| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,088 |
| تعداد مقالات | 16,792 |
| تعداد مشاهده مقاله | 45,963,886 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,745,230 |
تحلیل فرایند «تفسیر» و «تطبیق» قرآن بر اساس کارکرد «سیاق» و «شأن نزول» | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| دوره 12، شماره 45، تیر 1400، صفحه 143-182 اصل مقاله (582.45 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2021.12805 | ||
| نویسندگان | ||
| سعید غفرالهی* 1؛ علی احمد ناصح2؛ سیدرضا مؤدب3 | ||
| 1دانشجوی دکتری رشته تفسیر تطبیقی دانشگاه قم | ||
| 2عضو هیئت علمی دانشگاه قم | ||
| 3عضو هیأت علمی دانشگاه قم | ||
| چکیده | ||
| قرآن کریم، متنی است که مخاطبانش به منظور دریافت مُراد آن نیاز به «تفسیر» دارند. پس از دریافت مُراد، نوبت به فرایند «تطبیق» یا همان بهره‌بری از مُراد در جهت هدایت می‌رسد. مسأله آن‌جاست که فهم تفسیری و پس از آن، دخول در فرایند تطبیق نسبت به «سیاق» و «شأن نزول» آیه چگونه تصویر می‌شود. این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی و با بهره‌بری از ابزار کتابخانه‌ای به نگارش درآمده است، در تحلیل فرایند تفسیر بدین نتیجه دست یافت که با توجه به نوشتاری یا غیرنوشتاری بودن متن، مفهومی به نام «مقامات تفسیری» مطرح می‌شود که فهم مراد، تنها در آن مقامات امکان‌پذیر است. این مقام‌ها عبارتند از: «سباق»، «شأن و فضای نزول آیه»، «سیاق سوره»، «فضای نزول سوره»، «قرآن در قرآن نوشتاری» و «قرآن در قرآن غیرنوشتاری». در واقع، هیچ‌یک از مقام‌ها با دیگری تعارضی ندارد و شکل متکامل تفسیر، تنها با کنار هم نهادن تمامی مقامات ممکن است. امّا نتایج حاصل از تحلیل فرایند تطبیق عبارتند از: اوّلًا فرایند تطبیق در گستره‌ی تمامی آیات و برای همه‌ی مخاطبان تعریف می‌شود؛ ثانیًا از حیطه‌ی «مدلولات لفظی» و حوزه‌ی «تفسیر» بیرون می‌آید؛ ثالثًا تنها با تعیین «مناسبت» و «غایت» به صحنه می‌آید؛ رابعًا با تشکیل قیاسی استثنایی برای نقوش مطرح در یک آیه تصویر می‌شود؛ خامسًا تعارض با مقام «سباق» یا «شأن نزول آیه» شرط دخول در فرایند تطبیق است، اما تطبیق نسبت به چهار مقام دیگر همین آیه، مهمل یا لابشرط است؛ سادسًا تطبیق یک آیه آن‌گاه مقبول می‌افتد که با مقامات شش‌گانه در محدوده‌ی آیات دیگر متعارض نباشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تفسیر؛ تطبیق؛ سیاق؛ شأن نزول؛ قرآن | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین. (۱۴۰۵ق.). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیه. قم: دار سید الشهداء للنشر.
ابن أبی طاهر، احمد بن أبی طاهر. (بی‌تا). بلاغات النساء. قم: الشریف الرضی.
ابن بابویه، محمد بن علی. (۱۳۶۲ش.). صفات الشیعه. تهران: أعلمی.
____________. (۱۳۷۶ش.). الأمالی. چاپ ششم. تهران: کتابچی.
____________.(۱۳۷۸ق.). عیون أخبار الرضا علیه‌السلام. محقّق: لاجوردی. مهدی. تهران: نشر جهان.
____________. (۱۳۹۵ق.). کمالالدین و تمام النعمه. به تحقیق علی اکبر غفاری: چاپ دوم. تهران:
اسلامیه.
____________. (۱۴۰۳ق.). معانی الأخبار. محقّق: غفاری. علیاکبر. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
____________. (۱۴۱۳ق.). من لا یحضره الفقیه. محقّق: غفاری. علیاکبر. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابنبطریق، یحیی بن حسن. (۱۴۰۷ق.). عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار. قم: جماعة المدرسین بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن عاشور، محمدطاهر. (۱۴۲۰ق.). تفسیر التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التأریخ العربی.
استرآبادی، علی. (۱۴۰۹ق.). تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهره. به تحقیق حسین ولی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
امام حسن عسکری (ع). (۱۴۰۹ق.). التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسکری علیه‌السلام. قم: مدرسة الإمام المهدی عج‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف.
