| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,180 |
| تعداد مقالات | 17,660 |
| تعداد مشاهده مقاله | 53,835,353 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,346,304 |
ناعقلانیت واقعیت، بازسازی مفهومی و مسئله ضرورت در علوم فرهنگی: مورد خاص ریکرت و وبر | ||
| فصلنامه علوم اجتماعی | ||
| مقاله 4، دوره 31، شماره 107، دی 1403، صفحه 129-166 اصل مقاله (1.17 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjss.2025.85241.2878 | ||
| نویسندگان | ||
| صابر جعفری* 1؛ الهام ربیعی2 | ||
| 1دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| 2فارغ التحصیل دکترای گروه جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| این مقاله با تکیه بر رویکردهای نوکانتی استدلال می‌کند چون واقعیت تاریخی-فرهنگی، نامتناهی و فاقد صورت عقلانی پیشین است، شرط امکان شناخت آن بازسازی روشمند به میانجی مفاهیم است. اگر وحدت و کلیت در واقعیت فی‌نفسه نیست، ضرورت و عینیت علمی علوم فرهنگی از کجا می‌آید؟ پاسخ بر دو محور پیش می‌رود: یکم اصل انتخاب و تعیین هدف و علایق شناختی برای مرزبندی حوزه پژوهش؛ دوم صورت بندی مفهوم و ابژه برای یکپارچه کردن عناصر برگزیده در نظم مفهومی. بر این مبنا ریکرت با ایده ربط ارزشی نشان می‌دهد چگونه فرد تاریخی ساخته می‌شود و چگونه ارزش‌ها، معیارهای بیناذهنی هدایتِ انتخاب و نظم‌بخشی را ممکن می‌کنند، به گونه‌ای که ضرورت از سطح امر انضمامی و «وجودی» به سطح «اعتباری» منتقل می‌شود. وبر در امتداد و نقد ریکرت، ایدئال تایپ‌ها را به کار می‌گیرد تا عینیت را نتیجه سنجش فاصله واقعیت با آن نشان دهد؛ امر انضمامی پس از مقایسه و سنجش بسندگی علّی و معنایی از راه قواعد تجربی استقرایی شناخت پذیر می‌شود. جمع بندی این است که ضرورت در علوم فرهنگی نوکانتی از واقعیت فی نفسه برنمی‌خیزد، بلکه از ترکیب اصل انتخاب و صورت بندی مفهومی پدید می‌آید و خصلت هنجار- مفهومی دارد، نه متافیزیکی. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نوکانتی؛ ناعقلانیت؛ ریکرت؛ وبر؛ ضرورت | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 248 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 56 |
||