| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,088 |
| تعداد مقالات | 16,792 |
| تعداد مشاهده مقاله | 45,965,133 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,746,061 |
گونه‌شناسی تحلیلی انتقادی دیدگاه‌ها در تفسیر فقره «کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُم» (انعام/ 108) و بررسی مراد از آن در پرتو نظریه اعتباریات | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 3، دوره 13، شماره 50، مهر 1401، صفحه 61-86 اصل مقاله (1.24 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2022.68875.2650 | ||
| نویسندگان | ||
| سبحان رنجبرزاده* 1؛ علیرضا آزاد2؛ محمد غفوری نژاد3 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد و پژوهشگر پژوهشکده بین المللی امام رضا (ع) | ||
| 2استادیار گروه آموزشی علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| 3استادیار گروه شیعه شناسی، دانشکده شیعه شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| خداوند متعال که خیر و کمال محض است و بندگان را به اطاعت خود فراخوانده و از معصیت بازداشته در فقره «کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ» از آیه ۱۰۸ سوره انعام، تزیین اعمال همة امت‌ها (اعم از مؤمن، کافر و مشرک) را به خود نسبت داده است، اینکه این تزیین به چه معناست و از چه روی به خداوند نسبت داده شده چالشی است که مفسران در تفسیر این فقره با آن مواجه بوده‌اند. پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته دیدگاه‌های مفسران در تفسیر این فقره را به پنج گونه تقسیم کرده که به نظر میرسد چهار گونه اول یعنی دیدگاه‌های «ظاهرگرا» «تأویل‌گرا» «تخصیص‌گرا» و «فردگرا» قابل پذیرش نبوده و هر کدام به دلایلی رد می‌شوند؛ در این میان تنها دیدگاهی که آن را ناظر به «ارزشهای اجتماعی» امت‌ها می‌داند، قابل پذیرش است. ارزشهای اجتماعی از نوع اعتباریات اجتماعی متغیر به شمار می‌روند، بنابراین ممکن است در هر جامعه‌ای نسبت به جامعه دیگر متفاوت باشند، اما چون خداوند بشر را به گونه‌ای خلق کرده که وقتی جامعه انسانی تشکیل می‌شود ارزش‌هایی در آن اعتبار می‌شوند، خداوند این ارزشها را به خود نسبت داده است. ولی این به معنای منتسب ساختن گمراهی و شرک (و به طور کلی ضدّ ارزشها) به خداوند نیست، زیرا ارزش قلمداد شدن این موارد حاصل ادراک حقیقی نادرست است که به خود انسان‌ها منتسب است، آنچه به خداوند انتساب می‌یابد ادراکات اعتباری است که بر آن ادراک حقیقی نادرست مترتب شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آیه 108 انعام؛ تزیین اعمال؛ ارزشهای اجتماعی؛ اعتباریات | ||
| مراجع | ||
|
منابع
قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشهای.
آلوسی، محمود بن عبدالله. (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. چاپ اول. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن‌درید، محمد بن حسن. (1988). جمهرة اللغه. چاپ اول. بیروت: دار العلم للملایین.
ابن‌عاشور، محمدطاهر. (1420). التحریر و التنویر. چاپ اول. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
برهان مهریزی، مهدی. (۱۳۹۹). اعتباریات از نگاه المیزان. معرفت فلسفی. دوره ۱۷. شماره ۶۷.
بصری، حسن. (1408). رسائل العدل و التوحید. چاپ دوم. قاهره: دارالشروق.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. چاپ اول. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
تحیری، احمدرضا (۱۳۹۷). فرآیند شکلگیری و کارکرد هنجارهای اجتماعی از منظر قرآن و علمالنفس فلسفی. دوره ۶. شماره ۲۳. ۶۵-۶۶.
جوادی آملی، عبدالله. (1391). تسنیم: تفسیر قرآن کریم. چاپ اول. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1389). «فطرت در آیینه قرآن». انسان پژوهی دینی. دوره 7. شماره 23. صص 15-24.
حسینی جبلی، سیدمیرصالح. (1397). «شیوه‌های انتقال ارزشهای اجتماعی از منظر قرآن و حدیث». اسلام و مطالعات اجتماعی. دوره6. شماره 23. 85.
حکیم، سید محمدباقر. (1387). جامعة انسانی از دیدگاه قرآن کریم. ترجمه موسی دانش. چاپ اول. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
راستیان، ابراهیم؛ محمد بیدهندی و فروغالسادات رحیمپور. (1398). «تقریر انسانشناسانه اعتباریات بر اساس ماجرای هبوط انسان از منظر علامه طباطبایی». فلسفه و کلام اسلامی. دورۀ 52. شماره 17.
رضا، محمد رشید. (1414). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار. چاپ اول. بیروت: دارالمعرفه.
زمخشری، محمود بن عمر. (1407). الکشاف. چاپ سوم. بیروت: دار الکتاب العربی.
سوزنچی، حسین. (1395). «نگاهی متفاوت به خاستگاه و ثمرات بحث اعتباریات علامه طباطبایی». علوم انسانی اسلامی صدرا. دوره 5. شماره 19. 90-94.
شرفالدین، سیدحسین. (۱۳۹۶). ارزشهای اجتماعی از منظر قرآن کریم. چاپ اول. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
صادقی، طهرانی. (۱۴۰۶). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه. چاپ دوم. قم: فرهنگ اسلامی.
صدری، سحر. (۱۳۹۸). تأثیر نظریه اعتباریات علامه طباطبایی در تفسیر قرآن کریم. رساله دکتری. علوم قرآن و حدیث. دانشگاه تربیت مدرس.
طباطبایی، محمدحسین. (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم. چاپ دوم. تهران: صدرا.
طباطبایی، محمدحسین. (1375). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن. (1428). تفسیر جوامع الجوامع. چاپ اول. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ سوم. تهران: ناصر خسرو.
طریثیتی، رکن‌الدین. (1436). متشابه القرآن. قاهره: المنظمه العربیه للتربیه و الثقافه و العلوم.
طنطاوی، محمد سید. (1997). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. چاپ اول. مصر: نهضه مصر.
طیب، عبدالحسین. (1369). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم. تهران: اسلام.
فخر رازی، محمد بن عمر. (1420). التفسیر الکبیر. چاپ سوم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فضلالله، محمدحسین. (1419). من وحی القرآن. چاپ اول. بیروت: دار الملاک.
قطب، سید. (1425). فی ظلال القرآن. چاپ سی و پنجم. بیروت: دار الشروق.
کاشانی، فتحالله بن شکرالله. (1351). منهج الصادقین فی إلزام المخالفین. چاپ اول. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
ماتریدی، محمد بن محمد. (1426). تأویلات أهل السنه. چاپ اول. بیروت: دار الکتب العلمیه.
مدرسی، محمدتقی. (1419). من هدی القرآن. چاپ اول. تهران: دار محبی الحسین
مصباح یزدی، محمدتقی. (1378). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
مصطفوی، حسن .(1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. چاپ اول. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مطهری، مرتضی. (1384). مجموعه آثار استاد شهید مطهری. چاپ هفتم. تهران: صدرا.
مغنیه، محمدجواد. (1424). التفسیر الکاشف. چاپ اول. قم: دار الکتاب الإسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. چاپ دهم. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
نظری، نصرالله. (۱۳۹۵). ارزشها و هنجارهای مطلوب اجتماعی از منظر اسلام. چاپ اول. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
نیک‌گهر، عبدالحسین. (1369). مبانی جامعه‌شناسی. چاپ دوم. تهران: انتشارات رایزن. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 506 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 250 |
||