پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,226 |
| تعداد مقالات | 18,190 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,986,517 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 29,029,999 |
نقد و بررسی دیدگاه اصولیان در تفسیر روایت «ان دین الله لا یصاب بالعقول» | ||
| سراج منیر | ||
| مقاله 7، دوره 16، شماره 51، مهر 1404 اصل مقاله (1.33 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ajsm.2025.81518.2069 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی شجریان* | ||
| استادیار گروه مطالعات عدالت اجتماعی، پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| دیدگاه اصولیان در تفسیر روایت «ان دین الله لا یصاب بالعقول» چگونه ارزیابی میشود؟ تحقیق پیش رو با روش تحلیلی ـ انتقادی دیدگاههای اصولیان در حاشیه این روایت را تحلیل کرده و به نقد و بررسی آنها میپردازد. از منظر اصولیان دلیل عدم اصابت عقل با دین الهی، عدم احاطه عقل بر ملاکات احکام شرعی است و حکم عقل بدون اصابت حجت نیست. درنتیجه برای تأمین اصابت باید به عقل قطعی و عقل حاکم در عناوین کلی نظیر عدل و ظلم اکتفا کرد و حکم عقل در جزئیات و تطبیقات حجت نیست. در نقطه مقابل به نظر میرسد بین نفی اصابت و نفی حجیت ملازمهای نیست و عقل میتواند نظیر سایر حجتهای اصولی در عین امکان عدم اصابت، حجت باشد. از سوی دیگر موضوع این روایت نه عقل ظنی حاکم در جزئیات بلکه عقل غیرقابل احتجاج در سیره عقلائی است که بهصورت خاص با عمل به قیاس در عصر حضور معصوم به تقابل با سنت ـ نه تقابل با روایت کاشف از آن ـ رفته است. لازمه دیدگاه اصولیان حمل نصوص فراوان حجیت عقل بر فرد نادر یعنی عقل قطعی حاکم در کلیات است. ضمناً صدور روایت مذکور به دلیل اشتمال بر روات ناشناخته و مخالفت با روح قرآن کریم محل تأمل است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| استنباط عقلی؛ اصابت عقل با دین؛ قیاس؛ سیره عقلا | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن منظور، محمد. (بیتا). لسان العرب. بیروت. دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
ابنبابویه، محمد. ۱۳۸۲. متن و ترجمه کمالالدین و تمام النعمة. منصور پهلوان. قم. موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
ابنبابویه، محمد. ۱۳۹۵. کمالالدین و تمام النعمة. علیاکبر غفاری. تهران. دار الکتب الإسلامیة.
ابنشعبه، حسن. ۱۳۶۳. تحف العقول. علیاکبر غفاری. قم. جامعه مدرسین.
اصفهانی، محمدحسین. ۱۳۷۴. نهایه الدرایه فی شرح الکفایه. قم. سیدالشهدا.
الجواهری، حسن. ۱۴۲۲ «إعادة النظر فی القیاس الفقهی». فقه أهل البیت (عربی). 23(7). 83-122.
انصاری، مرتضی. ۱۴۱۶. فرائد الاُصول. قم. جامعه مدرسین.
انصاری، مرتضی. 1384. الفوائد الأصولیة. تهران. شمس تبریزی.
خراسانی، محمدکاظم. ۱۴۰۹. کفایة الأصول. قم. مؤسسة آل البیت (ع).
آصفی، محمدمهدی. بیتا. مجله فقه اهل البیت. قم. مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
آمدی، عبدالواحد. ۱۴۱۰. غرر الحکم. قم. دار الکتاب الإسلامی.
بجنوردی، حسن. ۱۳۷۹. منتهی الأصول. تهران. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
بحرانی، یوسف. ۱۴۲۳. الدرر النجفیة من الملتقطات الیوسفیة. بیروت. دار المصطفی (ص).
بدری، تحسین. ۱۴۲۸. معجم مفردات أصول الفقه المقارن. تهران. المشرق للثقافة و النشر.
برقی، احمد. بیتا. المحاسن. قم. دار الکتب الإسلامیة.
برنجکار، رضا و خالقیان، ام البنین. ۱۳۹۳. «عقل و عقلگرایی در مدرسة کلامی کوفه». پژوهشهای علم و دین. 10(5). 1-24.
بروجردی، حسین. بیتا. بهجة الآمال فی شرح زبدة المقال. بیجا. بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور.
بهبهانی، محمدباقر. ۱۴۱۶. الرسائل الأصولیة. قم. موسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
تبریزی، غلامحسین. ۱۳۷۲. خلاصة الأصول. مشهد. طوس.
جلیلی، نعمتالله. ۱۳۸۱. الأصول الستة عشر. قم. موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث.
حسینی شیرازی، صادق. ۱۴۲۷. بیان الأصول. قم. دار الانصار.
حسینی شیرازی، محمد. ۱۴۱۹. القانون. قم. مرکز الرسول الاعظم صللتحقیق و النشر.
حر عاملی، محمد. 1409. تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة. قم. مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث.
حکیم، محمد تقی. ۱۴۱۸. الأصول العامة للفقه المقارن. قم. مجمع جهانی اهل بیت (ع).
خرازی، محسن. ۱۴۱۸. عمدة الأصول. قم. موسسه در راه حق.
خمینی، روح الله. ۱۳۸۴. الإجتهاد و التقلید. تهران. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
خویی، ابوالقاسم. ۱۴۱۸. موسوعة الإمام الخوئی. قم. التوحید للنشر.