بانکی‌پورفرد، امیرحسین. (۱۳۹۷ش.). نسیم حمد. اصفهان: انتشارات حدیث راه عشق.
برقی، احمد بن محمد بن خالد. (۱۳۷۱ق.). المحاسن. به تحقیق جلالالدین محدث. چاپ دوم. قم: دار الکتب الإسلامیه.
جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۹۰ش.). تسنیم. ج ۲۳. قم: انتشارات إسراء.
رجبی، محمود. (۱۳۸۳ش). روش تفسیر قرآن. قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
رستمیان، مرضیه و رضایی کرمانی. محمدعلی. (۱۳۹۷ش). «رهیافتی نوین به قاعده جری و تطبیق در ارتباط با پدیده‌ی اشتراک. مجاز و آراء علّامه طباطبائی». پژوهش‌های قرآنی. شماره ۸۸. صص۵۴- ۷۳.
رضایی اصفهانی. محمدعلی. (۱۳۸۶ش.). «تجلی جاودانگی قرآن در قاعدۀ جری و تطبیق». اندیشه دینی. شماره ۲۵. صص۵۱- ۶۶.
رضایی کرمانی، محمدعلی و همکاران. (۱۳۹۵ش.). «روش‌های به کارگیری قاعده جری و تطبیق در حوزه فهم قرآن». پژوهش‌های قرآنی. شماره ۸۰. صص۴- ۲۷.
صدر، سید محمدباقر. (۱۴۳۴ق.). موسوعة الإمام الشهید السید محمدباقر الصدر. قم: پژوهشگاه علمی تخصصی شهید صدر. دار الصدر.
صفّار، محمد بن حسن. (۱۴۰۴ق.). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلّی‌الله‌علیهم. محقّق: کوچه‌باغی. محسن بن عباسعلی. چاپ دوم. قم. مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
طباطبائی. سید محمدحسین. (۱۳۹۰ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
_______________. (۱۳۸۸ش.). قرآن در اسلام. قم: بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
طبرسی، فضل بن حسن. (. بی‌تا). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفه.
عزیزی‌کیا، غلامعلی. (۱۳۹۳ش.). «بازخوانی احادیث جری و بطن با تأملی بر مباحث روایی المیزان». قرآن شناخت. شمارۀ ۱۴. صص۲۵- ۴۶.
عیاشی، محمد بن مسعود. (۱۳۸۰ق.). تفسیر العیاشیبه تحقیق رسولی محلاتی. هاشم. تهران: المطبعه العلمیه.
قمی، علی بن ابراهیم. (۱۴۰۴ق.). التفسیر القمی. به تحقیق طیب موسوی جزائری. چاپ سوم. قم: دار الکتب.
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (۱۴۰۷ق.). الکافی. به تحقیق علیاکبر و محمد آخوندی. چاپ چهارم. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
مدرسی، محمدتقی. (۱۴۱۹ق.). من هدی القرآن. تهران: دار محبی الحسین.
مسعودی صدر، همکاران. (۱۳۹۷ش.). «مبانی کاربرد جری و تطبیق در تفسیر قرآن». مطالعات قرآنی. شماره ۳۴. صص۱۵۳- ۱۷۵.
مظفر، محمدرضا. (بی‌تا). اصولالفقه. قم: مؤسسهالنشر الإسلامی التابعه لجماعة المدرسین بقم.
معرفت، محمدهادی. (۱۴۱۸ق.). التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب. مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الإسلامیه.
___________. (۱۳۷۵ش.). تاریخ قرآن. تهران: سمت.
مؤدب، سیدرضا. (۱۳۹۳ش.). مبانی تفسیر قرآن. قم: انتشارات دانشگاه قم.
نجارزادگان، فتحالله. (۱۳۹۱ش.). بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت اهل بیت علیهم‌السلام در دیدگاه فریقین. چاپ پنجم. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
نفیسی، شادی. (۱۳۸۹ش). علّامه طباطبائی و حدیث. چاپ دوم. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
_______. (۱۳۹۲ش.). «مبانی جری و تطبیق از دیدگاه علّامه طباطبائی». قرآن شناخت. شماره ۱۲. صص۵- ۲۶.
نکونام، جعفر. (۱۳۷۹ش.). «زبان قرآن. گفتاری یا نوشتاری». پژوهش‌های فلسفی کلامی. شماره ۳. صص۲۰- ۳۷.
یزدان‌پناه، سید یدالله. (۱۳۹۱ش.). «جری و تطبیق. روش‌ها و مبانی آن». انوار معرفت. شماره ۴. صص۷- ۳۲.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 904 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 655 |
||
