| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,212 |
| تعداد مقالات | 18,021 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,542,167 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,962,890 |
تحلیل انتقادی انگارههای قرآنیون پیرامون تأخیر تدوین حدیث | ||
| سراج منیر | ||
| مقاله 2، دوره 16، شماره 50، فروردین 1404، صفحه 33-60 اصل مقاله (1.04 M) | ||
| نوع مقاله: علمی- ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ajsm.2024.74167.1943 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی آریان فر* ؛ علی آهنگ | ||
| استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم (دانشکده علوم قرآنی بجنورد)، بجنورد، ایران | ||
| چکیده | ||
| مسئله تأخیر در تدوین حدیث بهمثابه یک پدیده تاریخی، خود منشأ پیدایش مجموعه انگارههایی در این خصوص شده است که لازمه تحلیل این انگارهها اتخاذ نگاهی تاریخی به این مقوله میباشد. انگاره ناهمترازی اعتبار سنت با قرآن، انگاره بینیازی از سنت در پیادهسازی شریعت و انگاره تفکیکناپذیری احادیث صحیح از سقیم ازجمله این انگارهها هستند. در این میان جریان قرآن بسندگی در دین موسوم به «قرآنیون»، با تأثیرپذیری از مطالعات استشراقی نقش پررنگی در توسعه و ترویج این انگارهها داشتهاند. مبنای قرآنیون در این شبهات، گزارشهای حدیثی و تاریخی احادیث منع کتابت در زمان رسول خدا (ص) و پذیرش نهی توسط صحابه و تداوم و تأکید بر آن پس از رحلت پیامبر (ص) است. پژوهش حاضر که به روش کتابخانهای و باهدف تحلیل تاریخی انگارههای قرآنیون سامانیافته، به این نتیجه رسیده است که دلایل و مستندات قرآنیون در تثبیت این انگارهها از اعتبار و وجاهت علمی کافی برخوردار نبوده؛ زیرا اولاً اعتبار سنت متوقف بر نگارش و کتابت آن نیست. ثانیاً سیره گفتاری و رفتاری پیامبر مسئله منع نگارش سنت را برنمیتابد و نمیتوان تصمیم صحابه در خصوص مقابله با تدوین حدیث را تداوم سیره نبوی دانست. | ||
| کلیدواژهها | ||
| تدوین حدیث؛ قرآن بسندگی؛ قرآنیون؛ تحلیل انگاره؛ حجیت سنت | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابن سعد، محمد. (بیتا)، الطبقات الکبری، بیروت، دارالصادر.
ابن صلاح، ابو عمروعثمان بن عبدالرحمن. (1416 ق.)، مقدمة ابن الصلاح، تحقیق ابو عبدالرحمن صلاح بن محمد، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
ابن عبد آلبر، یوسف بن عبدالله. (1398 ق)، جامع بیان العلم و فضله، بیروت دارالکتب العلمیه.
ابن قرناس. (2008 م)، الحدیث و القرآن، بغداد، منشورات الجمل، چاپ اول.
ابوداوود، سلیمان بن اشعث. (1410 ق)، السنن، بیروت، دارالفکر.
ابوریه، محمود. (بیتا)، اضواء علی السنة المحمدیه او دفاع عن الحدیث، بی جا: نشربطحاء، چاپ پنجم.
ابوشهبه، محمد بن محمد. (1989 م)، دفاع عن السنه، قاهره: مکتبة السنه، چاپ اول.
اشرفی، عباس. (1399 ش)، مقایسه قصص در قرآن و عهدین، تهران، چاپ و نشر بین الملل، چاپ پنجم.
اعظمی، محمد مصطفی. (بیتا)، دراسات فی الحدیث النبوی وتاریخ تدوینه، بیروت، المکتب الاسلامی.
آقایی، سید علی. (1389 ش)، «قرآن بسندگی و انکارحجیت سنت: بررسی خاستگاه و اندیشه اهل القرآن/قرآنیون»، معرفت کلامی، سال اول، شماره 3.
بخاری، محمد بن اسماعیل. (1401 ق)، صحیح البخاری، بیروت: دارالفکر.
حرعاملی، محمد بن الحسن. (بیتا)، وسائل الشیعه، تحقیق: عبدالرحیم ربانی، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
حسینی جلالی، سید محمد رضا. (1388 ش)، تدوین السنة الشریفه، قم: بوستان کتاب، چاپ سوم.
خطیب بغدادی. (1974 م)، تقیید العلم، تحقیق: یوسف العش، داراحیاء السنة النبویه، چاپ دوم.
ذهبی، شمس الدین. (1374 ق)، تذکرة الحفاظ، تصحیح: عبدالرحمن بن یحیی، مکه: داراحیاء التراث العربی.
سیوطی، جلال الدین. (1399 ق)، مفتاح الجنة فی الاحتجاج بالسنة، مدینه: الجامعة الاسلامیة، چاپ سوم.
شافعی، محمد بن ادریس. (1403 ق)، الام، بیروت: دارالفکر.