خویی، ابوالقاسم. ۱۴۱۹. دراسات فی علم الأصول. قم. موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
خویی، سید ابوالقاسم. بیتا. الهدایة فی الأصول. قم. مؤسسه فرهنگی صاحب الامر.
کرباسی، محمدابراهیم. بیتا. إشارات الأصول، بیجا. بینا.
راغب اصفهانی، حسین. ۱۴۱۲. مفردات ألفاظ القرآن. صفوان عدنان داوودی. بیروت. دار الشامیة.
رحیمی بالوئی، ابوالقاسم. ۱۳۹۲. «بررسی کارآمدی عقل مستقل در گسترهی احکام». قبسات. 18(68)، 157-190.
سبحانی تبریزی، جعفر. ۱۴۱۴. المحصول فی علم الاُصول. قم. موسسه امام صادق (ع).
سبحانی تبریزی، جعفر. ۱۴۲۴. أدوار الفقه الإمامی. قم. موسسه امام صادق (ع).
سند، محمد. ۱۴۲۶. أسس النظام السیاسی عند الإمامیة. قم. مدین.
شاهرودی، سیدمحمود. ۱۴۲۳. موسوعة الفقه الإسلامی. قم. مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى.
صدر، سیدمحمدباقر. ۱۳۸۲. الاسس المنطقیه للاستقراء. قم. مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للشهید الصدر.
صدر، محمد باقر. ۱۴۱۷. بحوث فی علم الأصول. محمود هاشمی شاهرودی. قم. موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
صدر، محمدباقر. ۱۴۰۸. مباحث الاصول. قم. مکتب الاعلام الاسلامی.
طباطبایی حائری، علی. ۱۴۱۸. ریاض المسائل. قم. موسسة آل البیت (ع).
طباطبایی حکیم، محمد. ۱۴۱۴. المحکم فی أصول الفقه. قم. مؤسسة المنار.
طباطبایی قمی، تقی. ۱۳۷۱. آراؤنا فی أصول الفقه. قم. محلاتی.
طباطبایی، محمدحسین. بیتا. حاشیة الکفایة. قم. بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
طریحی، فخر الدین. ۱۳۷۵. مجمع البحرین. تهران. مرتضوی.
طوسی، محمد. ۱۴۱۷ الف. العُدة فی أصول الفقه. محمدرضا انصاری قمی. قم. علاقبندیان.
طوسی، محمد. ۱۴۱۷ ب. الفهرست. محمد صادق بحر العلوم. نجف. مکتبة المرتضویة.
طوسی، محمد. ۱۴۲۷. رجال الطوسی. جواد قیومی اصفهانی. قم. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طوسی، محمد و کشی، محمد بن عمر. ۱۳۴۸. اختیار معرفة الرجال. مشهد. مرکز تحقیقات و مطالعات.
عراقی، ضیاء الدین. ۱۳۸۸. الاجتهاد و التقلید. قم. نوید اسلام.
عراقی، ضیاءالدین. ۱۴۱۷. نهایة الأفکار. محمدتقی بروجردی نجفی. قم. جامعه مدرسین.
علمالهدی، علی. ۱۳۷۶. الذریعة إلی أصول الشریعة. ابوالقاسم گرجی. تهران. دانشگاه تهران.
علیدوست، ابوالقاسم. ۱۳۸۵. «امکان فهم مصالح و مفاسد مورد نظر شارع». حقوق اسلامی، 8(2)، 39-60.
کلینی، محمد بن یعقوب. 1363. أصول کافی. تهران. دارالکتب الاسلامیه.
مازندرانی، محمدصالح. ۱۳۴۲. شرح الکافی. تهران. المکتبة الاسلامیة للنشر و التوزیع.
مجلسى، محمد باقر. ۱۴۰۳. بحار الانوار. بیروت. دار إحیاء التراث العربی.
محمدی ری شهری، محمد. ۱۳۹۵. دانشنامه قرآن و حدیث. قم. دار الحدیث.
محمدی ری شهری، محمد و برنجکار، رضا؛ و مسعودی، عبدالهادی. ۱۳۹۶. خردگرایی در قرآن و حدیث. قم. دار الحدیث.
مدنی تبریزی، یوسف. ۱۴۲۹. قواعد الأصول. قم. دفتر معظم له.
مصطفوی، سیدمحمد کاظم. ۱۴۲۱. مائة قاعدة فقهیة. قم. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
مظفر، محمد رضا. ۱۳۷۵. أصول الفقه. قم. اسماعیلیان.
مکارم شیرازی، ناصر. ۱۳۸۵. دائرة المعارف فقه مقارن. قم. مدرسة الإمام علی (ع).
مکارم شیرازی، ناصر. ۱۴۲۸. أنوار الأصول. احمد قدسی. قم. مدرسة الإمام علی (ع).
موسوی خلخالی، محمدمهدی. ۱۳۸۳. الحاکمیة فی الإسلام. قم. مجمع الفکر الإسلامی.
موسوی قزوینی، علی. ۱۴۲۲. تعلیقة علی معالم الأصول. قم. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نجاشی، احمد بن علی. ۱۳۶۵. رجال النجاشی. قم. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نمازی شاهرودی، علی. بیتا. مستدرکات علم رجال الحدیث. بیجا. فرزند مؤلف. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 366 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 11 |
||
Scholarly Journals Management System © 1991.05.01 by Allameh Tabatabaei University is
licensed under Attribution-NonCommercial 4.0 International.