تعداد نشریات | 57 |
تعداد شمارهها | 1,796 |
تعداد مقالات | 14,251 |
تعداد مشاهده مقاله | 30,607,126 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,160,703 |
مبانی قاعدۀ «بطلان دلیل» در حقوق ایران و آمریکا | ||
فصلنامه پژوهش حقوق کیفری | ||
دوره 10، شماره 38، فروردین 1401، صفحه 139-172 اصل مقاله (686.13 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jclr.2021.59422.2295 | ||
نویسندگان | ||
امیر حسین رهگشا ![]() ![]() ![]() | ||
1استادیار گروه حقوق، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران. | ||
2دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرمشناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران. | ||
3استادیار گروه حقوق، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران | ||
چکیده | ||
قاعدۀ بطلان دلیل یکی از قواعد مهم و تأثیرگذار در نظام دادرسی کیفری است که نقش عمدهای در تضمین حقوق دفاعی متّهم ایفا میکند و در عین حال موجب فراهم آوردن زمینههای حمایتی بیشتر از حقهای مربوط به دادرسی در تحقیقات مقدّماتی میشود. این قاعده در نظامهای مختلف حقوقی پذیرفته شده و در نظام حقوقی ایران به روشنی مورد پذیرش قرار نگرفته است. این قاعده، هم بر پایۀ تفکّر فردگرایی و هم در پرتو اندیشۀ جمعگرایی توجیهپذیر است. از دیدگاه نخست، هدفْ حمایت بیشتر از فرد متّهم و تضمین حقهای بشری و فردی اوست، امّا در نگاه دوّم، هدفْ بهبود کیفیّت دادرسی و عملکرد دستگاه قضا و نظام قضائی است. مطالعات نشان میدهند که نگاه غالب در حقوق ایران و نیز بسیاری از نظامهای حقوقی دیگر نگاه فردگرایانه به قاعدۀ بطلان دلیل بوده است. امّا تحوّلاتی که در نظامهای حقوقی رخ داده باعث شده است که مبانی فکری این قاعده تغییر کند و بیش از آنکه به فرد توجّه شود، جامعه در مرکز توجّه قرار گیرد. این امر خود به ارتقاء منزلت و شأن دستگاه قضائی و به عبارتی افزایش مشروعیّت آن در نگاه مردم نیز کمک میکند. این بررسی با مطالعهای تطبیقی در دو نظام حقوقی ایالات متّحده و ایران صورت گرفته و نتیجۀ آن تأیید خیزش هر دو نظام حقوقی به سمت اندیشۀ جمعگرایانه به عنوان اساس و مبنای قاعدۀ بطلان دلیل و همچنین توجّه و تأکید بر بازخوردهای اجتماعی عملکرد دستگاه قضایی است. | ||
کلیدواژهها | ||
دلیل؛ حقهای فردی؛ دادرسی عادلانه؛ فردگرایی؛ جمعگرایی | ||
مراجع | ||
آشوری، محمّد. (1389). آیین دادرسی کیفری، جلد دوم، تهران، انتشارات سمت.
بابائی، محمدعلی. (1387). «تحولات نظام دادرسی کیفری در پرتو قانونگذاری اسلامی ـ انقلابی»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 63 و 62، صص. 86 ـ 60.
بازگیر، یدالله. (1380). آرای ماهوی دیوانعالی کشور در امور حقوقی و جزایی، چاپ اول، تهران، انتشارات دانش نگار.
بیات کمیتکی، مهناز و مهدی بالوی. (1394). «بازخوانی دکترین مصلحت دولت در پرتو نظریه تعادل»، پژوهش حقوق عمومی، شماره 47، صص. 155 ـ 123.
پورزند مقدم، پژمان. (1379). مطالعه تئوری دلیل در دادرسی کیفری، پایاننامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد رشتۀ حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه تهران پردیس قم.
پورزند مقدم، پژمان. (1380). «ژرفساخت دلیل کیفری»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 34، صص. 32 ـ 9.
تدین، عباس. (1395). تحصیل دلیل در آیین دادرسی کیفری (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و فرانسه)، تهران، نشر میزان.
تدین، عباس. (1387). «نظریه بطلان دلیل در فرایند دادرسی کیفری (با تأکید بر حقوق فرانسه)»، تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بینالملل (تحقیقات حقوقی آزاد)، دوره 2، شماره 3.
تدین، عباس. (1388). «گسترهی دلیل در دادرسی کیفری ایران و فرانسه»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 67، صص. 88 ـ 55
حاجزاده، هادی. (1393). بررسی مفهوم منفعت عمومی، گزارش پژوهشی، پژوهشکده شورای نگهبان.
