کاوش‏هایی در باب فلسفه‏ی تربیت دینی از دیدگاه اسلام

بهشتی, دکتر سعید; نیکویی, روشنک

فهرست نشریات

اخذ رتبه توسط نشریه پژوهش‌های رهبری آموزش از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

اخذ رتبه «الف» توسط نشریه پژوهشنامه معارف قرآنی از وزرات علوم، تحقیقات و فناوری

نشست مشورتی مسئولان مجلات علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی

نتایج ارزیابی علمی نشریات دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۴۰۱; 19عنوان موفق به دریافت رتبه الف شدند.

تعداد نشریات	60
تعداد شماره‌ها	2,022
تعداد مقالات	16,253
تعداد مشاهده مقاله	42,484,994
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	24,315,839

	کاوش‏هایی در باب فلسفه‏ی تربیت دینی از دیدگاه اسلام
فصلنامه روان شناسی تربیتی
مقاله 7، دوره 6، شماره 18، مهر 1389، صفحه 154-180 اصل مقاله (237.47 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
دکتر سعید بهشتی^* ¹؛ روشنک نیکویی²
¹عضو هیأت علمی‏دانشگاه علامه طباطبائی
²کارشناس ارشد برنامه‏ریزی آموزشی
چکیده
مجموعۀ رویکردها به فلسفه تربیت دینی در چهار طبقه جای می‏گیرد: «فلسفه تربیت دینی بالمعنی الاعم» که شامل همۀ ادیان، اعم از حق و باطل است؛ «فلسفه تربیت دینی بالمعنی العام» که فقط شامل ادیان حقۀ توحیدی است؛ «فلسفۀ تربیت دینی بالمعنی الخاص» که به تعالیم اسلامی‏محدود می‏شود؛ و «فلسفۀ تربیت دینی بالمعنی الاخص» که به سه حوزۀ تربیت اعتقادی، اخلاقی، و عملی اسلام اختصاص دارد و از ورود به دیگر حوزه‏های تعلیم و تربیت اسلامی‏می‏پرهیزد. این نوشتار، که بر مبنای رویکرد چهارم سامان یافته، فلسفۀ تربیت دینی از دیدگاه اسلام را به مثابۀ «یکی از علوم فلسفی اسلامی‏که با روش استدلالی- استنادی به تبیین و تحلیل مفهوم‏ها و گزاره‏های تربیت دینی از دیدگاه قرآن و سنت معصومان (ع) می‏پردازد» تلقی و تعریف نموده است. افزون بر این، پس از معرفی مبادی تصوری بحث، مشخصاً سه موضوع «مبانی»، «اصول»، و «اهداف» تربیت دینی از دیدگاه اسلام-که به اعتقاد ما هر سه به سامانۀ معرفتی «فلسفۀ تربیت دینی» مربوط می‏شوند- به بحث گذاشته شده اند. در قلمرو مبانی، از میان مبانی سه‏گانه و معروف مندرج در منابع فلسفۀ تعلیم و تربیت غرب، یعنی معرفت شناسی، وجودشناسی، و ارزش‏شناسی، شماری از مهم‏ترین اندیشه‏ها‏ی زیرساختی معرفت شناختی و وجودشناختی، از متون و نصوص اسلامی، با تأکید بر قرآن کریم، استخراج و عرضه شده‏اند. مبانی معرفت شناختی تربیت دینی از دیدگاه اسلام عبارت‏اند از: «امکان پذیری معرفت لازم برای تربیت دینی»، «برخورداری آدمی‏از ابزارهای سه گانۀ معرفتی حس، عقل و تزکیۀ نفس»، «مرتبت مندی معرفت لازم برای تربیت دینی»، و «مطابقت با واقع، به عنوان مناط نهایی صدق معرفت لازم برای تربیت دینی». مبانی وجودشناختی تربیت دینی از دیدگاه اسلام عبارت‏اند از: «مبدأمندی هستی»، «مقصدمندی هستی»، «مرتبت مندی هستی» و «وحدت حقیقی اجزای هستی». اصول تربیت دینی مبتنی بر مبانی معرفت شناختی نام برده بدین قرارند: «اغتنام در معرفت»، «تفعیل در معرفت»، «تخصص در معرفت»، «تشکیک در معرفت»، «ترکیب در معرفت»، «گزینش واقع بینانه» و «ارزیابی واقع بینانه». اصول تربیت دینی مبتنی بر مبانی وجودشناختی فوق الذکر بدین شرح‏اند: «مبدأشناسی»، «مقصدشناسی»، «مبدأباوری»، «مقصدباوری»، «مرتبت مندی مراحل، مبانی، اصول، اهداف، مواد، و روش‏های تربیت دینی»، «وحدت معرفتی»، و «توحید معرفتی». و سرانجام، اهداف تربیت دینی از دیدگاه اسلام در دو بخش هدف غایی «وصول به مقام قرب مطلق الاهی» و اهداف واسطی «یقین»، «تقوا»، «ایمان» و «اسلام» معرفی گردیدند.
کلیدواژه‌ها
تربیت دینی؛ فلسفۀ تربیت دینی؛ اسلام؛ مبادی؛ مبانی؛ اصول؛ اهداف