شهرستانی، علی. (1376 ق)، منع تدوین الحدیث اسباب و نتائج، قم: موسسه الامام علی (ع).
صبحی المنصور، احمد. (2005 م)، القرآن و کفی به مصدرا للتشریع الاسلامی، بیروت: موسسه الانتشار العربی.
صدقی، محمد توفیق. (1906)، «الاسلام هو القرآن وحده»، المنار، سال 9 ش 7.
الفوزی، ابراهیم. (1995 م)، تدوین السنه، لندن: ریاض الرئیس للکتب و النشر، چاپ دوم.
گرامی، سید محمد هادی. (1396 ش)، نخستین اندیشههای حدیثی شیعه: رویکردها، گفتمانها، انگارهها و جریانها، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ دوم.
گلدزیهر، ایگناز. (1389 ش)، «منازعات در باب جایگاه حدیث در اسلام»، حدیث اسلامی خاستگاهها و سیر تطور، ترجمه: نصرت نیل ساز، به کوشش: مرتضی کریمی نیا، قم: دارالحدیث.
مازندرانی، ملاصالح. (1388 ق)، شرح اصول الکافی، تعلیقات: محقق شعرانى، تصحیح: على اکبر غفارى، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مسلم بن حجاج نیشابوری. (بیتا)، صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر.
معارف، مجید. (1374 ش)، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، تهران: موسسه فرهنگی و هنری ضریح، چاپ اول.
معموری، علی. (1385 ش)، «درآمدى بر تاریخ تدوین حدیث در یک و نیم سده نخست اسلامى با تکیه بر نقدنظریه منع کتابت حدیث»، نشریه تاریخ پژوهان، ش 5، 1385 ش.
موتسکی، هارالد. (1390 ش)، حدیث اسلامی خاستگاهها و سیر تطور، به کوشش مرتضی کریمی نیا، قم: دارالحدیث، چاپ اول.
مهدوی راد، محمد علی. (1388 ش)، تدوین الحدیث عند الشیعة الامامیه، چاپ اول، تهران: نشر هستی نما.
مهدوی راد، محمدعلی. (1387 ش)، مدخل «پژوهشهای حدیثی مسلمانان»، دانشنامه جهان اسلام، ج 12، تهران.
ناصح، علی احمد و دیگران. (1393 ش)، «بررسی و نقد دیدگاههای قرآنیون اهل سنت»، پژوهشنامه معارف قرآنی، سال 5، ش 16.
الهی بخش، خادم حسین. (1421 ق)، القرآنیون و شبهاتهم حول السنه، الطائف، مکتبة الصدیق، چاپ دوم.
یحیی محمد. (2007 م)، مشکلة الحدیث، بیروت: الانتشار العربی.
References [In Persian & Arabic]
The Holy Qur’ān
Abū Dāwūd, Sulaymān ibn al-Ashʿath. (1989). Al-Sunan. Beirut: Dār al-Fikr. [In Arabic]
Abū Rayyah, Maḥmūd. (n.d.). Aḍwāʾ ʿalā al-Sunnah al-Muḥammadiyyah aw Difāʿ ʿan al-Ḥadīth. No place: Nashr Baṭḥāʾ, 5th ed. [In Arabic]
Abū Shahbah, Muḥammad ibn Muḥammad. (1989). Difāʿ ʿan al-Sunnah. Cairo: Maktabat al-Sunnah, 1st ed. [In Arabic]
Ashrafi, ʿAbbās. (2020). A Comparative Study of Stories in the Qur’ān and the Old and New Testaments. Tehran: Chap va Nashr Beyn al-Milal, 5th ed. [In Persian]
Aʿẓamī, Muḥammad Muṣṭafā. (n.d.). Dirāsāt fī al-Ḥadīth al-Nabawī wa Tārīkh Tadwīnih. Beirut: al-Maktab al-Islāmī. [In Arabic]
Āqāʾī, Seyed ʿAlī. (2010). “Qurʾān Sufficiency and the Denial of the Authority of the Sunnah: A Study of the Origins and Thought of Ahl al-Qurʾān/Qurʾāniyyūn.” Maʿrifat-e Kalāmī, vol. 1, no. 3. [In Persian]
Al-Fawzī, Ibrāhīm. (1995). Tadwīn al-Sunnah. London: Riyāḍ al-Raʾīs lil-Kutub wa-al-Nashr, 2nd ed. [In Arabic]
Bukhārī, Muḥammad ibn Ismāʿīl. (1981). Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Beirut: Dār al-Fikr. [In Arabic]
Dhahabī, Shams al-Dīn. (1954). Tadhkirat al-Ḥuffāẓ. Ed. ʿAbd al-Raḥmān ibn Yaḥyā. Mecca: Dār Iḥyāʾ al-Turāth al-ʿArabī. [In Arabic]
