تعداد نشریات | 57 |
تعداد شمارهها | 1,863 |
تعداد مقالات | 14,898 |
تعداد مشاهده مقاله | 32,658,933 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,209,836 |
واکاوی تعاملات دولت و جامعه در حکمرانی آب ایران: دلالتهای راهبردی | ||
پژوهش های راهبردی سیاست | ||
دوره 11، شماره 42 - شماره پیاپی 72، آذر 1401، صفحه 181-220 اصل مقاله (729.99 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qpss.2022.68358.3058 | ||
نویسندگان | ||
ابوالفضل قاسمی* 1؛ مرتضی علویان2؛ مریم حسینی3 | ||
1دانش آموخته دکتری علوم سیاسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران | ||
2دانشیار گروه علوم سیاسی،دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران | ||
3استادیار گروه علوم اجتماعی.دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران | ||
چکیده | ||
دولتها در تمدنهای آبپایه به دلیل تحکیم سازمانی از جامعه نیرومندتر بودهاند و آب و مصرف آن سبب شده است آب نقش اساسی خود را در شکلدهی به روابط اجتماعی- سیاسی ملتها و جوامع بشری ایفا نمایند. از این روی پرسش اصلی تحقیق عبارت است از الزامات تعامل دولت و جامعه در حکمرانی آب ایران چگونه است؟یافتههای تحقیق بر اساس روش توصیفی- تحلیلی نشان میدهد دولت در ایران به دلیل دارا بودن توانایی نفوذپذیری، توانایی تنظیم روابط اجتماعی و تخصیص منابع باعث فربهتر بودن آن نسبت به جامعه شده است. دلایل فربگی دولت در ایران عبارتند از: انتقال حوضهای، صدور مجوز، تصفیه آب، سیاست سازهای، سیاست نرخگذاری، اخذ مجوز انشعابات، افزایش جمعیت و بالا رفتن سطح زندگی، رشد کشاورزی و صنایع، حلوفصل منازعات میان متقاضیان آب، ایجاد مشوقهای اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی. دلالتهای راهبردی که در تعامل دولت- جامعه در حکمرانی آب باید توجه شود شامل: تغییر رفتار پایدار، گفتگوی ملی، نهادسازی و ایجاد ساختارهای کارآمد و اثربخش، تفکر کلنگری، توجه به بستر تاریخی- فرهنگی، یادگیری اجتماعی، مرجعیت بخش آب است. در چارچوب نظری از نظریه شیوه تولید آسیایی و حکمرانی آب بهره گرفته میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
ایران؛ شیوه تولید آسیایی؛ دولت؛ جامعه؛ حکمرانی آب | ||
مراجع | ||
- احمدی پور، زهرا و احمدی، ابراهیم، (1399)، «تحلیل عوامل موثر بر ناکامی حکمرانی آب در ایران»، سیاستهای راهبردی و کلان، دوره8، شماره ویژه.
- الوند، مرضیه سادات و قاسمی، ابوالفضل، (1400)، «اصول راهبردی سیاستگذاری مواجهه با کرونا به مثابه مساله بدخیم سیاستی»، پژوهشهای راهبردی سیاست، دوره10، شماره 37.
- ازغندی، علیرضا، (1385)، درآمدی بر جامعهشناسی ایران،تهران: قومس.
- افسری، عبدالحمید و دیگران، (1396)، «مدل دادهبنیاد بررسی جامعهشناختی حکمرانی آب در بحران دریاچه ارومیه»، مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره 7، شماره 25.
- اسلامی، روح الله و رحیمی، احمد، (1398)، «سیاستگذاری و بحران آب در ایران»، سیاستهای راهبردی و کلان، دوره 7، شماره 3.
- اسماعیلی فرد، مریم و کاوه فیروز، حسن، (1395)، «آسیبشناسی سیاستگذاری آب در ایران»، راهبرد اجتماعی فرهنگی، دوره 5، شماره 21.
- اصغری، امیررضا، (1395)، «مقیاسها و روشهای اندازهگیری و تقسیم آب در ایران»، پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، دوره 5، شماره20.
- اندیشکده تدبیر آب ایران، (۱۳۹۴)، ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور، چ۲، تهران: اندیشکده تدبیر آب ایران.
-آشنا، حسامالدین، (۱۳۹۴)، بحران آب یا بحران حکمرانی، ضمیمه روزنامه شرق (21 شهریور 1394).
