| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شمارهها | 2,187 |
| تعداد مقالات | 17,728 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,547,761 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,556,091 |
نسبت اختیار انسان با تقدیر و قدرت الهی؛ بررسی تطبیقی آرای فخررازی و علامه طباطبائی | ||
| پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 آذر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2025.88356.1252 | ||
| نویسنده | ||
| محسن حبیبی* | ||
| گروه فلسفه، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش به بررسی تقابل دیدگاههای فخررازی (متمایل به جبرگرایی) و علامه طباطبائی (با تأکید بر اختیار انسان) در مسئله جبر و اختیار ذیل مفهوم تقدیر و مقدرات الهی میپردازد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی و هدف اصلی آن واکاوی تقابل آرای فخررازی و علامه طباطبائی در مسئله جبر و اختیار است. نقطه اشتراک اصلی این دو اندیشمند، پذیرشِ همزمانِ دو اصل «علم و قدرت مطلق خداوند» و «واقعیّتِ وجدانی اختیار انسان» است و هر دو در پی ارائه تبیینی هستند که هیچ کدام به جبر مطلق بینجامد و نه علم پیشینی الهی را نفی کند. با این حال، تفاوت در مبانی مکتبی (کلام اشعری در مقابل حکمت متعالیه) به تقابل دیدگاهها منجر شده است. فخررازی (نماینده مکتب اشاعره) با نظریه «کسب»، فاعلیت را به خداوند منتسب میکند و مواضعی نوسانی و گرایش به جبر دارد و علامه طباطبائی (نماینده حکمت متعالیه) با تکیه بر «ربط وجودی»، برای انسان فاعلیت مستقل اما مرتبط قائل شده و با تمایز بین «قضا» (حکم کلی الهی) و «قدر» (تقدیر در عالم ماده)، جمع منسجمتر و متعادلتری بین اختیار انسان و قدرت خدا ارائه میدهد. | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 32 |
||