| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,043 |
| تعداد مقالات | 16,472 |
| تعداد مشاهده مقاله | 43,655,977 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 24,824,148 |
تدوین شاخصها و ترسیم الگوی خانواده تراز در اسلام (از منظر آیات قرآن و روایات) با بهره گیری از تکنیک پژوهش کیفی داده بنیاد | ||
| فرهنگ مشاوره و روان درمانی | ||
| مقاله 2، دوره 10، شماره 40، دی 1398، صفحه 29-70 اصل مقاله (1.88 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qccpc.2019.41660.2169 | ||
| نویسندگان | ||
| ندا ملکی فاراب* 1؛ فروغ الصباح شجاع نوری2؛ حسین بستان نجفی3؛ سیمین حسینیان4؛ محمد مهدی لبیبی5؛ رضا پورحسین6 | ||
| 1دانش آموخته دکتری روان شناسی تربیتی دانشگاه الزهرا | ||
| 2استادیار گروه روانشناسی تربیتی دانشگاه الزهرا | ||
| 3استادیار گروه جامعه‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه | ||
| 4استاد گروه مشاوره دانشگاه الزهرا | ||
| 5استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز | ||
| 6استاد گروه روانشناسی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش با هدف ارائه الگوی خانواده تراز اسلامی با بهره‌گیری از تکنیک پژوهش کیفی داده بنیاد تدوین شده است. در مرحله اول از پژوهش با مطالعه و مرور دقیق منابع دینی که شامل قرآن کریم و نیز کتب حدیثی معتبر و مشهور می‌باشد، مقوله‌های مرتبط با خانواده استکشاف و طی سه مرحله با استفاده از نرم‌افزارMAXQDA11 کدگذاری شد. در کدگذاری باز 284 مقوله و در کدگذاری محوری که بر اساس شباهت موضوعی دسته‌بندی‌شده بودند 54 مقوله به دست آمد و در مرحله آخر پس از رعایت سلسله‌مراتب کدهای محوری، 5 مقوله گزینشی استنتاج شد. سپس با استفاده از شیوه اعتبار یابی صوری، اعتبار یافته‌ها از طریق مصاحبه با 7 نفر از صاحب‌نظران و متخصصان خانواده اسلامی بررسی شد و پس از حصول اشباع، الگوی تدوین‌شده خانواده تراز اسلامی که از سه بعد پیش‌زمینه‌های تشکیل خانواده، ساختار خانواده و کارکردهای خانواده تشکیل یافته است، مورد تأیید قرار گرفت. بر اساس یافته‌ها در خانواده تراز اسلامی ارتباط میان سه بعد استخراج شده دوسویه و درهم‌تنیده می‌باشد و اگرچه شکل‌گیری خانواده تراز اسلامی به وجود هر سه بعد وابسته است، ولی در میان این سه بعد توجه به کارکردهای خانواده از فراوانی بیشتری در متون دینی برخوردار بوده و از میان کارکردهای مستخرج از متون دینی کارکردهای حمایتی عاطفی نیز بیشترین تعداد از مقوله‌ها را به خود اختصاص داده است. همچنین در پایان مقاله، راهکارهایی علمی برآمده از نتایج ارائه‌شده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خانواده تراز؛ خانواده در اسلام؛ شاخصهای خانواده مطلوب | ||
| مراجع | ||
|
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله. (1393). شرح نهج‌البلاغه. تهران، کتاب نیستان. ابن ابی جمهور، محمد بن زین‌الدین. (1416). عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه. قم، دارسیدالشهداء (ع). ابن اثیر، ابوالحسن. (1412). اسدالغابه. بیروت، دارالکتاب العربی، بی تا. ابن حنبل، احمد. (1415). مسند احمد. بیروت، دارالصادر، بی‌تا. ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی. (1376). مناقب آل ابی طالب (ع). قم، علامه. ابن ماجه، محمد بن یزید القزوینی. (1421). سنن ابن ماجه، بیروت. دارالفکر للمطبوعه و النشر و التوزیع. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی. (1362). الخصال. قم، جامعه المدرسین. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی. (1362). صفات الشیعه. تهران، اعلمی. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی. (1378). عیون اخبار الرضا (ع). تهران، نشر جهان. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی. (1385). علل الشرایع. قم، داوری. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی. (1395). کمال الدین و تمام النعمه. تهران، اسلامیه. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی. (1396). فضائل الأشهر الثلاثه. قم، داوری. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی. (1403). معانی الاخبار. قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه المدرسین حوزه علمیه قم. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی. (1406). ثواب الأعمال و عقاب الأمال. قم، دارالشریف الرضی للنشر. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی. (1413). من لایحضره الفقیه. قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه المدرسین حوزه علمیه قم. اربلی، علی بن عیسی. (1381). کشف الغمةفی المعرفة الائمه (ط- القدیمه). تبریز، هاشمی. استراوس، انسلم وکربین، جولیت. (1390). مبانی پژوهش کیفی. ترجمه ابراهیم افشار، تهران، نشر نی. اشعری قمی، احمد بن محمد بن عیسی. (1408). النوادر. قم، مدرسه الامام المهدی (عج). امیری، مجتبی. (1388). روش شناسی آسیب شناسی خانواده و دستیابی به الگوی بهینه با رویکرد بومی. پژوهش نامه پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، شماره 45. آزاد ارمکی، تقی و همکاران. (1391). هم خانگی؛ پیدایش شکل‌های جدید خانواده در تهران. جامعه پژوهی فرهنگی سال سوم، شماره 1. آل رسول، سوسن و طیبه محمدخانی. (1390). اصول مؤثر در روابط صمیمانه همسران با الگوبرداری از اسوه‌های قرآنی و همسران بهشتی. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره سیزدهم، شماره 52. آل رسول، سوسن و طیبه محمدخانی. (1390). اصول مؤثر در روابط صمیمانه همسران با الگوبرداری از اسوه‌های قرآنی و همسران بهشتی. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره سیزدهم، شماره 52، بازرگان، عباس. (1393). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته تهران، نشر دیدار. باقری، شهلا. (1389). راهبرد نظریه‌پردازی در جامعه‌شناسی جنسیت و جامعه‌شناسی خانواده. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، سال سیزدهم، شماره 50. البخاری، محمد بن اسماعیل. (1401). صحیح البخاری. بیروت، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع. برقی، احمد بن محمد بن خالد. (1371). المحاسن. قم، دارالکتاب الاسلامیه. برناردز، جان. (1952). درآمدی به مطالعات خانواده. ترجمه حسین قاضیان (1383)، تهران، نشر نی. بستان حسین(نجفی). (1390). راهبرد پارادایم سازی اسلامی در حوزه‌ی جامعه‌شناسی خانواده و جنسیت. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره چهاردهم، شماره 53. بستان نجفی، حسین. (1390). جامعه‌شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی. قم، چاپ اول، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بستان نجفی، حسین. (1392). نظریه‌سازی دینی در علوم اجتماعی. قم، چاپ اول، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. پاینده، ابوالقاسم. (1382). نهج الفصاحه (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول (ص). تهران، دنیای دانش. پناغی، لیلی و همکاران. (1395). جستجوی الگوهای سلامت خانواده ایرانی. یک مطالعه کیفی، فصلنامه خانواده پژوهی، سال دوازدهم، شماره 46. پیکرستان، عباسعلی. (1380). مقایسه عملکرد خانوادههای داری دختران نوجوان فراری و خانوادههای دارای دختران عادی شهر تهـران. پایان‌نامه کارشنـاسی ارشد مشـاوره، دانشگـاه تربیت‌معلم تهران. تقوی پور و صلواتیان. (1394). الگوی خانواده ترازِ اسلامی در منظومه فکری رهبر معظّم انقلاب اسلامی. فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال هجدهم، شماره 69. