوره ابتدایی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 15(29)، 60-46.
ایزد، عباس. (1398). شناسایی مختصات برنامه درسی پژوهش محور از منظر خبرگان و تعیین میزان انطباق آن با محتوای کتاب علوم پایه ششم ابتدایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهد.
بنافی، حمید. (1399). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی از منظر توجه به مقولههای آموزش فلسفه به کودکان در راستای تحول بنیادین در آموزش‌وپرورش. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور فسا.
بیگدلو، محمد و میرزایی، صفیالله. (1395). جایگاه اعتمادبه‌نفس ازنظر روانشناسان و چگونگی تقویت آن در دانش‌آموزان. رویکردهای نوین در روانشناسی، 1(1)، 9-1.
جریحی، عبدالرحمان، فردانش، هاشم، و گرامیپور، مسعود. (1394). تأثیر طراحی آموزشی مبتنی بر تقویت کنجکاوی بر میزان یادگیری دانش‌آموزان مقطع ابتدایی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 11(35)، 196-181.
جعفری، فاطمه. (1391). عوامل مؤثر بر پرسشگری فراگیران کلاس. کتاب ماه علوم اجتماعی، 55، 104-101.
حاتمی منجزی، کوکب. (1397). تحلیل محتوای کتب درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی ازنظر توجه به مؤلفه‌های تفکر انتقادی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، پردیس فاطمه الزهرا اصفهان.
حجازی، الهه، صالح نجفی، مهسا، و خضری آذر، هیمن. (1397). تحلیل چند سطحی عوامل سطح دانش‌آموز کلاس درس و مدرسه بر تفکر انتقادی- دانش‌آموزان. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 9(2)، 60-45.
حسن‌زاده، رمضان. (1386). انگیزش و هیجان. تهران: ارسباران.
حسینزاده، اسماء و خانی، زهرا. (1395). تقویت حس پرسشگری در دانش‌آموزان ابتدایی. چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فردی. تهران.
حسینی مزینانی، اعظمالسادات. (1392). تحلیل محتوای کتاب فارسی (مهارت‌های خوانداری) ششم دبستان به‌منظور بررسی قابلیت پرورش تفکر خلاق. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
خوش‌خوئی، منصور و ازنب، عطا. (1394). بررسی میزان توجه به مؤلفه‌های تفکر فلسفی در سند برنامه درسی ملی آموزش‌وپرورش جمهوری اسلامی ایران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 6(2)، 62-37.
دیبایی، محسن. (1401). چارچوب نظری مؤلفه‌های برنامه درسی کنجکاو محور و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش ایران. فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 17(64)، 302-277
راغب، حجت‌الله. (1391). اثربخشی راهبردهای یادگیری بر کنجکاوی و علاقه در دانش‌آموزان پیش‌دبستانی کم‌توان ذهنی. فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی، 12(2)، 67-57.
رسولی، مهستی، و امیرآتشانی، زهرا. (1400). تحلیل محتوا با رویکرد درسی. تهران: جامعه شناسان.
رضوی، سید عباس. (1392). کلیات و مبانی برنامه‌ریزی درسی. اصفهان: بهتا پژوهش.
رضوی، سیدعباس. (1398). مباحث نوین در فناوری آموزشی. اهواز: دانشگاه شهید چمران.
زمانی احمدمحمودی، رضا. (1395). بررسی اجرای برنامه درسی پایه ششم ابتدایی بر اساس الگوی فولن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران اهواز.
سالار، مریم. (1392). جایگاه پژوهشگری در برنامه درسی جدید علوم دورة ابتدایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
سجادی، سیده نسرین. (1394). تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی دوره ابتدایی ازنظر همسویی با برنامه درسی ملی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
سلسبیلی، نادر. (1385). کاربرد رویکرد حل مسئله در سطوح پایینتر شناختی: درس‌های اجتماعی و انسانی دوره ابتدایی. مجموعه مقالات همایش نوآوری در برنامه‌های درسی ابتدایی. شیراز: دانشگاه شیراز.
سیف، علی‌اکبر. (1401). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: دوران
صمدی، پروین و گلوی، میترا. (1393). آموزش مبتنی بر کنجکاوی: رویکردی نوین در فرایند یاددهی-یادگیری. نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روانشناسی. مرودشت، اندیشه‌سازان مبتکر جوان
صمدی، پروین و گلوی، میترا. (1397). میزان همخوانی برنامه درسی پایه ششم ابتدایی با برنامه درسی کنجکاو محور. پژوهش‌های برنامه درسی، 8 (1)، 179-151
عسکری، سبحان. (1398). نقد و بررسی تحلیل محتوای آموزشی کتاب هدیههای آسمانی دوره دوم ابتدایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم آمل.
عظام، افسر. (1395). بررسی عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه دانش‌آموزان به درس کار و فناوری پایه ششم در منطقه 6 تهران در سال تحصیلی 95-94. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران.
غریبی، حسن، ادیب، یوسف، فتحی آذر، اسکندر، هاشمی، تورج، بدری گرگری، رحیم، قلی زاده، زلیخا. (1392). اثربخشی آموزش راهبردی تفکر بر پرسشگری دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهر سنندج. تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 4(7)، 92-79.
قاسمی، موسی. (1390). تحلیل محتوای درس علوم تجربی بر اساس آموزههای سازنده گرایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور همدان.
کمالی مطلق، طاهره و نوشادی، ناصر. (1396). تأثیر آموزش فلسفه برای کودکان بر سطح پرسشگری دانش‌آموزان دورة ابتدایی. تفکر و کودک، 8 (1)، 13-1.