- آلموند، گابریل؛ چاول جونیور، جی.بینگهام؛ جی. مونت، رابرت، (1381)، چهارچوب نظری برای بررسی سیاست تطبیقی، ترجمه علیرضا طیب، چ3، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
- باقری، رضا و همکاران، (1400)، «حکمرانی و سیاستگذاری در قبال بحران منابع آب در جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشهای روابط بینالملل، دوره11، شماره40.
- حافظ نیا، محمدرضا و نیکبخت، مهدی، (1381)، «آب و تنشهای اجتماعی- سیاسی مطالعه موردی: گناباد»، تحقیقات جغرافیایی، دوره17، شمارههای 2-3.
- خبرگزاری ایمنا، (1396)، پروژههای تصفیهخانه فاضلاب مهمترین طرحهای زیستمحیطی در کشور هستند، تاریخ آخرین بازدید 06/06/1401. دسترسی در:http://www.imna.ir/news/300594.- زارعی، محمدابراهیم و سلطانمرادی، زهرا، (1395)، «بررسی ارتباط میزان ثبات سیاسی با مدیریت آب در اصفهان صفوی»، تاریخ اسلام و ایران، سال 26، شماره 31.
- ذکائی، محمد، (1391)، «مطالعات فرهنگی و مطالعات حافظه»، مطالعات اجتماعی ایران، دوره 5، شماره 3.
- سیاح، مونس؛ آقایی دیزج، پروانه و محموداف، مریم، (1396)، «بررسی ارتباط سیاستهای جمعیتی با وضعیت منابع آبی کشور»، فصلنامه جمعیت، سال 24، شمارههای 99-100.
- صفینژاد، جواد، (1369)، بنه: نظامهای زراعی سنتی در ایران، تهران: امیرکبیر.
- طالبی صومعه سرایی، مهشید و همکاران، (1400)، «سیر تحولات برنامهریزی و سیاستگذاری آب در دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران»، مطالعات میان رشتهای در علوم انسانی، دوره14، شماره 1.
- عمرانیان خراسانی، حمید، (۱۳۹۴)، «حکومت خوب و مدیریت آب»، نشریه آب و توسعه پایدار، دوره1، شماره 3.
- فاضلی، محمد، (۱۳۹۶)، «جامعهشناسی سیاسی بحران آب در ایران: کمآبی یا بحران آب؟»، ضمیمه روزنامه شرق، (21 شهریور 1394).
- قانون توزیع عادلانه آب، (1361)، دسترسی در
- مرادی طادی، محمدرضا، (1396)، «آب و سیاست؛ نگاهی به فرایند سیاسی شدن آب»، مطالعات میان رشتهای در علوم انسانی، دوره 9، شماره 4.
- معصومی، کاوه، (۱۳۹۴)، «رابطه دولت- ملت: زمانی برای تغییر نقشها»، ضمیمه روزنامه شرق، (21 شهریور 1394).
- معصومی، کاوه، (1401)، «مسأله آب با کدام روایت اجتماعی؟»، فصلنامه گفت و گوی آب، سال 11، شماره 36.
- کریمی مله، علی و همکاران، (۱۳۹۳)، «دولت قوی و جامعه ضعیف: رابطه دولت و جامعه در عصر محمدرضا شاه ۱۳۳۲-۱۳۵۶»، رهیافت انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 26.
- مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، (1384)، مدیریت منابع آب و توسعه پایدار، گزارش پژوهشی شماره مسلسل:7374 دسترسی در :
https://rc.majlis.ir/fa/report/show/731115.
-----------------، (1391)، بررسی تطبیقی و آسیبشناسی ساختار حاکمیتی مدیریت آب در ایران و ارائه ساختار مطلوب، گزارش پژوهشی، شماره مسلسل:12650. دسترسی در:
https://rc.majlis.ir/fa/report/show/823224.
- میرعمادی، طاهره، (1396)، «آیندهپژوهی انتقادی حکمرانی آب در ایران»، سیاستگذاری عمومی، دوره3، شماره 4.
- نوری اسفندیاری، انوش، (۱۳۹۴)، «ارزیابی حکمرانی آب در ایران»، ضمیمه روزنامه شرق، (21 شهریور 1394).
- واینر، مایرون و هانتینگتون، ساموئل، (1392)، درک توسعه سیاسی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، چ2، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- وحید، مجید و رنجبر، محسن، (1397)، «آسیبشناسی بعد سیاسی حکمرانی آب در ایران (1368-1392)»، سیاستگذاری عمومی، دوره 4، شماره 4.