Gerāmī, Seyed Muḥammad Hādī. (2017). The Earliest Shīʿī Ḥadīth Thought: Approaches, Discourses, Conceptions, and Currents. Tehran: Imām Ṣādiq University, 2nd ed. [In Persian]
Goldziher, Ignaz. (2010). “Controversies about the Status of Ḥadīth in Islam.” In Islamic Ḥadīth: Origins and Evolution, trans. Noṣrat Nīlsāz, ed. Morteżā Karīmīniyā. Qom: Dār al-Ḥadīth. [In Persian]
Ḥurr Āmilī, Muḥammad ibn al-Ḥasan. (n.d.). Wasāʾil al-Shīʿah. Ed. ʿAbd al-Raḥīm Rabbānī. Beirut: Dār Iḥyāʾ al-Turāth al-ʿArabī. [In Arabic]
Ḥuseynī Jalālī, Seyed Muḥammad Rezā. (2009). Tadwīn al-Sunnah al-Sharīfah. Qom: Bustān-e Kitāb, 3rd ed. [In Persian]
Ibn Saʿd, Muḥammad. (n.d.). Al-Ṭabaqāt al-Kubrā. Beirut: Dār al-Ṣādir. [In Arabic]
Ibn al-Ṣalāḥ, Abū ʿAmr ʿUthmān ibn ʿAbd al-Raḥmān. (1995). Muqaddimat Ibn al-Ṣalāḥ. Ed. Abū ʿAbd al-Raḥmān Ṣalāḥ ibn Muḥammad. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyyah, 1st ed. [In Arabic]
Ibn ʿAbd al-Barr, Yūsuf ibn ʿAbd Allāh. (1978). Jāmiʿ Bayān al-ʿIlm wa Faḍlihi. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyyah. [In Arabic]
Ibn Qarnās. (2008). Al-Ḥadīth wa al-Qur’ān. Baghdad: Manshūrāt al-Jamal, 1st ed. [In Arabic]
Ilāhī Bakhsh, Khādim Ḥusayn. (2000). Al-Qurʾāniyyūn wa Shubahātuhum Ḥawl al-Sunnah. Ṭāʾif: Maktabat al-Ṣiddīq, 2nd ed. [In Arabic]
Khaṭīb Baghdādī. (1974). Taqyīd al-ʿIlm. Ed. Yūsuf al-ʿIsh. Dār Iḥyāʾ al-Sunnah al-Nabawiyyah, 2nd ed. [In Arabic]
Māzandarānī, Mullā Ṣāliḥ. (1968). Sharḥ Uṣūl al-Kāfī. Annotations: al-Muḥaqqiq al-Shiʿrānī. Corrected by ʿAlī Akbar Ghifārī. Tehran: Dār al-Kutub al-Islāmiyyah. [In Persian]
Muslim ibn al-Ḥajjāj al-Naysābūrī. (n.d.). Ṣaḥīḥ Muslim. Beirut: Dār al-Fikr. [In Arabic]
Maʿārif, Majīd. (1995). A Research on the History of Shīʿī Ḥadīth. Tehran: Muʾassasah-ye Farhangī va Honarī-ye Ẓarīḥ, 1st ed. [In Persian]
Maʿmūrī, ʿAlī. (2006). “An Introduction to the History of Ḥadīth Compilation in the First One and a Half Centuries of Islam, with Emphasis on the Critique of the Theory of the Prohibition of Ḥadīth Writing.” Tārīkh-Pazhūhān, no. 5. [In Persian]
Motzki, Harald. (2011). Islamic Ḥadīth: Origins and Evolution. Ed. Morteżā Karīmīniyā. Qom: Dār al-Ḥadīth, 1st ed. [In Persian]
Nāṣih, ʿAlī Aḥmad et al. (2014). “A Review and Critique of the Views of Qurʾāniyyūn among Sunnis.” Pazhūheshnāmeh-ye Maʿāref-e Qurʾānī, vol. 5, no. 16. [In Persian]
Suyūṭī, Jalāl al-Dīn. (1979). Miftāḥ al-Jannah fī al-Iḥtijāj bi-al-Sunnah. Medina: al-Jāmiʿa al-Islāmiyyah, 3rd ed. [In Arabic]
Shāfiʿī, Muḥammad ibn Idrīs. (1983). Al-Umm. Beirut: Dār al-Fikr. [In Arabic]
Shahristānī, ʿAlī. (1957). Manʿ Tadwīn al-Ḥadīth: Asbāb wa Natāʾij. Qom: Muʾassasat al-Imām ʿAlī (ʿa). [In Persian]
Ṣubḥī al-Manṣūr, Aḥmad. (2005). Al-Qurʾān wa Kafā Bihi Maṣdaran li-al-Tashrīʿ al-Islāmī. Beirut: Muʾassasat al-Intishār al-ʿArabī. [In Arabic]
Ṣidqī, Muḥammad Tawfīq. (1906). “Al-Islām huwa al-Qurʾān Waḥdahu.” Al-Manār, vol. 9, no. 7. [In Arabic]
Yaḥyā Muḥammad. (2007). Mushkilat al-Ḥadīth. Beirut: al-Intishār al-ʿArabī. [In Arabic] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 443 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 100 |
||