حق پرست، شعبان و دیگران. (1396). «منطق اعتبار قاعده حقوقی در منطقه الفراغ»، پژوهش حقوق خصوصی، شماره 21، صص. 146 ـ 119.
خالقی، علی. (1397). آیین دادرسی کیفری، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش.
راسخ، محمد. (1393). حق و مصلحت؛ مقالاتی در فلسفه حقوق، فلسفه حق و فلسفه ارزش، تهران، نشر نی.
ساقیان، محمد مهدی. (1393). «تقویت حقوق و آزادیهای متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی آیین دادرسی کیفری مصوب 92»، پژوهش حقوق کیفری، شماره 6، صص. 113 ـ 136.
سرمست بناب، باقر. (1387)، اصل برائت در حقوق کیفری، چاپ اول، تهران، نشر دادگستر.
شاملو ، باقر. (1383). اصل برائت در نظامهای نوین دادرسی، مجموعه مقالات علوم جنایی، تهران، نشر سمت.
صالحی، محمدخلیل و علی افراسیابی. (1397). «جایگاه و حدود اختیارات دادستان در نظام رسیدگی کیفری ایران»، پژوهش حقوق کیفری، دوره 7، شماره 25، صص. 230 ـ 191.
ضیائی بیگدلی، محمدرضا. (1391)، حقوق بینالملل عمومی، چاپ چهل و سوم، تهران، انتشارات گنج دانش.
طباطبائی مؤتمن، منوچهر. (1382)، آزادیهای عمومی و حقوق بشر، جلد سوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
فرخشه، علی. (1385). «تحصیل دلیل در حقوق کیفری»، ماهنامه دادرسی، شماره 57، صص. 53 ـ 48.
فیروزیان حاجی، ابراهیم. (1397). «اصل برائت و حقوق شهروندی و ریشههای آن»، مجله پژوهش دینی، شماره 36، صص. 165 ـ 182.
قاضی، ابوالفضل. (1392)، بایستههای حقوق اساسی، چاپ چهل و هفتم، تهران، نشر میزان.
قربانی، علی. (1384). بررسی رویه قضایی دادگاه اروپایی حقوق بشر در زمینه حق آزادی و امنیت و حق بر دادرسی منصفانه، رساله جهت اخذ درجه دکتری در رشته حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
قماشی، سعید. (1389). «بنیادهای جرمانگاری در حقوق کیفری نوین»، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره 24، صص. 177 ـ 147.
کاتوزیان ، ناصر. (1380)، فلسفه حقوق، جلد اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر. (1382)، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران، شرکت سهامی انتشار.
کوشکی، غلامحسن و سحر سهیل مقدم. (1394). «تطبیق فرآیند تفتیش و بازرسی در الگوی دادرسی کیفری ایران و آمریکا»، پژوهشهای حقوق جزا و جرمشناسی، شماره 5، صص. 133 ـ 95.
گلدوست جویباری، رجب و حیدر فرهمند فر. (1396). «مطالعه تطبیقی ادله علمی در نظام دادرسی کیفری ایران و انگلستان با تأکید بر جرائم علیه تمامیت جسمانی»، تحقیقات حقوقی، شماره 77، صص. 227 ـ 205.
منصوریان، ناصرعلی، عادل شیبانی. (1395). «مفهوم منفعت عمومی و جایگاه آن در قانونگذاری ایران»، دیدگاههای حقوق قضائی، شماره 75 و 76، صص. 142 ـ 117.
مؤذنزادگان، حسنعلی، سحر سهیل مقدم. (1395). «قاعده بطلان دلیل در دادرسی کیفری (با تأکید بر حقوق آمریکا)»، مطالعات حقوق کیفری و جرمشناسی، شماره 7، صص. 267 ـ 243.
مولودی، محمد و مهدی حمزه هویدا. (1391). «نظریههای حقیقت و کاربرد آنها در دادرسیهای مدنی»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 79، صص. 73 ـ 98.
مهدوی ثابت، محمدعلی. (1391). «تحصیل دلیل در حقوق کیفری ایران و اسناد بینالمللی»، ماهنامه قضاوت، شماره 77، صص. 51 ـ 45.
ناجی، مرتضی. (1385). «بیطرفی در دادرسی کیفری»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 56 و 57، صص. 78 ـ 29.
یزدیان جعفری، جعفر. (1384). «دامگستری، مفهوم، مبانی و جایگاه آن در حقوق کیفری ایران»، فصلنامه تخصصی فقه و حقوق، سال دوم، شماره 6، صص. 132 ـ115. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 118 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 134 |