- وزارت نیرو، (1398)، گزارش آماری صنعت آب و فاضلاب کشور، دسترسی در:
https://isn.moe.gov.ir/getattachment/e8ba93e1-39e4-4c02-9de9-526907320421.
- وزارت نیرو، (1399)، گزارش آماری سالانه صنعت آب و برق 1398، دسترسی در:
https://b2n.ir/418000.
- وزارت نیرو، (1400)، گزارش عملکرد هشت ساله وزارت نیرو در دولت تدبیر و امید، دسترسی در: ipo.moe.gov.ir/getattachment.
- ویتفوگل، کارل، (1398)، استبداد شرقی: بررسی تطبیقی قدرت تام، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ 4، تهران: ثالث.
- یادگاری، آمنه؛ یوسفی، علی و امینی، امیر مظفر، (1397)، «تحلیل نهادی ساختار حکمرانی آب در حوضه زاینده رود»، تحقیقات منابع آب ایران، سال14، شماره 1.
References - Afsari, Abdolhamid & Et al, (2017), “The Grounded Theory of the Sociological Investigation Foundation of Water Governance in Urmia Lake Crisis”, Strategy Studies Public Policy, Vol. 7, No. 25. [In Persian] - Ahmadipour, Zahra & Ahmadi, Ebrahim, (2021), “The Analysis of the Effective Factor on the Failure of Water Governance in Iran”, The Macro and Strategic Policies, Vol. 8, Special Issue. [In Persian] - Almond, Gabriel; Powell, Bingham; Mundt, Robert, (2002), Comparative Politics a Theoretical Framework, Translated by: Alireza Tayyeb, Tehran: State Management Training Center. [In Persian]
- Ashna, Hesammodin, (2015), “Water Crisis and Governance Crisis”, Shargh Newspaper. [In Persian] - Azghandi, Alireza, (2006), Introduction and Iran of Political Sociology, Tehran: Ghoomes. [In Persian]
- Bagheri, Reza & Et al, (2021), “Governance and Policy in Response to the Water Resources Crisis in the Islamic Republic of Iran”, International Relations Research, Vol. 11, No.1. [In Persian] - Cheng, A. S., Danks, C., & Allred, S. R, (2011), “The Role of Social and Policy Learning in Changing Forest Governance: An Examination of Community-Based Forestry Initiatives in the US”, Forest Policy and Economics, Vol. 13, No. 2. - Fazeli, Mohammad, (2017), “Political Sociology of Water Crisis in Iran: Water Shortage or Water Crisis”, Shargh Newspaper. [In Persian] - Hafeznia, Mohammadreza; Nikbakht, Mehdi, (2002), “Water and Socio-Political Tensions Case Study: Gonabad”, Geographical Research, Vol. 17, No. 2-3. [In Persian] - Iran Metropolitans News Agency, (2017), Sewage Treatment Plant Projects Are the Most Important Environmental Projects in the Country, Website: http:// www. imna. ir/ news/ 300594. - Iran Water Plan Institute, (2015), Preliminary Evaluation of the Country Water Over nance, Two Edition, Tehran: Iran Water Plan Institute. [In Persian] - Islami, Ruhollah, Rahimi, Ahmad, (2019), “Policymaking and Water Crisis in Iran”, The Macro and Strategic Policies, Vol. 7, No. 3. [In Persian] - Ismaeelifard, Maryam & Kavehfiruz, Hassan, (2016), “Pathology of Water Policy in Iran”, Social and Cultural Strategy, Vol. 5, No. 21. [In Persian] - Lautze J., (Ed.), (2014), Key Concepts in Water Resource Management: A Review and Critical Evaluation, New York: Routledge. - Law on Equitable Distribution of Water, (1982), Website: https: //rc. majlis. ir/ fa/ law/ show/ 90679. [In Persian] - Karimi, Ali, Et al, (2014), “Strong State and Weak Society: The Relationship between State and Society in the Era of Mohammadreza Shah1953-1977”, Rahyaft of the Islamic Revolution, Vol. 8, No. 26. [In Persian] - Masoomi, Kaveh, (2015), “Nation – State Relationship: Time Change Roles”, Shargh Newspaper. [In Persian] - Masoomi, Kaveh, (2022), “Water Issue with Which Social Narrative?”, Water Conversation, Vol. 11, No. 36. [In Persian] - Migdal.S, Joel, (2001), State in Society: Studding How States and Societies Transformed and Constitute one Another, Cambridge University Press. - Ministry of Energy, (2019), Statistical Report of the Country Water and Sewage Industry, website: https:// isn. moe. gov. ir/ getattachment/ e8ba93e1-39e4-4c02-9de9-526907320421. [In Persian] - Ministry of Energy, (2020), Annual