کیوانی هفشنجانی، آذر. (1391). راه‌های پرورش تفکر و روحیة پرسشگری در دانش‌آموزان پایة چهارم ابتدایی در شهر تهران منطقه 11. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور.
گلوی، میترا. (1393). تبیین مؤلفه‌های عناصر برنامه درسی مبتنی بر کنجکاوی و میزان همخوانی آن با برنامه درسی رسمی پایة ششم ابتدایی از دیدگاه معلمان و دانش‌آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
محمدی، ریحانه و سورگی، آسیه. (1394). تحلیل محتوای کتب پایه اول ابتدایی ازنظر میزان توجه به کنجکاوی. مجموعه مقالات همایش ملی آموزش ابتدایی. وزارت آموزش‌وپرورش. 428-418.
محمودی بردزردی، سعید، هاشمی نصرت‌آباد، تورج، و واحدی، شهرام. (1397). سنجش میزان تحقق اهداف برنامة درسی تفکر و پژوهش از دیدگاه آموزگاران پایة ششم شهرستان ایذه در سال تحصیلی 94-93. پژوهش‌های برنامه درسی، 8(2)، 47-28.
مصری، حلیمه، اسلامی، ادریس، آفانی، کمال. (1398). بررسی جایگاه تفکر انتقادی در ادبیات داستانی کتاب‌های درسی «بخوانیم و بنویسیم» دورة ابتدایی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 16(36)، 121-108.
معروفی، یحیی و یوسفزاده، محمدرضا. (1388). تحلیل محتوای علوم انسانی (راهنمای عمل تحلیل کتاب‌های درسی). همدان: سپهر دانش.
ملکی، حسن. (1401). برنامه‌ریزی درسی (راهنمای عمل). تهران: موسسه فرهنگی مدرسه برهان.
مهماندوست، زهرا. (1388). بررسی رویکرد پژوهش محوری در کتاب‌های درسی دورة متوسطه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
ناصری، معصومه، قماشچی، چیمن، امانی، سعادت، فیض، کاوه. (1394). بررسی محتوای کتاب‌های درسی پایه ششم دورة ابتدایی در توجه و ایجاد کارآفرینی و خلاقیت در دانش‌آموزان. اولین کنفرانس بین‌المللی کارآفرینی، خلاقیت و نوآوری: شیراز
وزارت آموزش‌وپرورش. (1390). سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. تهران: مؤلف.
هاشمی پور مطلق، طاهره سادات، دلگشایی، یلدا، انصاریان، فهیمه. (1393). تحلیل محتوای کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی. تحقیقات مدیریت آموزشی، 6 (2)، 207-181.
Abdelghani, R., Oudeyer, P. Y., Law, E., de Vulpillières, C., & Sauzéon, H. (2022). Conversational agents for fostering curiosity-driven learning in children. International Journal of Human-Computer Studies, 167, 1-21. Arnone. Mariolyhp. (2003). Using Instructional Design strategies to Foster Curiosity. Clearinghouse on Information and Technology. 37, 66-75. Cavojová, V., & Sollar, T. (2007). The curiosity and exploration inventory: structure and reliability. Studia psychologica, 49(1), 89-100. Engel, S. (2011). Children’s Need to know: curiosity in schools. Harvard Educational Review. 4, 45-625. FitzGibbon, L., Moll, H., Carboni, J., Lee, R., & Dehghani, M. (2019). Counterfactual curiosity in preschool children. Journal of Experimental Child Psychology, 183, 146-157. Goupil, L., & Proust, J. (2023). Curiosity as a metacognitive feeling. Cognition, 231, 105-135. Guthrie, Chris. (2009). I'm Curious: can we teach Curiosity? In: Honeyman,C et al. [ed]. Rethinking negotiation Teaching: Innovations for Context and culture, 63-70. Hunnestad, K. (2018). Curiosity killed the cat, but satisfaction brought it back; the benefits of Curiosity and intrinsic motivation on Learning and education. Master thesis, Norwegian University of Scince and Technology. Jirout, J, Klahr, D (2011). Children's question asking and curiosity: A training study. SREE Fall 2011 Conference Abstract Template, 1-10. Kashdan, T, Yuen, M. (2007). Whether highly Curious Student’s thrive academically depends on perception so bout the school Learning environment: A study of Hong Kong adolescent’s. Motivation and Emotion. 31(1), 260-270. Kate, B. (2005). Curiosity and Motivation-to-Learn. Communication Presented a La ACRL Twelfth. National Conference: America. Lucase, B. (2014). Science-relevant Curiosity expression and interest in Science: An exploratory Study. Science Education. 99(1), 70-97. Post, T. Juliette, H. & Van der Molen, H. (2018). Do children express curiosity at school? Exploring children’s experiences of curiosity inside and outside the school context. Journal Learning, Culture and Social Interaction. 18(12), 60-71. Silvia, P. (2008). Appraisal Components and emotion traits: Examining the appraisal basis of trait Curiosity. Cognition and Emotion. 22(1), 94-113. Singh, A., & Manjaly, J. A. (2022). Using curiosity to improve learning outcomes in schools. SAGE Open, 12(1), 1-15. Whitcomb, D. (2010). Curiosity was framed. Philosophy and Phenomenological Research, 81(3), 664-687. Whitehouse, S., Vickers-Hulse, K., & Carter, J. (2018). Curious teachers, create curious learners and great historians. Education 3-13, 46(6), 648-660.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,696 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 724 |
||