| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,043 |
| تعداد مقالات | 16,472 |
| تعداد مشاهده مقاله | 43,656,124 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 24,824,205 |
آفرینش زبانی قرآن در واژۀ «التَّهلُکَه» و رابطۀ آن با معنای «انفاق» | ||
| سراج منیر | ||
| مقاله 4، دوره 10، شماره 36، مهر 1398، صفحه 97-124 اصل مقاله (499.75 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ajsm.2021.48244.1568 | ||
| نویسندگان | ||
| زینب روستایی* 1؛ زهرا محمدی زاده2 | ||
| 1استادیار زبان و ادبیات عرب، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران | ||
| 2کارشناسی ارشد تفسیر قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| واژه «التَّهلُکَه» بر وزن «التَـّفعُلَه» از نظر صرفی واژه‌ای خاص است و هیچ کلمه دیگری در زبان عربی با این وزن وجود ندارد. موضوع آیۀ 195 سوره بقره که این واژه در آن به کار رفته، انفاق است. آیه ضمن امر به انفاق از گرفتار شدن به تهلکه باز می‌دارد. تفسیرهایی متفاوت و گاه متناقض ذیل این آیه بیان شده‌است که از جمله مهم-ترین آن‌ها امتناع از به هلاکت انداختن خود در اسراف یا امساک انفاق است. با توجه به وابستگی معنای این واژه با انفاق در آیه مذکور، برای شناخت حدود انفاق باید معنای دقیق تهلکه را دریافت، و این‌که چه ارتباطی میان هلاکت و انفاق وجود دارد؟ همین امر بیانگر اهمیت شناخت معنای تهلکه است. نتایج حاصل از بررسی ریشه واژه در قرآن، به روش تحلیلی- توصیفی و با رویکرد شناختی حاکی از آن است که معنای ریشه «هـ ل. ک.» نوع خاصی از نابودی را می‌رساند به ویژه که کلمه با این ساختار صرفی نادر به کار رفته‌است. از طرفی با تحلیل شناختی آیه، معنای دوم آیه یعنی خودداری از به هلاکت افکندن خود با امساکِ در انفاق تأیید می‌شود. با درک این معنا، این حقیقت به دست می‌آید که انفاق رهایی‌بخش انسان از هلاکت است؛ خواه انفاق مال و دارایی باشد و یا انفاق عزیزترین ثروت انسان؛ یعنی جان و عمر که با بذل آن در راه خداوند، جاودانگی حاصل می‌آید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "التَّهلُکَة"؛ "انفاق"؛ "آیه 195 سوره بقره"؛ "معناشناسی"؛ "آفرینش زبانی" | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
ابن درید، محمد بن حسن. (1988م.). جمهره اللغه. بیروت: دارالعلم للملایین.
ابن سیده، على بن اسماعیل. (1421ق.). المحکم و المحیط الأعظم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن فارس، احمد بن فارس. (1404ق.). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق.). لسان العرب. ط3. بیروت: دار صادر.
ازهرى، محمد بن احمد. (1421ق.). تهذیب اللغة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعالبى، عبدالملک بن محمد. (1414ق.). فقه اللغة وسر العربیهبیروت: دار الکتب العلمیه.
ثعلبى نیشابورى، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم. (1422ق.). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1376ق.). الصحاح. بیروت: دارالعلم للملایین.
دهخدا، علی اکبر. (1377). لغتنامه دهخدا. چ2. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
رامیار، محمود. (1346). تاریخ قرآن. تهران: شرکت سهامی نشر اندیشه.
زمخشرى، محمود بن عمر. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. ط3. بیروت: دارالکتاب العربی.
_______________. (1386). مقدمة الأدب. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
طباطبایى، سید محمد حسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. ط3. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طوسى، محمد بن حسن. (بیتا). التبیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
عاملى، ابراهیم. (1360). تفسیر عاملى. تهران: انتشارات صدوق.
فخر رازی، محمد بن عمر. (1420ق.). مفاتیح الغیب. ط3. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فراهیدى، خلیل بن احمد. (1409ق.). العین. ط2. قم: نشر هجرت.
فیروز آبادى، محمد بن یعقوب. (1415ق.). القاموس المحیط. بیروت: دارالکتب العلمیه.
مطرزى، ناصر بن عبد السید. (1979م.). المغرب. حلب: مکتبة اسامهبن زید.
مظهرى، محمد ثناءالله. (1412ق.). التفسیر المظهرى. پاکستان: مکتبه رشدیه.
معرفت، محمدهادی. (1418ق.). التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب. مشهد: دفتر نشر دانشگاه علوم اسلامی رضوی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 823 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 216 |
||