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد. (1366). تصنیف غرر الحکم و دررالکلم. قم، دفتر تبلیغات. تمیمی مغربی، نعمان بن محمد. (1314). دعائم الاسلام. قاهره، مکتبة المدبولی. ثناگویی زاده، محمد؛ اعتمادی، عذری؛ احمدی، سید احمد؛ جزایری، رضوان السادات. (1394). شناسایی ابعاد کارکرد خانواده در فرایند مشاوره خانواده با جهت‌گیری اسلامی. سال ششم، شماره 24. جزائری، نعمت الله بن عبدالله (1440). النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین (ع). قم، مکتبه آیة اله مرعشی النجفی (ره). چراغی کوتیانی، اسماعیل. (1388). رویکرد اسلام به چهار کارکرد مهم خانواده. ماهنامه معرفت، سال هجدهم، شماره 139. حاجیان مقدم، فاطمه؛ غفاری، غلامرضا و رضا صالحی امیری. (1394). ویژگی‌های خانواده مستحکم ایرانی: مرور پژوهش‌های انجام شده طی سال‌های 1374-1389. فصلنامه زن در فرهنگ و هنر(پژوهش زنان)، سال 7، شماره یکم. الحاکم النیشابوری، محمد بن عبدالله. (1415). المستدرک علی الصحیحین. بیروت، دارالکتب العلمیه. حر عاملی، محمد بن حسن. (1416). وسائل الشیعه. قم، موسسه آل البیت (ع). حرانی، حسن بن علی ابن شعبه. (1404). تحف العقول. قم، جامعه المدرسین. حلی، احمد بن محمد بن فهد. (1407). عدة الداعی و نجاح الساعی. بیروت، دارالکتب اسلامی. الحمیدی، عبدالله بن الزبیر. (1409). مسند الحمیدی. بیروت، دارالکتاب العلمیه. حمیری، عبدالله بن جعفر. (1413). قرب الاسناد (ط- المدینه). قم، موسسه آل البیت (ع). خدادادی سنگده، جواد و همکاران. (1393). شناسایی شاخصهای ازدواج موفق، مطالعه اکتشافی، فصلنامه مطالعات راهبردی وزارت ورزش و جوانان. دوره سیزدهم، شماره 25. دیلمی همدانی، شیرویه بن شهردار. (1406). الفردوس بمأثور الخطاب. بیروت، دارالکتب العلمیه. دیلمی، حسن بن محمد. (1412). ارشاد القلوب الی الصواب. قم، الشریف الرضی. رسولی، آراس. (1395). تدوین مدل بومی کارکرد خانواده بر اساس مؤلفه‌های امید، صمیمیت و تعارض‌های زناشویی در زنان مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر کرمانشاه. فصلنامه زن و جامعه، سال هفتم، شماره 3. رسولی، رؤیا و سمیه سلطانی گردفرامرز. (1391). مقایسه و رابطه جهت‌گیری مذهبی و عمل به باورهای دینی با سازگاری زناشویی در طلاب و دانشجویان. فصلنامه خانواده پژوهی، دوره هشتم، شماره 32، رضایی، جمال و علی‌اصغر نراقی. (1389). بررسی الگوی خانواده سالم در سیره پیامبر اسلام (ص). دوره یکم، شماره 4. الرضی، محمد بن حسین. (1406). خصائص الائمه (ع)(خصائص امیرالمؤمنین (ع). مشهد، آستان قدس رضوی. الرضی، محمد بن حسین. (1414). نهج‌البلاغه (للصبحی صالح). قم، هجرت. زارعان، منصوره. (1392). موفقیت خانواده و تأثیر خانواده‌ی جهت‌یاب در آن. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره پانزدهم، شماره 59. ساروخانی، باقر؛ احمدی، امید علی و داود صفا. (1395). تحلیل گفتمان الگوهای خانواده در جامعه کنونی با تأکید بر مناسبات همسرگزینی (بازنمایی الگوهای پست‌مدرن، تجددگرا، سنتی، درحال گذار، اسلامی). پژوهش نامه اسلامی زنان و خانواده، سال چهارم ، شماره 7. السجستانی، سلیمان بن الأشعث. (1410). سنن أبی داوود. بیروت، دارالفکر الطباعه و النشر و التوزیع. سلطانی، مهدی. (1390). الگوی ساختار خانواده مطلوب از دیدگاه اسلامی. فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، سال دوم، شماره هفتم. سمرقندی، نصر بن محمد سمرقندی. (1415). تنبیة الغافلین. بیروت، دار ابن کثیر. السیوطی، جلال الدین. (1401). الجامع الصغیر. بیروت، دارالفکر لطباعه و النشر و التوزیع. الشعیری، محمد بن محمد. (1406). جامع الاخبار. بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات. شکر بیگی، عالیه. (1390). مدرن گرایی و سرمایه اجتماعی خانواده. تهران، چاپ اول، جامعه شناسان. صاحبدل، حسین؛ زهراکار، کیانوش و علی دلاور. (1394). شناسایی شاخصهای ازدواج موفق (یک مطالعه کیفی). مجله پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره»، دوره پنجم ، شماره دوم. صادقی فسایی، سهیلا و ایمان عرفان منش. (1391). وضع شناسی و تحلیل گفتمان نظریه‌پردازی‌های اجتماعی از