مراجع
الیاس، جان. (1382). فلسفۀ تعلیم و تربیت قدیم و معاصر. (عبدالرضا ضرابی، مترجم؛ زیرنظر سعید بهشتی). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). بهشتی، احمد. (1386). فلسفۀ دین. قم: بوستان کتاب. بهشتی، احمد. (1384). وحیانیت و عقلانیت عرفان از دیدگاه امام خمینی (ره). قم: بوستان کتاب. بهشتی، سعید. (1386). زمینه ای برای بازشناسی و نقادی فلسفۀ تعلیم و تربیت در جهان غرب. تهران: انتشارات اطلاعات. بهشتی، سعید. (1386). آیین خردپروری. تهران: مؤسسه دانش و اندیشه معاصر. خمینی، روح الله. (1376). چهل حدیث. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی (ره). داوودی، محمد. (1386). تربیت دینی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. دشتی، محمد. (1379). ترجمۀ نهج البلاغه. قم: مؤسسه تحقیقاتی فرهنگی امیرالمومنین (ع). رهنما، آذر. (بی تا). مقدمات اصول آموزش و پرورش، تهران. شریعتمداری، علی. (1365). اصول تعلیم و تربیت. تهران: دانشگاه تهران. شکوهی، غلامحسین. (1368). مبانی و اصول آموزش و پرورش. تهران: آستان قدس رضوی. شیخ الاسلامی، سیدحسین.(1377). گفتاری از امیرالمؤمنین علی(ع). قم: انتشارات انصاریان. قمی، عباس. (1373). کلیات مفاتیح الجنان. تهران: انتشارات ناهید. مصباح یزدی، محمدتقی. (1374). آموزش عقاید. ج1. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. مطهری، مرتضی. (1371). مجموعۀ آثار. ج 5. تهران: انتشارات صدرا. مطهری، مرتضی. (1386). مجموعۀ آثار. ج 9. تهران: انتشارات صدرا. منابع عربی القرآن الکریم. ابن سینا. (بی تا). الشفاء. (الطبیعیات). (تحقیق: محمود قاسم). القاهره: دارالکاتب العربی. ابن منظور، جمال الدین ابوالفضل. (1416). لسان العرب. ج 1 و 15. بیروت: دار احیاء التراث العربی. الحرانی، ابومحمد. (1416). تحف العقول عن آل الرسول. قم: مؤسسه النشر الاسلامی. الراغب الاصفهانی، (1416). مفردات الفاظ القرآن. دمشق: دارالقلم. السبزواری، هادی. (1369). شرح المنظومه. قم: انتشارات علامه. الطریحی، فخرالدین. (1408). مجمع البحرین. ج 1. تهران: مجمع الشقافه الاسلامیه. الفراهیدی، الخلیل بن احمد. (1414). کتاب العین. ج1. قم: انتشارات اسوه. المجلسی، محمدباقر. (بی تا). بحارالانوار. ج61. تهران: دارالکتب الاسلامیه. معلوف، لویس. (1382). المنجد فی اللغه. قم: انتشارات دارالعلم. منابع انگلیسی Elias, J. L. (1995). Philosophy of Education; classical and contemporary. (1995). USA : Krieger Publishing Company. Kneller, G. F. (1971). Foundations of Education. New York: John Wiley and Sons. Lucas, C. J. (1965). What is philosophy of Education? USA: Macmillan.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,920 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,118

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

کاوش‏هایی در باب فلسفه‏ی تربیت دینی از دیدگاه اسلام