تعداد نشریات | 55 |
تعداد شمارهها | 1,837 |
تعداد مقالات | 14,642 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,722,542 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,729,439 |
جلالالدین بلخی بیرون از بازی جبر و اختیار | ||
حکمت و فلسفه | ||
مقاله 1، دوره 18، شماره 71، مهر 1401، صفحه 1-22 اصل مقاله (875.76 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/wph.2022.69015.2089 | ||
نویسندگان | ||
حمید اسکندری* ؛ حسن رهبر | ||
استادیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
چکیده | ||
مثنوی را چنان خواندهاند که گویی مولوی قائل به جبر یا اختیار بوده یا میان این دو تردّد داشته است. اینجا با تفسیری تازه آشکار میسازیم که وی چگونه از هر دوی اینها دوری میجوید. سخنانِ وی در این باره آنجا استوار و ایجابی است که خواسته باشد بر رخنههای یک طرف (گاه جبر و گاه اختیار) انگشت بگذارد و آن طرف را پس بزند؛ و این به معنای تأیید یا استوار ساختنِ طرفِ مقابل نیست. مولوی جبریون و اختیاریون را کارگرانِ مناقشهای بیپایان میداند، مناقشهای که مقدّرِ عزتِ حق تعالی است تا رازی مگوی را پوشیده بدارد. ما تا توانستیم کوشیدیم که سراسر مثنوی را بکاویم و همة ابیات متناسب را در یک بافتارِ پیوسته معنا کنیم، نه آنکه بیت یا ابیاتی را برگزیده و آن را بیرون و گسسته از جریانِ کلیِ متن تفسیر کرده باشیم. پس اساس کار ما متن خود مثنوی بوده، گرچه به آثار شارحان نیز اشاراتی داشتهایم تا بلکه تازگی و تفاوتِ خوانش ما با دیگر خوانشها معلومتر شود؛ خوانشی که مولوی را بهراستی - و نه به تعارف - بر راهی میداند که جدای از راه متکلمان و فیلسوفان بوده است. | ||
کلیدواژهها | ||
مولوی؛ مثنوی؛ جبر؛ اختیار؛ عشق | ||
مراجع | ||
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1388). مسئلة جبر و اختیار از دیدگاه مولانا، در: پژوهشنامة فرهنگ و ادب؛ سال پنجم و ششم (زمستان 1388 و تابستان 1389). شمارة 9، جلد دوم، ص 53-49.
دادبه، اصغر. (1389). نگاه دیگرگونة مولانا به مسئلة جبر و اختیار، در: پژوهشنامة فرهنگ و ادب؛ سال پنجم و ششم (زمستان 1388 و تابستان 1389). شمارة 9، جلد دوم، ص 118-87.
رکنی، محمدمهدی. (1377). جبر و اختیار در مثنوی، تهران: اساطیر.
زمانی، کریم. (1383). میناگر عشق؛ شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلالالدین محمد بلخی، تهران: نی.
شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم قوامی. (1362). منطق نوین؛ اللمعات المشرقیه فی فنون المنطقیه، ترجمه و شرح از عبدالمحسن مشکوهالدینی، تهران: آگاه.
غزالی، ابوحامد (بیتا). احیاء علومالدین، الطبعهالثالثه، بیروت: دارالقلم.
فروزانفر، بدیعالزمان. (1367). شرح مثنوی شریف (جلد اول). چاپ هفتم، تهران: زوار.
مولوی، جلالالدین محمد. (1378). کلیات شمس یا دیوان کبیر، با تصحیحات و حواشی بدیعالزمان فروزانفر، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
مولوی، جلالالدین محمد. (1396). مثنوی معنوی، به تصحیح محمدعلی موحد، چاپ دوم، تهران: هرمس؛ فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
مولوی، جلالالدین محمد. (1372). مجالس سبعه، چاپ دوم، تهران: انتشارات کیهان.
نژاد سلیم، رحیم. (1364). حدود آزادی انسان از دیدگاه مولوی (جبر و اختیار). چاپ اول، تهران: طهوری.
نیکوبخت، ناصر. (1388). مولوی و حل معمای جبر و اختیار در مکتب عشق. در فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، س 5 - ش 15 - تابستان 88.
همایی، جلالالدین. (1356). جبر و اختیار و قضا و قدر از دیدگاه مولوی و متکلمان، در جاویدان خرد، شمارة 4.
Ebrahimi Dinani, Gholamhossein. (2009). The problem of predestination and free will from the point of view of Rumi, in: Research paper on culture and literature; 5th and 6th year (Winter 2018 and Summer 2019). Number 9, Volume II, pp. 53-49. [in Persian]
Dadbeh, Asghar. (2010). Rumi's different view on the issue of predestination and free will, in: Farhang and Adab research paper; 5th and 6th year (Winter 2018 and Summer 2019). Number 9, second volume, pp. 87-118. [in Persian]
Forouzanfar, Badiul Zaman. (1988). Commentary on Masnavi Sharif (Volume 1). 7th edition, Tehran: Zovar. [in Persian]
Ghazali, Abu Hamid (n.d.). Revival of Ulum al-Din, third edition, Beirut: Dar al-Qalam. [in Persian]
Homaie, Jalaluddin. (1977). Predestination and discretion, Qada and Qadr from the point of view of Maulavi and theologians, in Javidan Kherad, No. 4. [in Persian]
Molavi, Jalaluddin Mohammad. (1999). Kalyat Shams or Diwan Kabir, with corrections and margins by Badi al-Zaman Forozanfar, 4th edition, Tehran: Amir Kabir. [in Persian]
Molavi, Jalaluddin Mohammad. (2016). Masnavi Manavi, edited by Mohammad Ali Mohd, second edition, Tehran: Hermes; Persian Language and Literature Academy. [in Persian]
Molavi, Jalaluddin Mohammad. (1993). Seven Majlis, second edition, Tehran: Kayhan Publications. [in Persian]
Nejad Salim, Rahim. (1985). The limits of human freedom from Maulvi's point of view (deterrence and free will). First edition, Tehran: Tahori. [in Persian]
Nikobakht, Nasser. (2009). Molvi and solving the mystery of predestination and free will in the school of love. In Mystical and Mythological Literature Quarterly, Q5 - Q15 - Summer 88. [in Persian]
Rukni, Mohammad Mahdi. (1998). Predestination and free will in Masnavi, Tehran: Asatir. [in Persian]
Shirazi, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim Qavami. (1983). New logic; Al-Lamaat al-Masharqiyyah fi Fanon al-Morgiyyah, translated and explained by Abdul Mohsen Mashkohuddini, Tehran: Agah. [in Persian]
Zamani, Karim. (2004). the mirror of love; Thematic description of the spiritual Masnavi of Maulana Jalaluddin Mohammad Balkhi, Tehran: Ney. [in Persian] | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 152 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 83 |