الگوی خانواده مطلوب در ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره پانزدهم، شماره 58. صادقی، مسعود و همکاران. (1393). تدوین مدل خانواده سالم به روش پژوهش آمیخته اکتشافی. دو فصلنامه روانشناسی خانواده، سال اول، شماره 1. الصدوق، محمد بن علی. (1418). الهدایه. قم، موسسه الامام الهادی (ع). صفورایی پالیزی، محمد مهدی. (1392). شاخصهای خانواده کارآمد. پژوهشنامه اسلامی زن و خانواده، دوره یکم، شماره 1. صلواتیان، سیاوش و محمدرضا تقوی پور. (1394). الگوی خانواده ترازِ اسلامی در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی. فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، دوره هیجدهم، شماره شصت و نهم. طباطبایی، سید محمد حسین. (1417). المیزان فی تفسیر القرآن. قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. طبرسی، احمد بن علی. (1403). الاحتجاج عل اهل اللجاج (للطبرسی). مشهد، نشر مرتضی. طبرسی، حسن بن فضل. (1370). مکارم الاخلاق. قم، الشریف الرضی. طبرسی، علی بن حسن. (1385). مشکاة الانوار فی غرر الجنار. نجف، الکتبه الحیدریه. طبرسی، فضل بن حسن. (1390). إعلام الوری بإعلام الهدی (ط- القدیمه). تهران، الاسلامیه. طبرسی، فضل بن حسن. (1390). إعلام الوری بإعلام الهدی (ط- القدیمه). تهران، الاسلامیه. طبرسی، فضل بن حسن. (1415). تفسیر مجمع البیان. بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات. طوسی، محمد بن الحسن. (1390). الاستبصار فیما اختلف من الخبار. تهران، دارالکتب الاسلامیه. طوسی، محمد بن الحسن. (1407). تهذیب الاحکام. تهران، دارالکتب الاسلامیه. طوسی، محمد بن الحسن. (1411). الامالی. قم، دارالثقافه. طوسی، محمد بن الحسن. (1411). مصباح المجتهد و سلاح المتهجد. بیروت، موسسه فقه الشیعه. عابدی، زهرا. (1391). تبیین عوامل استحکام زندگی مشترک زنان فاقد رضایت زناشویی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. عسقلانی، ابن حجر. (1415). الاصابه. بیروت، دارالکتب العلمیه. العیاشی، محمد بن مسعود. (1421). تفسیر العیاشی. قم، موسسه البعثه. فرهنگی، علی‌اکبر و همکاران. (1395). ارائه مدل ترویج سبک زندگی اسلامی- ایرانی در سیمای جمهوری اسلامی ایران با محوریت برنامه‌های نمایشی. دو فصلنامه رسانه و فرهنگ، دوره ششم، شماره دوم. الفیض الکاشانی، محمد محسن. (1361). المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء. قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه المدرسین حوزه علمیه قم. کراجکی، محمد بن علی. (1410). کنز الفوائد. قم، دارالذخائر. کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی. (1405). المصباح الکفعمی (جنة الامان الواقیه. قم، دارالرضی (زاهدی). کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی. (1418). البلد الامین و الدرع الحصین. بیروت، موسسه الاعلی للمطبوعات. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (1407). الکافی. تهران، دارالکتب الاسلامیه. کاظمیان، سمیه و همکاران. (1392). طراحی الگوی آموزشی حل تعارض خانواده: براساس دیدگاههای انسانشناسانه آیهالله جوادی آملی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، دوره چهارم، شماره سیزدهم. کاویانی، محمد. (1396). سبک زندگی خانوادگی از دیدگاه قرآن و مدرنیته. دو فصلنامه تربیت اسلامی، دوره دوازدهم، شماره بیست و چهارم. گیدنز، آنتونی. (1938). جامعه شناسی. ترجمه منوچهر صبوری (1378). تهران، نشرنی. لبیبی، محمد مهدی. (1393). خانواده در قرن بیست و یکم. تهران، نشر علم. المتقی الهندی، علی بن حسام. (1409). کنز العمال. بیروت، موسسه رساله. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. (1403). بحار الانوار. بیروت، دارالاحیاء التراب العربی. مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران (1386). بررسی عوامل مؤثر در تحکیم خانواده. تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران مستغفری، جعفر بن محمد. (1385). طب النبی (ص). نجف، مکتبه الحیدریه. مفید، محمد بن محمد. (1413). الاختصاص. قم، الموتمر العالی لالفیه الشیخ المفید (ره). مفید، محمد بن محمد. (1413). الاختصاص. قم، الموتمر العالی لالفیه الشیخ المفید (ره). مفید، محمد بن محمد. (1413). الأمالی (للمفید). قم، کنگره شیخ مفید. مفید، محمد بن محمد. (1413). المقنعه. قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید. ملکی فاراب، ندا. (1396). خانواده تراز در جمهوری اسلامی ایران و کاربرد آن در رسانه. پایان نامه دکتری، دانشگاه الزهرا. المنذری، عبدالعظیم. (1408). الترغیب و التذهیب من الحدیث الشریف. بیروت، دارالفکر لطباعه و النشر و التوزیع. موسی زاده، زهره. (1393). خانواده پژوهی. تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام. نجفی لیواری، مریم و نرگس محمدنیا گالشکلامی. (1391). واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر. ماهنامه معرفت، دوره پانزدهم، شماره 176. النسائی، احمد بن شعیب. (1411). السنن الکبری. بیروت، دارالکتب العلمیه. نعیمی، ابراهیم؛ کاظمیان، سمیه. (1393). آسیب‌شناسی کارکردهای جنسیتی زوجین در خانواده از دیدگاه قرآن. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، دوره پنجم، شماره 20. نوایی، علی اکبر. (1392). خانواده الگو در اسلام. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی»، دوره نوزدهم، شماره 2 . نوری، حسین بن محمد تقی. (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم، موسسه آل البیت (ع). همایون فرد، آنیتا و سجادی ، سیدمهدی. (1389). ازدواج حضرت زهرا (س) الگوی جوان امروزی. دو فصلنامه بانوان شیعه، سال 7، شماره 24. Fatima, M. & Ajmal, A. (2012). “Happy Marriage: A Qualitative study, Pakistan Journal of Social and Clinical Psychology”, 9(2):37-42.
Findahl, O.& Hoijer B. (1981).”ext- och Innehallsanalys, En Oversikt av Nagra Analystraditioner, (Swedish) (Text- and content analysis. A review of some analysis traditions)”, Stockholm, SR Publik- och Program forskning.
Gladding, S. (2010). “Family Therapy: History, Theory, and Practice”. New Jersey, Pearson
Ingram, J. R. (2010). Money stories of successful long-term married couples. ProQuest Dissertations and Theses. Texas woman,s university.
Kim, K. (2017). “Healthy Children, Strong Families : A randomized controlled trial of a healthy lifestyle intervention for American Indian families designed using community-based approaches”. Clinical Trials, vol. 14, 2: pp. 152-161. , First Published January 9,
Nimtz, M. A. (2011). “Satisfaction and contributing factors in satisfying long-term marriage: a phenomenological study.” Doctoral dissertation, ProQuest Dissertations and Theses, Liberty University of clipart images. Sex Roles, Vol 44, pages 277-294
Nyman, L. (1977). “Social research methods:qualitative and quantitative approaches 3d.ed”. Boston, Allyn and Bacon.
Ryan, CH, Epstein, E; Nathan. B. Kietner, G, Miller, I, & Bishop, Duan, S. (2005). “Evaluating And Treating Families: The McMaster Approach. New York and Hove.” Routledge;Prince, J.R; Cronin,A;
Walsh, P.E. (2000). “Family functioning among separated and divorced families”. Virginia Commonwealth University, 181 pages
Walton, E. & Takeuchi, D.T. (2010). “Family Structure, Family Processes, and Well-Being Among Asian Americans: Considering Gender and Nativity”. Journal of Family Issues, 31(3), 301–332.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,771 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,058 |
||