Statistical Report of the Water and Electricity Industry 2019, Website: https://b2n.ir/418000. [In Persian] - Ministry of Energy, Eight- Year Performance Report of Ministry of Energy in the Government of Wisdom and Hope, Website; ipo.moe.gov.ir/getattachment/ (2021). [In Persian] - Miremadi, Tahereh, (2017), “Critical Futures Studies of Water Governance in Iran”, Public Policymaking, Vol. 3, No. 4. [In Persian] - Moraditadi, Mohammadreza, (2017), “Water and Politic: A Look at the Process of Water Politicization”, Interdisciplinary Studies in the Humanities, Vol. 9, No. 4. [In Persian] - Noori Esfandiary, Anoosh, (2015), “Evaluation of Water Governance in Iran”, Shargh Newspaper. [In Persian] - OECD, (2015), The OECD Principles on Water Governance, Centre for Entrepreneurship, SMEs, Regions and Cities. - Omranian Khorasani, Hamid, (2015), “Good Governance and Water Management”, Water and Sustainable Development, Vol. 1, No. 3. [In Persian] - Research Center, (2005), “Water Resource Management and Sustainable Development”, available at: https://rc.majlis.ir/fa/report/show/731115 [In Persian] - -------------------, (2012), “Comparative Study and Pathology of the Sovereign Structure of Water Management in Iran and Providing the Optimal Structure”, Available at: https:// rc. majlis. ir/ fa/report/show/823224. [In Persian] - Rittle, Horst, & Webber, Melvin, (1973), “Dilemmas in a General Theory of Planning”, Policy Science, No. 4. - Roberts, Nancy, (2011), “Wicked Problems and Network Approaches to Resolution”, International Public Management Review, Vol. 1, No. 1. - Safinejad, Javad, (1990), Boneh: Traditional Farming Systems in Iran, Tehran: Amir Kabir. [In Persian] - Siah, Mones; Aghaee Dizaj, Parvaneh & Mahmudof, Maryam, (2017), “Investigating the Relationship between Population Policies and the Status Water Resource in the Country”, Population Magazine, Vol. 24, No. 99-100. [In Persian] - Statistical Central of Iran, (2016), Statistical Yearbook of the Country, Website: https:// nnt. sci. org.ir/sites/apps/yearbook/year_book_doc/95-99-01.pdf. [In Persian] - Talebi Somehsaraie, Mahshid & et al, (2022), “Investigating the Evolution of Water Planning and Policy in Pre- and Post- Islamic Revolution in Iran”, Interdisciplinary Studies in the Humanities,Vol. 14, No. 1. [In Persian] - UN Office for Disaster Risk Reduction (UNISDR), (2015), The Human Cost of Weather 1995-2015. Available at: https:// www. unisdr. org/ 2015/ docs/ climatechange/. COP21_ Weather Disasters. Report_ 2015_ FINAL.pd - United Nations University (UNU), (2017), Institute for Water, Environment and Health, Global Water Crisis: The Facts, Available at: http:// inweh. unu. edu/ wpcontent/ uploads/ 2017/ 11/ Global-Water-Crisis-TheFacts.pdf. - Vahid, Majid & Ranjbar, Mohsen, (2018), “Pathology of the Political Dimension of Water Governance in Iran1989-2013”, Public Policymaking, Vol. 4, No. 4. [In Persian] - Water Governance Facility, “the Four Dimensions”, Available at: https://siwi.org/undp-siwi-water-governance-facility/what-is-water-governance/the-four-dimensions?iproject=undp-siwi-water-governance-facility. - Weedon, Jordan, (2012), “Collective Memory: Theory and Practice”, Social Semiotics, Vol. 22, No. 2. - Weiner, Myron & Huntington, Samuel, (2013), Understanding Political Development, Translated by Strategy Studies, Two Edition, Tehran: Strategy Studies. [In Persian] - Wittfogel, Karl, (2019), Oriental Despotisms: A Comparative Study of Total Power, Translated by Mohsen Salasi, Fourth Edition, Tehran: Sales. [In Persian] - Yadegari, Amaneh & Yousefi, Ali; Amini, Amirmozaffar, (2017), “Institutional Analysis of Water Governan Structure in the Zayande-Roud Basin”, Iran-Water Resources Research, Vol. 14, No. 1. [In Persian]
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 381 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 330 |